Sự trỗi dậy của những người nổi tiếng ảo

	'Alita: Battle Angel' có doanh thu mở màn cao nhất gần 10 tỷ trong ngày Valentine tại Việt Nam
	10 tài năng điện ảnh đột phá: Năm 2019 có còn tiến xa?

Từ Nhật Bản

Hiện tượng “người nổi tiếng ảo” báo hiệu thế hệ mới các “ngôi sao”, nhưng là “ngôi sao thế thân” cho người sáng tạo ra chúng và không có khả năng như chúng. Xấu, đẹp và giới tính cũng khác.

YouTuber Kizuna AI thuộc trường hợp cá biệt. Tài khoản của “cô” có 2,3 triệu người theo trên YouTube. Hầu như ngày nào Kizuna AI cũng đưa video tự làm lên mạng và trò chuyện trên camera về cuộc sống, tình yêu và videogame. Chủ nhân của Kizuna AI là một cự phách về hiệu quả đặc biệt CGI trên máy tính và biết tận dụng tốt ưu thế của công nghệ để thêm thắt hay sửa chữa các clip video “tự biên tự diễn”. Anh tạo ra một nhân vật ảo trông rất giống một thiếu nữ xinh đẹp với giọng nói quyến rũ của một diễn viên. Đây chính là sản phẩm trí khôn nhân tạo (AI) tiến bộ mà anh rất hãnh diện.

Nhưng kênh YouTube Kizuna AI chỉ là một phần của xu hướng đang phát triển nhanh tại Nhật Bản khi trên mạng internet xuất hiện ngày càng nhiều cái gọi là “YouTuber Ảo” (Virtual YouTuber hay VTuber). Sinh hoạt như những YouTuber thật, các nhân vật ảo này cũng tán gẫu về các chủ đề chúng ta thường gặp hàng ngày, từ quan hệ nam nữ, bạn bè đến chương trình truyền hình, những bộ phim chiếu rạp. Chúng ẩn dưới lớp vỏ “avatar hoạt hình” được làm cho sống động nhờ “hiệu quả đặc biệt” CGI và AI. Từ Instagram đến YouTube, trên các mạng xã hội xuất hiện đông đảo những người nổi tiếng ảo, sản phẩm của công nghệ. Đã hình thành một thế giới những người nổi tiếng ảo (virtual celebrities) trên Instagram với sức hấp dẫn đặc biệt. Các Vlogger ảo đua nhau chiếm lĩnh YouTube, cạnh tranh quyết liệt với các Vlogger thật và thu hút được lượng người theo đông đảo.

Nhân vật ảo Kizuna AI hiện có hơn 2 triệu lượt người theo dõi

Đầu năm nay, công ty tìm kiếm dữ liệu User Local Inc trụ sở tại Tokyo cho biết số VTuber ảo đã vượt quá 4.000, gấp đôi con số cách nay hai tháng rưỡi qua. Tốc độ phát triển này chưa từng xảy ra trong thế giới Vlogger thật. Rõ ràng, nhờ tiến bộ của công nghệ, ai cũng có thể trở thành người nổi tiếng ảo mà không cần ngoại hình hay tài năng đặc biệt nào khác.

Đến các nước khác

Nhưng không chỉ có người Nhật là quan tâm đến thế giới ảo nằm bên dưới thế giới thật mà ở nhiều nước cũng có hiện tượng này. “Năm 2018, phong trào người nổi tiếng ảo đã nhận được các xung lực mới để đi lên mạnh mẽ”, Minoru Hirota, người điều hành trang web Panora chuyên về tin thực tại ảo của Nhật nói, “Hiện YouTuber ảo Kizuna AI đã có nhiều fan tại châu Âu, Mỹ, Thái Lan và Hàn Quốc. Hơn phân nửa trong 2 triệu người đăng ký theo dõi kênh này đến từ nước ngoài”.

Lil Miquela là nhân vật được tạo ra bởi công nghệ CGI, hiện cũng có hơn 1,5 triệu người theo dõi

Từ khi Kizuna AI bắt đầu post video lên kênh YouTube của mình vào năm 2016, nay đã có nhiều kênh VTuber phổ thông khác theo chân “cô”, ví dụ kênh Kaguya Luna, kênh Baacharu với ảnh đại diện là một con ngựa mặc đồ lớn hay kênh Nekomasu của một “cô gái thông minh” nhưng nói giọng đàn ông làm việc bán thời gian tại một cửa hàng tiện lợi. VTuber Ami Yamato bản doanh tại London có thế thân là một nhân vật tạo thành từ CGI thường được “phù phép” để xuất hiện tại các việc thật bên cạnh nhưng con người bằng xương bằng thịt trong các video đưa lên mạng. Sự chồng chéo giữa thế giới thực và ảo đang là chủ đề nóng.

Kaguya Luna cũng là nhân vật ảo nổi tiếng trên YouTube

Tháng 8 năm nay, công ty thu âm Nhật Sacra Music đã tổ chức một buổi hòa nhạc cho VTuber Kaguya Luna bên trong một khán phòng ảo có sức chứa 200 người. Khán giả thật tại nhà có thể tham gia nhờ chiếc mũ thực tại ảo (virtual reality headset) để hóa thân thành một nhân vật (avatar) màu nâu cầm cặp gậy phát sáng ngồi dưới hàng ghế khán giả. Đám đông thế thân (avatar) này sẽ xem thế thân Kaguya Luna biểu diễn! Nhưng trước các VTuber Kaguya Luna và Kizuna AI đã có vài tiền lệ. Năm 2007, công ty truyền thông Nhật Crypton Future quyết định biểu tượng đại diện của nó sẽ được đưa vào phần mềm tổng hợp giọng nói (voice synthesiser software) do hãng phát triển. Kết quả là sự ra đời của Hatsune Miku. Đó là một con rùa đuôi heo 16 tuổi xuất hiện trên truyện tranh, phim hoạt hình Nhật (manga, anime), video game và dĩ nhiên có mặt trong những buổi hòa nhạc dưới dạng ảnh ảo 3 chiều “hologram”.

Ngôi sao Instagram Shudu Gram thực ra là ảo, được tạo ra từ phần mềm 3D

Các công ty tận dụng cơ hội

Ở phương Tây, cùng lúc với sự nổi lên của các VTuber tại Nhật, các nhân vật ảo bắt đầu xâm nhập vào mạng xã hội Instagram và trở nên nổi tiếng. Ví dụ nhân vật ảo Lil Miquela với những bức ảnh tự sướng CGI đã có 1,5 triệu người theo dõi. Cũng giống như Ami Yamato, “cô nàng” có lúc xuất hiện ngoài đời thật, bên cạnh những con người thật. Tự nhận mình là người mẫu Mỹ gốc Brazil 19 tuổi, Lil Miquela có cả những tình bạn thân thiết và thù địch với các người nổi tiếng ảo khác, con đẻ của CGI trên Instagram. Điều thú vị là tất cả bạn bè và địch thủ của cô đều do một công ty tạo hình CGI tại Los Angeles tạo ra với sự hợp tác của các công ty đầu tư lớn.

Một ngôi sao Instagram ảo đáng chú ý khác là Shudu Gram, kẻ gây ra lắm rắc rối từ khi xuất hiện trên mạng xã hội này vào năm 2017 với những bức ảnh ăn mặc cực kỳ phong cách gồm cả những chiếc vòng cổ truyền thống của thổ dân Ndebele ở Nam Phi. Bộ ảnh này lập tức làm “nóng” thế giới thời trang và được trình diễn trên sân khấu thời trang, bất chấp việc chúng là sản phẩm của phần mềm 3D. Nhãn hiệu thời trang Balmain đã dùng Shudu và những người mẫu 3D khác trong chiến dịch quảng cáo bộ thiết kế thời trang mới nhất của họ. “Thời trang ảo 3D của Shudu Gram trông rất khác với những gì chúng ta thấy trên đường phố nên chúng có sức hấp dẫn đặc biệt. Chúng ta thường đánh giá quá cao sự hoàn hảo của các siêu mẫu trong khi siêu mẫu 3D cũng hoàn hảo không kém, nhiều người sẽ bị sốc”, Cameron-James Wilson, nhiếp ảnh gia có công đưa thời trang Shudu Gram ra đời thực nói.

Vẫn còn trong vòng tranh cãi

Hirota gọi thế giới ảo nằm sau thế giới thực này là “Virtual-Bishoujyo-Juniku” (hóa thân người đẹp ảo) và “chúng được tạo ra bởi những người đàn ông biết tận dụng công nghệ với sự trợ giúp của phần mềm tạo giọng nói”.

Từ lâu, internet đã giúp con người tạo ra các thế thân và giới tính ảo khác nhau. Hirota so sánh hành vi này như vở kịch Onnagata biểu diễn tại nhà hát kịch truyền thống Kabuki của Nhật Bản, trong đó các diễn viên nam đóng vai nữ. Tiến sĩ Griseldis Kirsch, giảng viên văn hóa đương đại Nhật tại SOAS tin rằng nặc danh cũng là thế mạnh của các VTuber chính trị tại Nhật. “Nhật Bản có luật rất chặt chẽ về internet và phát thanh truyền hình. Nhưng nếu bạn xuất hiện như một nhân vật hoạt hình, bạn sẽ lách được luật”, bà nói.

Năm 2017, báo cáo đặc biệt về tự do ngôn luận của LHQ nhấn mạnh: “Có những dấu hiệu rất đáng lo ngại về cách nước Nhật ứng phó với quyền tự do ngôn luận khi luật cho phép chính phủ rút giấy phép đài phát thanh và truyền hình nào phát tán thông tin sai để bị lạm dụng. Luật khiến việc đưa các thông tin chính trị nhạy cảm trở nên rất khó khăn. Tuy nhiên, số VTuber đi vào chính trị không nhiều. Theo Hirota, VTuber ảo tạo ra cơn sốt chỉ vì nhiều người Nhật không muốn khuôn mặt thật của mình xuất hiện, nhất là khi cần phát biểu về một vấn đề nào đó.

Nhân vật nổi tiếng ảo Baacharu

Theo các nhà theo dõi hiện tượng người nổi tiếng ảo, động cơ chính vẫn là… tiền, vì “sẽ thu hút được nhiều người xem hơn trong không gian hoạt hình của các avatar hơn là người thật”. Nhiều công ty cũng nhờ các VTuber ảo quảng cáo sản phẩm cho mình. Cụ thể, Kizuna AI và Lil Miquela đang được sự quan tâm của các công ty lớn, sẵn sàng trả khoản tiền đáng kể để quảng cáo sản phẩm trên kênh video của những người nổi tiếng ảo. “Dùng avatar CGI sẽ linh hoạt hơn dùng người mẫu thật” - Lauren Hunter, một tín đồ truyện tranh và ăn mặc như các nhân vật truyện tranh nói.

	'Alita: Battle Angel' có doanh thu mở màn cao nhất gần 10 tỷ trong ngày Valentine tại Việt Nam
	10 tài năng điện ảnh đột phá: Năm 2019 có còn tiến xa?