Thierry Frèmaux: 'Phim của Lumière là di sản thế giới'

	'Blade & soul: Sứ mệnh người được chọn' phần 1 chính thức công chiếu
	Blade & Soul ra mắt phim điện ảnh ‘Sứ mệnh người được chọn’
	Oleg Yankovsky: Bay lên một ngôi sao
	Svetlana Toma: Cuộc tình chóng vánh mà dài lâu
	'Cạn tình': Bộ phim về sự vô cảm của xã hội Nga hiện đại

Thierry Frémaux - Giám đốc LHP Cannes

Ý tưởng về phim Anh em Lumière! của ông xuất hiện từ bao giờ và tại sao?

Như bạn đã biết, tôi làm giám đốc Viện Lumière ở Lion, thực chất đó là một kho lưu trữ. Rất lâu trước khi trở thành giám đốc LHP Cannes, công việc của tôi thực chất là bảo tồn di sản của Anh em Lumrère và thu hút sự chú ý đối với nó.

Tôi bắt đầu làm việc này khi còn rất trẻ, nhưng nhiều hơn cả là khi lần đầu tiên tiếp xúc với các tác phẩm của anh em Lumière tôi rất ngạc nhiên vì họ không chỉ là những người phát minh ra phim mà còn là những đạo diễn đích thực.

Và theo quan điểm của tôi, cách tốt nhất để chuyển tải ý tưởng là quay một bộ phim tương tự để giải thích cho khán giả biết rằng ở đây đang nói về sự ra đời của nghệ thuật điện ảnh, chứ không đơn giản về việc phát minh ra nó.

Liên quan tới sự phát minh trực tiếp thì ở đây cần phải nêu lên không ít tên tuổi: Thomas Edison, Etienne-Jules Marey, Charles-Émile Reynaud và Max Skladanowsky, tất cả họ vào cuối thế kỷ 19 đều thúc đẩy sự xuất hiện của nghệ thuật điện ảnh. Nhưng anh em Lumière đã chiến thắng cuộc đua này, vì họ là những người đầu tiên có khả năng giải quyết những khó khăn mà những người khác gặp phải. Tôi có thể gọi họ là những nhà phát minh cuối cùng của thế hệ những người nói trên và là những nhà điện ảnh đầu tiên của thế hệ đã sống đến nay - đó là tất cả những người có máy quay và với sự trợ giúp của nó, họ nghĩ về việc làm thế nào kể cho mọi người một câu chuyện. Chủ định của anh em Lumière là như vậy.

August và Louis Lumière năm 1914

Sau khi xem bộ phim của ông xuất hiện cảm giác kỳ lạ, dường như anh em Lumière đã nghĩ ra tất cả những thủ pháp điện ảnh mà ngay cả các đạo diễn đương đại vẫn sử dụng.

Tôi cũng có cảm giác như vậy, mặc dù tôi đã xem các bộ phim của anh em Lumière đến hàng trăm lần. Nhưng cho dù xem đi xem lại bao nhiêu lần chăng nữa thì lần nào tôi cũng ngạc nhiên, không phải với tư cách nhà nghiên cứu lịch sử điện ảnh, mà như một khán giả bình thường.Và điều kỳ lạ nhất mà tôi cảm thấy là sự giản dị trong tác phẩm của họ. Sự giản dị mà hiện nay hầu như đã bị đánh mất, sự giản dị trong đó ẩn giấu tất cả ma lực của nghệ thuật nói chung và điện ảnh nói riêng. Bạn có nhớ Pablo Picasso nói: “Tôi cần cả đời để vẽ như một đứa trẻ” không? Riêng về nhận xét của bạn thì quả đúng là có cảm giác anh em Lumière đã nghĩ ra nhiều thứ mà sau họ các đạo diễn đã lặp đi lặp lại nhiều lần và tiếp tục lặp lại. Tôi nghĩ rằng vấn đề nằm ở những câu hỏi họ đã đặt ra cho mình: tôi muốn kể câu chuyện gì, tôi đặt máy quay ở đâu và tôi muốn quay gì? Đây vẫn là ba câu hỏi chủ yếu đối với các nhà làm phim hiện đại. Vì vậy, những bộ phim của họ cho đến ngày hôm nay vẫn sinh động.

Theo ông, phim của anh em Lumière chủ yếu là phim tài liệu hay nghệ thuật?

Những người xem phim của anh em Lumière hôm nay hoàn toàn coi thường cốt truyện, vì vậy họ đối xử với phim của an hem Lumière như một phát minh. Hơn nữa lại có Maries-Georges-Jean Méliès, theo ý kiến của nhiều người, ông là người đầu tiên làm phim nghệ thuật, trong khi anh em Lumière đúng hơn là những nhà làm phim tài liệu. Nhưng về cơ bản, quan điểm này không chính xác. Hai anh em Lumière làm một khối lượng phim rất lớn có thể được coi là phim nghệ thuật. Sự khác nhau giữa Lumière và Méliès không phải là sự khác nhau giữa phim nghệ thuật và phim tài liệu, đó là sự khác nhau giữa Fellini và Rossellini. Méliès là Fellini, người đã suy ngẫm về cuộc sống trong phim của mình, đó là con đường mà điện ảnh Hollywood đương đại đang đi. Lumière là Rossellini, người đã mô tả cuộc sống như vốn có, đó là Robert Bresson hay Abbas Kiarostami, Artavazd Pepeshyan hay Dziga Vertov. Tóm lại, ở đây không nói về sự đối lập, mà là về quan điểm khác nhau trong điện ảnh.

Anh em nhà Lumière đang làm việc

Ông đã viết một lời bình tuyệt vời mang tính lịch sử - văn hóa - xã hội cho bộ phim, trong đó nêu rõ cần lưu ý điều gì trong mỗi bộ phim của anh em Lumière. Điều này có cần thiết cho khán giả đương đại khi xem phim không?

Đây là một phần tất yếu của bộ phim. Bởi thực chất, từ rất nhiều phim của anh em Lumière tôi làm thành một phim dài 1,5 giờ, nghĩa là chuyển các tác phẩm của họ thành một bộ phim hiện đại, dễ hiểu đối với khán giả hôm nay và phù hợp với các rạp chiếu phim hiện nay. Đây chính là chủ định – đưa phim của anh em Lumière về với điện ảnh. Và tất nhiên, tôi không muốn tạo ra một cái gì đấy nhàm chán và quá nghiêm túc, vì vậy với sự trợ giúp của những lời bình tôi muốn giải thích cho khán giả nội dung của bộ phim, cầm tay khán giả dẫn đi theo con đường này. Mọi chuyện sẽ tốt đẹp, nếu ban đầu bạn được giải thích một cái gì đó mới mẻ, bởi sau đó có thể xem và hiểu một hiện tượng nào đó một cách độc lập – điều này cũng giống như trong hội họa hay âm nhạc. Phim của Lumière không thuộc về tôi, không thuộc hoàn toàn về bất cứ một người hâm mộ nào, bất cứ một người Lion hay người Pháp nào – đây là di sản chung của toàn thế giới. Vì vậy, lời bình của tôi là một cách ban tặng thế giới di sản này.

Bộ phim dành cho loại khán giả nào? Đúng ra nó dành cho các nhà phê bình và khán giả nghiệp dư hay dù sao vẫn là những khán giả bình thường nhất?

Bạn biết không, bộ phim được phát hành rất thành công ở Pháp với gần 130.000 người xem, và đã được giới thiệu tại hơn 30 nước, vì vậy, đây là bộ phim nổi tiếng. Nó cần được giới thiệu cho những khán giả khác nhau.

Tại LHP Cannes hàng năm ông chọn phim từ hơn 1500 bộ phim dự thi. Trong trường hợp phim Anh em Lumière!, ông cũng phải xem ngần ấy bộ phim. Liệu có thể so sánh hai trải nghiệm này? Cái nào dễ hơn, và có thể, thích thú hơn?

Tôi coi mình là người may mắn nhất trên thế giới, vì được làm việc tại một LHP lớn nhất, nghĩa là trên “tuyến đầu” của điện ảnh đương đại, đồng thời tại Viện Lumière ở Lion, nghĩa là nghiên cứu lịch sử điện ảnh. Tôi thích vì trong cuộc đời tôi có cả hai thứ, cả quá khứ lẫn hiện tại. Vì vậy, tôi không muốn so sánh: việc xem các bộ phim cũ cũng giúp cho công việc của tôi tại LHP Cannes, giống như nghiên cứu phim của anh em Lumière không thể thiếu hiểu biết về điện ảnh hiện đại. Xem phim của anh em Lumière cũng chính là nhìn ra thế giới bằng con mắt của chính mình.

Mỗi tác phẩm của họ là bộ phim đầu tiên về Moskva, về Paris, về trẻ em, về gia đình trên bãi tắm. Vì vậy, tôi không quan tâm việc ai được coi là nhà phát minh của điện ảnh, vì tôi chỉ quan tâm tới những bộ phim. Chúng ta không biết ai phát minh ra hội họa, văn học, điêu khắc.

Khán giả ra về sau một buổi chiếu phim của anh em nhà Lumière

Nhưng chúng ta biết chính xác ai phát minh ra điện ảnh – điều đó diễn ra ở Lion, trên một đường phố cụ thể, và chúng ta biết tên tuổi của những con người này. Một trong những bộ phim đầu tiên của anh em Lumière mà tôi đã giới thiệu trên màn ảnh lớn tại Viện Lumière là bộ phim mà trong đó có một bé gái người Việt Nam chạy sau máy quay.

Khi xem bộ phim này được quay vào cuối thế kỷ XX, hiện nay có cảm giác cô bé vẫn sống, vì ngay lập tức bạn nhớ tới một bé gái Việt Nam khác, từ bức ảnh nổi tiếng trong thập niên 1970, khi em chạy trốn bom Mỹ trước ống kính. Giữa hai hình ảnh này là toàn bộ thế kỷ XX. Phim của anh em Lumière giá trị ở chỗ nó mô tả những con người không biết tương lai như thế nào, chỉ mơ ước về nó – rằng tương lai sẽ hạnh phúc, tự do, đầy niềm vui. Nhưng không phải như vậy, trong tương lai này đã diễn ra Thế chiến thứ nhất, thứ hai và nhiều sự kiện bi thảm khác. Xét về mặt này phim của anh em Lumière chứng minh rằng nhân loại có thể hạnh phúc. Điều đó không thể được xem ở đâu nữa.

Hiện nay có cảm giác rằng các LHP quốc tế chính như Cannes, Venice, Berlin, Toronto tranh giành nhau quyền đầu tiên chiếu những bộ phim gây tiếng vang. Ông nghĩ gì về điều đó? Và ông có cho rằng LHP Cannes vẫn như xưa giữ được vị trí hàng đầu trong cuộc chạy đua này?

Cảnh trong phim Đoàn tàu cập bến

Tôi cho rằng LHP Cannes vẫn là một LHP chủ chốt và quan trọng nhất. Nhưng điều đó không mấy quan trọng. Tất cả các LHP quốc tế: Venice, Berlin, Toronto, Moskva đều có chung một sứ mạng. Phát hiện các tác giả, phát hiện những hình thức mới, kể những câu chuyện mới. Vâng, có thể xét về mặt này LHP Cannes là có ảnh hưởng nhất, nhưng nó cũng có những mục đích như vậy. Đặc biệt hiện nay, trong thời đại internet, thời đại phát triển các nền tảng trực tuyến (online platform). Phát minh của anh em Lumière hiện nay vẫn thu hút được nhiều người xem phim, đặc biệt quan trọng trong thời gian này – vì họ đã phát minh ra không chỉ cái máy quay và bộ phim như một loại hình nghệ thuật mà còn nghĩ ra chính văn hóa nghe nhìn.

Nhân nói về internet và các online platform, xin cho biết ông nghĩ gì về việc ngay cả ở LHP Cannes cũng xuất hiện những bộ phim được quay với sự trợ giúp của Amazon và Netfix?

Điện ảnh có một lịch sử phong phú trong đó có nhiều giai đoạn phát triển khác nhau. Hiện nay chúng ta đang trải qua một trong những giai đoạn đó gắn liền với sự phổ biến các nền tảng trực tuyến khác nhau. Nhưng cho dù chúng ta chiếu phim ở đâu –trên internet hay vô tuyến truyền hình – điện ảnh vẫn là điện ảnh. Các đạo diễn đương đại vẫn sử dụng ngôn ngữ điện ảnh thời anh em Lumière, Eyzenshten, Fellini, mặc dù bản thân điện ảnh đã thay đổi, và không thể giả vờ rằng nó vẫn như cách đây mấy năm về trước. Vì vậy, tôi vui mừng rằng các hãng như Amazon và Netflix đầu tư vào sản xuất phim và trở thành những địa chỉ để phát hành phim. Cần phải tiến lên phía trước và không ngại đối mặt với tương lai.

Ông sẽ tiếp tục các thử nghiệm đạo diễn của mình không? Có thể, ông đã có ý tưởng về một dự án mới?

Công việc của tôi là xem những bộ phim do các đạo diễn khác làm, kể cả phim của anh em Lumière, với những lời bình của Thierry Frémaux. Vì vậy, điều duy nhất tôi làm là tiếp tục giới thiệu phim Anh em Lumière!, nghĩa là công việc còn rất nhiều, họ đã làm 1800 bộ phim cơ mà.

	Vì sao 'Okja' là bom tấn đáng được mong đợi nhất mùa hè này?
	Diane Kruger - Ngôi sao giản dị
	"Cuộc chiến ngầm" tung teaser trailer ấn tượng
	Nicole Kidman kêu gọi hỗ trợ các đạo diễn nữ
	Toby Jones cảnh cáo việc nước Anh rời khỏi EU (Brexit) sẽ có ảnh hưởng đến điện ảnh nước này