Nhất đại tông sư - Chuyến đi chưa có hồi kết

(TGĐA) - Nhất đại tông sư dường như vẫn là một bộ phim dễ xem nhất của Vương Gia Vệ trong bộ sưu tập phim ảnh về ký ức và thân phận của vị đạo diễn tài hoa này. Bộ phim truyện thứ 10 của đạo diễn Vương Gia Vệ là hành trình dằn vặt đầy mỹ lệ với 15 năm chuẩn bị và 3 năm miệt mài trên trường quay ở điều kiện thời tiết khắc nghiệt Đông Bắc Trung Quốc. Từ xuất phát điểm là một bộ phim tiểu sử, qua bàn tay của vị đạo diễn tài hoa đã trở thành “Một thế giới võ thuật được nghệ thuật hóa, một câu chuyện tình yêu hòa quyện cùng võ thuật”.

Hoc_sinh

Một loại hình võ thuật đậm chất thơ

Vương Gia Vệ không có sở trường làm phim võ thuật. Phim võ hiệp duy nhất ông làm trước khi bắt tay vào thực hiện Nhất đại tông sư Đông tà Tây độc, gây nên những phản ứng trái chiều. Đây cũng là một bộ phim giống như các tác phẩm khác của Vương Gia Vệ, hầu như không được hoan nghênh ngay sau khi trình chiếu mà cần có một khoảng thời gian khá dài sau đó để trải nghiệm. Ở đây, cũng cần phân biệt sự khác nhau giữa phim võ thuật và phim võ hiệp. Nếu võ thuật nhấn mạnh vào động tác thật, với nền tảng kiến thức cần có của một trường phái hay hệ thống chiêu thức thì phim võ hiệp tập trung vào sự kỳ ảo, tính biểu diễn trong phong cách võ công mỗi nhân vật. Phim võ hiệp có thể coi là giấc mộng của tất cả người đàn ông khi mọi mộng tưởng đều có thể thực hiện được trong khi phim võ thuật, đòi hỏi nhà làm phim đối diện với sự thật, với tinh thần cốt lõi của võ thuật.

Luong_Trieu_Vy

Với Nhất đại tông sư, dù là khán giả trung thành nhất cũng nhìn nhận tài năng của họ Vương ở chất trữ tình nhiều hơn. Vương Gia Vệ đã xây dựng hệ thống quyền pháp của mỗi nhân vật theo tính cách đặc trưng của họ. Biểu hiện là võ thuật nhưng bản chân là thân thế, cá tính, khí chất, khát vọng…Có thể nhận thấy rõ sự uy dũng, đòn thế sắc gọn và đầy áp chế của võ thuật phương Bắc tương phản với sự mềm dẻo, đơn giản, thuận theo tự nhiên của võ thuật phương Nam. Không ngạc nhiên khi tất cả những nhân vật chính, đại diện cho mỗi trường phái võ thuật như Diệp Vấn, Cung Nhị, Diệp Nhất Thiên, Mã Tam… đều ăn mặc rất chỉnh tề khi bắt đầu trận đánh, thậm chí được chăm chút đến từng chi tiết nhỏ như giày thêu, nếp áo... Chỉ đạo võ thuật Viên Hòa Bình đã đảm bảo những yếu tố cơ bản về độ thực tế của chiêu thức, cho Vương Gia Vệ toàn tâm toàn ý tô điểm thêm. Bố cục và ánh sáng của mỗi cảnh quay được trau chuốt khiến mỗi khung hình đều có vẻ lung linh mờ ảo, làm nổi bật chủ thể là các nhân vật, chủ yếu chuyển động chậm trong từng cảnh múa võ.

P_mua_2

Mọi cảnh quay đều có thể chụp lại và tạo nên một bức ảnh mỹ lệ. Một điểm thú vị nữa là Vương Gia Vệ tiếp tục chọn góc quay từ trên cao xuống để đặc tả nhân vật. Cũng khá nhiều lần, vị đạo diễn điệu đà này đã chọn che trước ống kính một tấm màn mỏng, tạo nên vẻ bảng lảng sương khói cho nước phim. Một điểm thú vị nữa là hầu hết các động tác võ thuật trong phim đều nằm ở một góc nhìn nghiêng, duyên dáng và kiểu cách. Và chắc cũng không phải ngẫu nhiên, những cảnh quay song đấu trong phim đều diễn ra trong không gian mờ ảo của kỹ viện, của những trận mưa, khi tuyết rơi lất phất hay trong không gian lạnh lẽo trắng trời đất. Bối cảnh trau chuốt đã trở thành một nhân vật đồng hành cùng những màn võ thuật hầu hết sử dụng hiệu ứng stop motion.

Tính triết lý đậm đặc trong từng chi tiết

Mỗi nhân vật với phong cách võ thuật đặc trưng đại diện cho một triết lý sống. Cuộc đời Diệp Vấn với giai đoạn đầu hưởng phù hoa của mùa xuân gia sản, giai đoạn sau là bất lực trước thời cuộc, là náu mình trốn chạy rời xa thân quyến, là từ bỏ thế sự chuyên tâm truyền dạy võ công. Hành trình của Cung Nhị là quá trình đầy máu và nước mắt của một liệt nữ mang mối thù gia tộc. Mã Tam là kẻ đa mưu túc trí, tinh thông võ thuật nhưng lại bị thiêu cháy bởi tham vọng… Triết lý diện tử - lý tử, kẻ lộ mặt, thừa hành, người ẩn thân trong võ thuật cũng như trong đời sống đã được các nhân vật thuộc các thế hệ võ thuật khác nhau tiếp nối. Vai diễn của Nhất Tuyến Thiên của Trương Chấn có thể khiến nhiều người hoang mang vì thời lượng xuất hiện ngắn, không đầu không cuối nhưng, bản thân nhân vật này và bộ môn Bát Cực quyền của anh ta chính là giao điểm của các cuộc gặp gỡ môn phái. Cảnh thu nhận đệ tử của nhân vật này có thể coi là màn trào phúng đặc sắc, dù có hơi lạc điệu với màu phim chung.

zbdLhylxdDpBqtXnN5tETejP4wd

Nhưng day dứt nhất vẫn là triết lý về chữ “tình” trong phim. Tình cảm giữa hai nhân vật chính không hẳn là tình yêu lứa đôi, nó là chút tâm giao, tri âm kiểu “đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu”. Diệp Vấn cả đời chuyên tâm luyện võ, chiến thắng oanh liệt bao đối thủ mà lại thua vì luật giao đấu kỳ lạ. Và tình cảm giữa Cung Nhị và Diệp tiên sinh dang dở qua bao giai đoạn thăng trầm của lịch sử, như đường tiệm cận của những sẻ chia không đến được với nhau. Dù có hẹn ước, dù có chân thành nhưng tình cảm của họ đến sai thời điểm, gặp những cách biệt không gian và bị những biến cố lịch sử làm cho mỏi mệt. Thế nên, câu nói: “Trong lòng tôi đã từng có người” chỉ càng tăng đậm những nuối tiếc trong ước hẹn mà thôi.

P_chinh

Với những ai yêu thích thể loại phim đánh đấm có nhịp điệu nhanh, Nhất đại tông sư quả là một trải nghiệm không mấy thích thú. Sự chậm rãi, trễ nải và những chuyển cảnh vào cận quá lâu, quá kỹ càng cùng với tạo hình động tác cường điệu dễ tạo nên sự sốt ruột, thậm chí khó chịu nơi người xem.

Và đâu đó những điều chưa trọn vẹn

Bộ phim thứ 10 tiếp tục khẳng định phong cách làm phim “điệu đà”, tỉ mỉ, duy mỹ không thể trộn lẫn của Vương Gia Vệ nhưng chất tính dục lãng mạn trong phim đã bị làm mờ để tập trung vào chất lãng mạn trong võ thuật. Người xem hầu như vô vọng để đi tìm trọng điểm của phim, và cũng vô vọng trong việc neo giữ tình yêu trọn vẹn với bộ phim. Các nhân vật của Nhất đại tông sư nói chuyện tình yêu bằng thứ ngôn ngữ lạ lùng, không thực tế, nhân vật nói câu nào cũng thành thơ. Một số người yêu thích nói đây là kiệt tác của Vương Gia Vệ nhưng diễm tình vẫn là nét đặc sắc vốn có nhưng giờ chỉ là màn phô diễn ngôn từ.

Song_Hye_Kyo

Ngay trong cách kể, phim cũng có những chuệch choạc thiếu ăn khớp. Vương Gia Vệ đã cố gắng gìn giữ trình tự thời gian ở mức chính xác nhất họ có thể làm được, kết hợp cùng với kỹ thuật phục dựng các đoạn hội thoại – vốn là sở trường của ông. Có điều, việc cố ý tách thoại của nhân vật (vai phu nhân Diệp Vấn do Song Hye Kyo thể hiện) hay chỉ để cho một nhân vật thoại khi người kia im lặng đã khiến các cuộc gặp gỡ diễn ra trong nhiều khoảng thời cách biệt, ở nhiều địa điểm và bối cảnh khác nhau trở nên rời rạc. Có vẻ như, ngoài việc bổ sung tình tiết thì những người viết kịch bản đã làm mất đi nét đặc trưng/ưu điểm của phim Vương Gia Vệ: sự tùy hứng và không khí thực.

Nhất đại tông sư, dường như chỉ mới giải tỏa cơn khát chờ đợi của những người hâm mộ đạo diễn họ Vương, thay vì là một tác phẩm khẳng định phong độ đỉnh cao của ông.

Hàn Thủy