Ten Years: Tương lai phản chiếu từ quá khứ

Năm bộ phim với 5 đạo diễn khác nhau đã tạo nên bức tranh châm biếm đen tối. Extras là phim đen trắng do Kwok Zune làm đạo diễn kể về 2 người nhập cư đến Hong Kong được thuê để ám sát một quan chức địa phương. Đây thực chất là một âm mưu nhằm thúc đẩy luật an ninh quốc gia thực thi. Trong Self-Immolator của Chow Kwun-wai, một nhà hoạt động tuyệt thực và một người tự thiêu để phản đối chính sách áp đặt. Dialect của Jevons Au và Local Egg của Ng Ka-leung là sự tiếc thương cho sự sụp đổ của bản sắc Hong Kong khi mà văn học và tiếng nói bị giám sát chặt chẽ. Trẻ em gia nhập đội thiếu niên xung kích “youth guards” để do thám vào chỉ điểm những người cố tình vi phạm các quy định bị cấm.Trong Season of the End, Wong Fei-pang kể câu chuyện ngột ngạt về hai nhà khoa học rơi vào trạng thái tuyệt vọng khi họ tranh đấu cho việc gìn giữ văn hóa địa phương cũng như các loài động vật hoang dã.

Như tựa phim, Ten Years cho thấy Hong Kong sẽ trở thành như thế nào trong 10 năm nữa tính từ thời điểm hiện tại. Đó cũng là nỗi sợ hãi của người Hong Kong với chính quê mẹ, được thể hiện đầy đủ trong bộ phim. Thật vậy, Hong Kong năm 2025 là sự khốn khổ với các cửa hàng bị kiểm soát giao tiếp bởi “đội xung kích trẻ” và các vụ ám sát nhằm gieo rắc sự hoảng loạn trong cộng đồng để thúc đẩy nhanh tiến trình thông qua đạo luật an ninh quốc gia. Còn những người dân không nói tiếng Phổ thông sẽ bị gạt ra ngoài lề cuộc sống hay cái chết của một người biểu tình trẻ sau khi tuyệt thực phản đối là nguyên nhân khiến một phụ nữ lớn tuổi quyết định tự thiêu và trở thành vụ tự thiêu đầu tiên trong thành phố. Đây là những câu chuyện xa vời, chưa có ở Hong Kong nhưng có thể sẽ có trong tương lai cũng như hiện tại, việc cảnh sát trấn áp đối với một số người biểu tình cũng là chuyện không tưởng 10 năm về trước.

Năm đạo diễn đều trong độ tuổi 30 và đều đến từ Hong Kong.Ý tưởng thực hiện Ten Years ban đầu là của Ng Ka-leung, một nhà thiết kế từng tốt nghiệp đại học Bách khoa. Anh cũng là người lo phần hậu kỳ cho bộ phim. Trong khi nhiều người dễ nhầm bộ phim hình thành sau khi “Cuộc cách mạng ô dù” (2014) ra đời ở Hong Kong nhưng Ng nhấn mạnh rằng anh có ý tưởng cho bộ phim này trước khi sự kiện đó diễn ra. “Tôi đã cảm thấy thất vọng trong nhiều năm về sự thiếu tương lai cho Hong Kong. Cuộc tranh cãi về nền giáo dục Quốc gia cho thấy thế hệ tiếp theo có nguy cơ bị nhồi sọ tư tưởng. Các vấn đề thuộc về chính trị, giáo dục và nhà ở vốn đã mưng mủ trong nhiều năm và tất cả các phong trào phản kháng hóa ra cuối cùng đều là vô ích. Và vì thế tôi muốn làm một bộ phim để vạch trần tương lai đen tối, để mọi người có thể cùng suy nghĩ thêm về con đường tương lai mà Hong Kong cần phải có”. Jevons Au Man-kit nói rằng về cơ bản anh viết dựa trên trải nghiệm cá nhân. Lần đầu tiên viết kịch bản với tư cách là một nhà biên kịch vào năm 2004 cho bộ phim tốt nghiệp, tôi đã sử dụng tiếng Quảng Đông. Nhưng sau đó, khi làm việc trong dự án liên kết giữa Hong Kong và Đại lục có tên gọi là Don’t Go Breaking My Heart, và nhiều kịch bản nữa thì tôi dần dần thấy tiếng Phổ Thông đã len lỏi vào công việc của mình. Tôi giống như người lái taxi trong một bộ phim nào đó – người đã thất bại trong việc học tiếng Phổ thông bất kể là anh ta đã cố gắng tới mức nào. Tôi đã phải gọi cho những người bạn ở Đại lục để hỏi xem tiếng Quảng Đông đang được sử dụng như thế nào trong tiếng Phổ thông. Tôi đã nghi ngờ về giá trị của bản thân và lo lắng cuộc sống của tôi có thể bị ảnh hưởng trong tương lai. Trong Dialect, người lái taxi đã không thể qua được bài kiểm tra trình độ sử dụng tiếng Phổ Thông và bị cấm làm việc trong một trung tâm sầm uất ở Hong Kong. Cảnh người lái taxi không thể hiểu gì khi nghe câu nói từ miệng của cậu con trai chắc chắn sẽ phản ánh đúng tâm thế của những người lớn tuổi ở Hong Kong – những người không có cơ hội học tiếng Phổ thông ở trường. Kwok Zune, đạo diễn của phim Extras tốt nghiệp đạo diễn trường điện ảnh APA nói rằng việc ra lệnh đánh đập người biểu tình của quan chức không khác gì hành vi của hội Tam hoàng...

Mặc dù là một bộ phim khá u ám với bức thông điệp chính trị nặng nề nhưng Ten Year lại có một cái kết tươi sáng. Cảnh cuối cùng nhắc nhở khán giả rằng mọi việc không phải đã quá muộn để thay đổi. Chow Kwun-wai, người có con trai sinh đúng vào thời điểm Cuộc cách mạng chiếm trung tâm nổ ra, nói anh muốn con trai mình lớn lên trong một thành phố không có sự bất công xã hội và ép buộc về tư tưởng chính trị: “Khi tôi lớn lên, mọi thứ đều thay đổi liên tục theo chiều hướng tốt đẹp hơn. Còn bây giờ ở thế hệ con tôi, tình hình đang ngược lại. Tôi hi vọng bộ phim của chúng tôi có thể dẫn đến sự thức tỉnh trong quần chúng và truyền cho họ cảm hứng suy nghĩ về những vấn đề và quan tâm nhiều hơn tới Hong Kong”. Với những câu chuyện mạnh mẽ, có vẻ như các đạo diễn trẻ đã hoàn thành sứ mệnh của mình. Ng Ka-leung nói rằng họ ngạc nhiên trước phản ứng nồng nhiệt của khán giả dành cho bộ phim: “Khi làm bộ phim này, chúng tôi không bao giờ nghĩ tới doanh thu phòng vé. Cái gọi là thị hiếu khán giả chưa bao giờ là vấn đề phải quan tâm của chúng tôi. Mặc dù có các nhà tài trợ, nhưng chúng tôi vẫn phải bỏ ra một số tiền riêng. Và việc bộ phim có nhiều người xem có nghĩa là một phim độc lập cũng có thể làm thương mại được. Chúng tôi muốn làm nhiều dự án phim như thế này nữa trong tương lai”.

Với kinh phí 600.000 Dollar Hong Hong (tương đương 2 tỷ VND) nhưng Ten Years đã “ăn khách” hơn cả Star Wars: The Force Awakens khi cùng công chiếu tại rạp Broadway Cinematheque. Sau khi bị áp lực phải dừng chiếu tại các rạp thương mại mà không cho biết lý do cụ thể, Ten Years đã có các buổi trình chiếu tại trường đại học và các địa điểm thuê khác. Chiến dịch quảng bá cho bộ phim được thực hiện trên Facebook. Các nhà làm phim đã chọn cách này để có cơ hội nói chuyện với khán giả của mình sau khi bộ phim trình chiếu. Ten Years cũng sẽ kích thích người xem đặt câu hỏi: Họ có thể làm gì để cứu Hong Kong khỏi cuộc suy thoái nhanh và đánh mất bản sắc? Bởi sự thật thì mọi thứ ở Hong Kong đang diễn ra nhanh hơn so với bộ phim. Bộ phim đem đến cảm giác lo lắng về tương lai của người Hong Hong và đó là điều duy nhất đọng lại trong tâm trí khán giả. Từ đó, họ nghĩ phải hành động./

Thu Thủy