Phim xuất sắc nhất Cannes lần thứ 67: Winter Sleep - Thức tỉnh trong giấc ngủ đông

(TGĐA) - Một con quái thú, một người đẹp, một lâu đài trong tuyết, Winter Sleep, bộ phim của đạo diễn Nuri Bilge Ceylan, có tất cả các yếu tố cơ bản của một câu chuyện cổ tích. Tuy nhiên, phép màu của nó thổi qua bộ phim trong hơi thở thì thầm, nâng những sợi lông trên cánh tay của bạn ngay cả khi bạn chỉ cảm nhận được sự chuyển động của không khí. Đây cũng là bộ phim tuyệt vời, đậm đà, nghiêm túc về một cuộc hôn nhân thất bại diễn ra trong một khách sạn trên đỉnh núi vùng thảo nguyên Anatolia, một trong những góc đẹp nhất của trái đất.

(TGĐA) - Một con quái thú, một người đẹp, một lâu đài trong tuyết, Winter Sleep, bộ phim của đạo diễn Nuri Bilge Ceylan, có tất cả các yếu tố cơ bản của một câu chuyện cổ tích. Tuy nhiên, phép màu của nó thổi qua bộ phim trong hơi thở thì thầm, nâng những sợi lông trên cánh tay của bạn ngay cả khi bạn chỉ cảm nhận được sự chuyển động của không khí. Đây cũng là bộ phim tuyệt vời, đậm đà, nghiêm túc về một cuộc hôn nhân thất bại diễn ra trong một khách sạn trên đỉnh núi vùng thảo nguyên Anatolia, một trong những góc đẹp nhất của trái đất.

Wintersleepphimhay_2

Nhân vật trung tâm của phim là Aydin (Haluk Bilginer), một người đàn ông trung niên có râu quai nón như đa số nam giới Thổ Nhĩ Kỳ. Aydin đang sống trên một ngọn đồi cao trong khu đất thừa kế thuộc quyền sở hữu của người cha quá cố. Ông sống cùng cô vợ trẻ hơn mình nhiều tuổi là Nihal (Melisa Soezen). Vợ ông thường dành cả ngày nhìn ra ngoài cửa sổ và đang chán ghét cuộc sống quyền thế trống rỗng của họ, trong khi Aydin liên tục lẩm bẩm về việc làm thế nào để sử dụng thời gian của mình. Aydin từng là diễn viên và ông đang suy nghĩ tới kế hoạch viết một cuốn sách về điện ảnh Thổ Nhĩ Kỳ. Ông sống trong cái bóng hào quang trước đây của mình và trở nên xa lạ với cộng đồng vốn đang rất căm ghét quyền thế của ông. Hàng ngày, vợ chồng Aydin vẫn trò chuyện về các chủ đề khác nhau như cách chống cái ác hoặc tranh luận về việc nên tiêu tiền như thế nào? Trong không gian của tuyết trắng phủ đầy trên các vách núi, một mùa đông lạnh lẽo với những đám mây bay trên đầu những chủ nhân của khách sạn giàu có. Và vì không có khách nên ba người họ: Aydin, Nihal và Necla (cô em gái đã li dị) cùng các nhân viên vốn là người trong làng không có nhiều việc để làm. Đấy cũng chính là cơ hội cho những oán giận vốn đã bị giấu nhẹm bấy lâu, giờ đây trỗi dậy và thách thức mối quan hệ của họ.

Wintersleepphimhay_1

Có thể nói Winter Sleep là câu chuyện tự sự về thế giới cảm quan của Aydin, về cách ông nhìn và đánh giá thế giới xung quanh. Đó là khi Aydin đang lái xe cùng người trợ lý qua khu đất của mình thì bị một đứa trẻ trong làng ném đá vào cửa kính. Tiếp đến là cuộc tranh cãi của ông với người cha bất mãn của cậu bé. Sự tức giận của anh ta đối với Aydin khi bị tịch thu tài sản thế chấp cho thấy một Aydin chuyên chế và mãn nguyện với “triều đại” của mình. Việc bị cậu nhóc trong làng ném đá vào cửa kính xe khiến cho Aydin hiểu rằng có một động lực nào đó đứng sau cuộc tấn công tự phát này. Nó cho thấy hầu hết mọi người dân ở đây đều có ít nhất một lý do rất chính đáng để không thích Aydin. Ngay cả người vợ, vốn đang nỗ lực gây quỹ từ thiện giúp đỡ người dân làng, cũng bị ông cười bác bỏ. Aydin đang sống trong vương quốc của mình và mãn nguyện với điều đó. Mặc dù cảm thấy khó chịu vì cách nói chuyện tâng bốc và không thành thật của người đàn ông là lãnh tụ Hồi giáo địa phương lúc nào cũng khúm núm, làm mọi cách để lấy lòng mình nhưng Aydin cũng mặc kệ. Tình tiết này cũng phù hợp với lời tự sự của Aydin ở đầu phim: “Vương quốc của tôi có thể nhỏ", ông cảm nhận hạnh phúc một cách âm thầm: “nhưng ít nhất thì tôi cũng là vua ở đây.” Đan xen với các tình huống xung đột giữa Aydin và người dân trong làng là những cuộc trò chuyện căng thẳng của ông với người vợ xinh đẹp. Họ nói về giới hạn của lòng vị tha, trách nhiệm của các nghệ sỹ, về tình yêu, tha thứ và sự dối lừa. Giống như tất cả mọi thứ hiện lên trên màn ảnh với hai màu tương phản rõ ràng: Màu đen của đất, đá và màu trắng của tuyết, bộ phim tung các nhân vật lên không trung và để cho họ rơi xuống những nơi khác nhau. Trong khi Aydin có xu hướng vùi đầu trong môi trường tách biệt của mình, nghiêm khắc và không nương tay với những người thuê đất nghèo vẫn còn nợ tiền thuê nhà thì Nihal có bước đi cụ thể nhằm cải thiện đời sống cộng đồng của mình bằng cách quyên tiền từ thiện để đóng góp cho các trường học địa phương. Khi phát hiện ra việc vợ đang làm, Aydin đã tỏ vẻ khó chịu và cố gắng bắt cô từ bỏ ý định của mình.

winter_sleep_poster_2

Winter Sleep được ví như một câu chuyện tuyệt vời về người đàn ông sẽ trở thành người như thế nào khi trái tim của anh ta rơi vào trạng thái ngủ đông. Và, trái tim ngủ đông của Aydin có lẽ đã cựa quậy khi anh trai của người đàn ông bất mãn dẫn cậu bé đến nhà với hy vọng nhận được sự tha thứ. Trước đó, Aydin có cuộc gặp gỡ rất khó chịu với ông bố say khướt của thằng bé. Sau đó, ông trở về căn phòng bài trí trang nhã và cô độc của mình để hoàn thành các bài viết cho tờ báo địa phương. Cuộc đối thoại dài dòng với cô em gái Necla của Aydin đem đến cái nhìn sâu sắc và đau đớn về con người Aydin đồng thời giới thiệu một trong những chủ đề chính của bộ phim: sự hoài nghi của người giàu đối với người nghèo…

Với chiến thắng thuộc về Winter Sleep, năm thứ hai liên tiếp, LHP Cannes trao giải thưởng cao nhất, giải Cành cọ Vàng cho một bộ phim kéo dài hơn ba giờ. Năm ngoái là bộ phim về đề tài đồng tính nữ: Blue is the warmest color.

Wintersleepphimhay_5

Vốn là một nhà làm phim theo phong cách tiểu thuyết trong cấu trúc (cấu trúc phim theo dạng tiểu thuyết), Ceylan đã tạo ra tác phẩm đậm chất văn học nhất của ông - Winter Sleep - nhẹ nhàng và giàu chi tiết, cốt truyện phim phát triển chậm rãi dựa trên một loạt các cuộc hội thoại dài. Đó thực sự là một trải nghiệm đầy thách thức mà ông đã xây dựng đối với với các tác phẩm trước đây của mình. Tất cả đều lối kể chuyện chậm rãi, với bối cảnh là vùng thiên nhiên xinh đẹp, hoang vắng, nhưng phim của ông luôn luôn có một định hướng rõ ràng. Ceylan luôn kết hợp các yếu tố thuộc về thể loại để tạo thành một thứ hỗn hợp tinh vi hơn rất nhiều so với những hình ảnh đơn thuần và ẩn ý thì vượt qua bất kỳ công thức nào.

Các nhà phê bình tại LHP Cannes đã rất thích bộ phim và ngay từ đầu, họ đã xem đây là ứng cử viên nặng ký cho giải Cành Cọ Vàng. Giới thiệu về Winter Sleep, Ceylan cho biết, "nó nói về mọi thứ và không có gì. Đó là điều tôi thích trong phim này. Nó nói về cuộc sống". Ngoài ra, Ceylan cũng tiết lộ nam diễn viên Bilginer là "lựa chọn duy nhất" cho nhân vật Aydin vì khả năng đóng vai antihero (không phải kiểu nhân vật anh hùng) của mình. Bộ phim cũng đề cập đến vấn đề chính trị, mặc dù gián tiếp với các lý do như: Phim lấy bối cảnh vào năm 2013, Aydin là thành viên của nhóm người có vị trí nhất định, được giáo dục; Người thuê nhà trên mảnh đất của ông là người theo đạo Hồi giáo. Tuy nhiên, đạo diễn Ceylan khẳng định bộ phim không chỉ là về Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại, nơi mà các cuộc biểu tình chống lại chính phủ của Thủ tướng Recep Tayyip Erdogan diễn ra vào mùa xuân năm đó: "Mỗi quốc gia đều có một khoảng cách giữa các trí thức và những người bình thường và đây là câu chuyện của cả thế gian”.

o_din_Nuri_Bilge_Ceylan_v_gii_thng_Cnh_c_vng_cho_Winter_Sleep

Khi lên nhận giải thưởng, đạo diễn Ceylan, người đã hai lần giành giải ở Cannes tiết lộ năm 2014 điện ảnh Thổ Nhĩ Kỳ tròn 100 tuổi và ông coi đó là một sự trùng hợp ngẫu nhiên rất ý nghĩa, ông nói. Winter Sleep là bộ phim thứ hai của Thổ Nhĩ Kỳ giành giải Cành cọ vàng sau phim The Way của hai đạo diễn Yilmaz Guney và Serif Goren vào năm 1982. “Tôi muốn tặng giải thưởng cho những người trẻ tuổi ở Thổ Nhĩ Kỳ và những người đã để lạc mất cuộc đời của họ trong những năm qua”, Ceylan nói.

Mỹ Linh