Vampire: Nhân vật kinh điển của màn ảnh thế giới

Cảnh trong phim Black Sunday năm 1960 được coi là bộ phim ma cà rồng hay nhất từ trước tới nay

Vampire 100 tuổi

Bộ phim truyện dài đầu tiên với nhân vật chính là Ma cà rồng được thực hiện bởi một đạo diễn phim Châu Âu. Đó là phim truyện Nosferatu, A Symphony of Horror (1922) của đạo diễn FW Murnau. Phim được thực hiện tại trường quay, chuyển thể từ một tác phẩm không rõ tên tác giả với diễn viên chính Max Schreck trong vai ma cà rồng và được coi là nhân vật ma cà rồng có tên đầu tiên trên màn ảnh - một quý tộc bí ẩn - Bá tước Graf Orlok, sống vào cuối năm 1830 tại thị trấn Bremen, Đức. Bởi vì vấn đề bản quyền, ma cà rồng được đặt tên là Nosferatu thay cho Dracula và quá trình thực hiện phim được chuyển từ Transylvania đến Bremen. Những hình ảnh ma cà rồng bất tử, hốc hác với cái đầu trọc lốc đã thực sự để lại ấn tượng mạnh mẽ với người xem cùng với một khuôn mặt chuột, tai nhọn, những ngón tay thon dài, hai má trũng và những chiếc răng nanh dài. Mỗi bước anh ta di chuyển theo sau là bầy chuột bệnh dịch hạch.

Ở phần kết của bộ phim, các sinh vật kỳ cục, xanh lét đã bị lừa bởi các nhân vật nữ chính Nina (Greta Schroder đóng). Và bá tước Orlok đã phải kết thúc số phận của mình khi bị đốt cháy dưới ánh sáng mặt trời. Bộ phim về sau có nhiều dị bản. Ví dụ như phiên bản phim màu làm lại của đạo diễn người Đức Werner Herzog có tựa đề Nosferatu the Vampyre (1979) với các diễn viên Klaus Kinski vai bá tước Dracula và nữ diễn viên xinh đẹp Isabelle Adjani vai Lucy Harker. Đạo diễn, nhà sản xuất Augusto Caminito làm phần tiếp theo có tựa đề Vampire in Venice (1988) với sự tham gia của Kinski, Nosferatu và Christopher Plummer vai thợ săn ma cà rồng. Năm 2000, bộ phim Shadow of the Vampire (2000) được làm lại từ phim kinh điển năm 1992 do John Malkovich – người rất thần tượng đạo diễn F.W. Murnau – thực hiện.

Trong The Vampire Happening ma cà rồng còn là nhân vật gây cười

Bất kỳ thể loại phim nào cũng có công thức riêng, gồm nội dung và hình ảnh, cũng như các nguyên mẫu nhân vật. Hai bộ phim Nosferatu (1922) của FW Murnau và Dracula (1931) của Universal Studios đều chuyển thể từ tác phẩm Dracula và được xem là chuẩn mực về cấu trúc, chứa đựng hầu hết các công thức của bộ phim ma cà rồng. Nosferatu vốn là bộ phim ma cà rồng đầu tiên và như vậy nghiễm nhiên nó trở thành một phim tiêu biểu. Thật vậy, những hình ảnh mà đạo diễn Murnau sử dụng như ma cà rồng đội mồ sống dậy, bước ra từ chiếc quan tài và lối kiến trúc Gothic đã trở thành quy chuẩn của thể loại này. Đạo diễn Tod Browning cũng chịu ảnh hưởng của các khuôn mẫu trên qua phim Dracula với hình cảnh các lâu đài bỏ hoang đầy rác rưởi, mạng nhện và mầm mống dịch bệnh. Sau này, những gì mà hãng Universal thêm vào trong nguyên mẫu nhân vật ma cà rồng Van Helsing đã khiến cho hình ảnh ma cà rồng lãng mạn hơn. Nosferatu tập trung vào hoạt động săn mồi của ma cà rồng trong khi Dracula tập trung tập trung vào việc tiêu diệt các loài thú ác độc. Vampyr (1932) của Carl Dreyer được coi là một kiệt tác mang phong cách riêng và rất có thể là lớn nhất của tất cả các bộ phim ma cà rồng khi pha trộn nhiều cấu trúc thể loại này, bao gồm cả sự quyến rũ của những phụ nữ xinh đẹp trẻ trung. Có thể thấy qua ba bộ phim tuyệt vời nói trên, tất cả các giá trị nghệ thuật và các quy ước chung của phim ma cà rồng đã được xác lập.

Nosferatu, A Symphony of Horror năm 1922 - bộ phim đầu tiên về ma cà rồng

Từ buổi khởi đầu với những câu chuyện về ma cà rồng, các nhà làm phim đã tạo nên một công thức khá hoàn hảo. Sau đó, hãng Universal đã có thêm Dracula's Daughter (1936) và Son of Dracula (1943). Thể loại phim ma cà rồng dần có một vị trí quan trọng trong nền công nghiệp điện ảnh kể từ khi xuất hiện bộ phim Dracula đầu tiên của hãng phim Hammer Studios: Horror of Dracula (1958). Sở dĩ coi đó là cột mốc bởi thời điểm này, cấu trúc của thể loại ma cà rồng là hoàn toàn lên đến đỉnh cao. Theo đó, các phim ma cà rồng dường như đều có cốt chuyện xoay quanh một cô gái đẹp bị các ma cà rồng đẹp trai theo đuổi và bắt cóc, cuối cùng người yêu của cô sẽ tìm ra hang ổ của ma cà rồng để tiêu diệt nó. Hammer sản xuất một số bộ phim ma cà rồng theo công thức này, thu hút đông đảo người xem trong đó có loạt phim về Dracula như: The Brides of Dracula (1960), Dracula: Prince of Darkness (1966), Dracula Has Risen from the Grave (1968), Taste the Blood of Dracula (1970), và Scars of Dracula (1970). Bên cạnh đó, hãng cũng sản xuất một số phim ma cà rồng mà nhân vật chính không phải là Dracula. Tiêu biểu là Kiss of the Vampire (1963). Tuy nhiên, “đỉnh cao” của thể loại phim ma cà rồng lại không phải là các phim do hãng Hammer thực hiện mà là tác phẩm của đạo người Ý Mario Bava. Kiệt tác của ông, Black Sunday (1960), đơn giản là một trong những bộ phim ma cà rồng hay nhất từ trước tới nay.

Nosferatu the Vampire năm 1979 là phiên bản làm lại của Nosferatu, A Symphony of Horror

Và công cuộc biến thân đầy mê hoặc

Đến những năm 1970, các bộ phim ma cà rồng truyền thống bắt đầu lặp lại chính nó. The Fearless Vampire Killers (1967) của Roman Polanski là một bộ phim mà sự nhàm chán lên đến mức cao nhất. The Blood Castle Dracula (1969) của Al Adamson cũng như vậy. Hãng Hammer đã cố gắng hết sức mình để duy trì series phim Dracula với các phiên bản mới như Dracula AD 1972 (1972) và The Satanic Rites of Dracula (1973) nhưng không hiệu quả. The Satanic Rites of Dracula là bằng chứng cho thấy hãng này đã cạn kiệt ý tưởng. Lúc này các ma cà rồng bị biến hình một cách miễn cưỡng. Thậm chí là trở thành phim hài như The Vampire Happening (1971), một bộ phim mà dòng tagline đã nói lên nội dung của nó: The Adult Vampire Sex Comedy (Phim sex hài về Ma cà rồng dành cho người trưởng thành – Tạm dịch). Tuy vậy, đây là bộ phim cho thấy thể loại vampire đã tự làm mới theo cách riêng của mình.

Bộ phim “ma cà rồng khoa học” (lý giải sự hình thành của các ma cà rồng ở góc độ khoa học) đầu tiên là Mary, Mary, Bloody Mary (1975) Trong đó miêu tả nhân vật ma cà rồng vốn là con gái của Dracula - một phụ nữ ma cà rồng phải đấu tranh để sống một cuộc sống bình thường trong khi cô không thể cưỡng lại sự khát máu được thừa hưởng từ cha mình. Nguyên nhân mà cô thèm uống máu người là do gen đột biến tạo ra các mạch máu chạy khắp cơ thể cô và chúng ngày càng phát triển, nếu không bổ sung máu cho chúng, cô sẽ chết. Phim Rabid (1977) của đạo diễn David Cronenberg thì có cách giải thích “hoang dã” hơn khi nhân vật chính là một phụ nữ bị tai nạn và được cấy ghép một bộ phận nhân tạo để duy trì cuộc sống của cô. Bộ phận này đòi hỏi được cung cấp máu từ người khác để có thể tồn tại và hoạt động khiến cho người phụ nữ này gặp phải những cơn khát máu vô độ cần được thỏa mãn. Tác phẩm tiêu biểu của “ma cà rồng khoa học” là Thirst (1979) – một kiệt tác của làn sóng mới Úc (Australian New Wave). Trong Thirst, các ma cà rồng là một nhóm người mặc dù có sự khác biệt rõ ràng so với những người bình thường nhưng họ tin rằng mình là một chủng tộc siêu đẳng với thức ăn chính là máu người./

Một dạng thức khác của phim ma cà rồng gây được chú ý của người xem, hình thành trong thập niên 70 là phim ma cà rồng đồng tính nữ. Một vài phim trong số này có giá trị nghệ thuật cao và đáng xem. Ngoài Vampyr, các phim Daughters of Darkness (1971) của Harry Kumel, Vampiros Lesbos của Jess Franco (1971), Lemora của Richard Blackburn (1973), và các phim của Jean Rollin, đặc biệt là Fascination (1979), được coi là những phim tiêu biểu của thể loại ma cà rồng đồng tính nữ.

Thiên Thanh