NSƯT Vương Khánh Luông: Cánh chim không mỏi trong làng phim tài liệu

	'Vượt sóng': Phim tài liệu truyền hình tiên phong chiếu rạp đến gần khán giả trẻ
	'Vượt sóng': Tập 37 'Khát vọng kỷ nguyên mới' khép lại một hành trình, mở ra chân trời mới

Tuổi trẻ và những thước phim giữa chiến trường

Sinh ra trong thời chiến, Vương Khánh Luông đến với điện ảnh bằng một con đường chẳng giống ai – một sự thôi thúc từ bên trong, một tình yêu mãnh liệt với sự thật và lòng yêu nước. Khi còn rất trẻ, ông đã cầm máy quay và xông pha nơi trận mạc, không phải với vũ khí, mà với ống kính – thứ vũ khí của sự thật.

Trong cuộc trò chuyện gần đây, ông từng chia sẻ: “Làm phim tài liệu chiến tranh không chỉ là để ghi lại hình ảnh, mà là để kể lại câu chuyện của cả một dân tộc – câu chuyện mà đôi khi phải trả bằng máu".

Ông thuộc thế hệ đạo diễn gắn liền với những năm tháng khốc liệt của chiến tranh chống Mỹ. Những bộ phim do ông thực hiện đã ghi lại bằng hình ảnh sống động, chân thực nhất về chiến trường, về những người lính, về nhân dân – những con người đã viết nên sử thi bằng xương máu.

NSƯT – đạo diễn Vương Khánh Luông

Ông từng nhấn mạnh rằng :“Có những thước phim được đổi bằng xương máu:, Câu nói ấy không phải là sự cường điệu, mà là sự thật đẫm nước mắt mà những người làm phim như Vương Khánh Luông từng trải.

Khi quay phim trên chiến trường, đạo diễn Vương Khánh Luông từng phải đối mặt với cái chết, Những người cầm máy bên cạnh ông đã ngã xuống. Ông kể lại: “Tôi từng phải quay những cảnh mà không biết liệu mình có còn sống sót để mang cuốn phim về hay không. Nhưng tôi nghĩ, ai quay phim trên chiến trường cũng là một anh hùng, dù không ai mong muốn mình trở thành anh hùng theo cách đó".

Ông nhấn mạnh rằng những người quay phim chiến tranh không bao giờ được phép dàn dựng hay diễn lại bất kỳ cảnh nào. Bởi lẽ, tính chân thực là giá trị thiêng liêng nhất của phim tài liệu. “Chúng tôi chỉ có một cơ hội để ghi lại – nếu lỡ khoảnh khắc đó, là lỡ mất lịch sử”.

Ông luôn trăn trở và nghĩ nhiều về chân dung của cả thế hệ quay phim thời chống Mỹ. Thế hệ vào trận bằng tâm thế và hành trang của người lính. Những sinh viên của lớp quay phim mặt trận ngày ấy được đào tạo chủ yếu về thực hành trong một hai năm, được rèn luyện thể lực bằng cách đeo ba lô gạch đá hành quân xuyên đêm lên tận Xuân Mai.

Tốt nghiệp là vào ngay chiến trường, là vai mang ba lô, tay súng, tay ôm theo máy quay. Người lính chiến đấu, hy sinh thế nào thì họ cũng vậy. Bởi trong cuộc chiến, bom đạn đâu có từ ai. Liệt sĩ Nguyễn Văn Giá hy sinh trên đường từ căn cứ về đồng bằng. Quay phim Tiến Sỹ bị thương, gãy cả hai tay trong một lần tác nghiệp. Một bà má ở Mỹ Tho đã nuôi giấu ông dưới hầm kín nhiều tháng trời, giặc càn là phải giấu ông trong lu nước thả trôi giữa đồng. Vết thương nhiễm trùng, hoại tử khiến ông vĩnh viễn mang tật, sau này không còn làm chủ được máy quay...

Cách đây nhiều năm, ông từng trở lại Quảng Trị để thực hiện bộ phim tài liệu như một lời tri ân đối với những đồng đội, những người lính đã ngã xuống nơi đây. Với ông, Quảng Trị không chỉ là một địa danh, mà là nơi cất giữ ký ức sâu sắc nhất trong cuộc đời làm phim của mình.

Ông xúc động chia sẻ xúc động: “Tôi đã trở lại mảnh đất này nhiều lần, nhưng lần nào cũng như lần đầu. Cảm xúc vẫn vẹn nguyên, vẫn đau đáu như ngày đầu tiên đặt chân tới”.

Một đời gắn bó với phim tài liệu

Trong sự nghiệp của mình, NSƯT Vương Khánh Luông đã thực hiện hàng trăm bộ phim tài liệu, nhiều tác phẩm trong đó đoạt giải cao trong nước và quốc tế. Nhưng điều khiến ông tự hào nhất không phải là những giải thưởng, mà là việc ông đã góp phần ghi lại sự thật của lịch sử một cách trung thực và xúc động.

Ông tâm sự: “Tôi không bao giờ coi mình là một nghệ sĩ lớn. Tôi chỉ là người kể chuyện, kể bằng hình ảnh, kể bằng cảm xúc – để những thế hệ sau hiểu rằng tự do hôm nay không phải tự nhiên mà có".

Không chạy theo xu hướng thị trường hay kịch tính hóa câu chuyện, phim của ông giữ nguyên giá trị cốt lõi của thể loại tài liệu: phản ánh trung thực cuộc sống. Đó là sự trung thực với nhân vật, với bối cảnh và với cảm xúc.

Nói về NSƯT Vương Khánh Luông mà không nhắc đến tinh thần lính trận thì thật thiếu sót. Trong mỗi bộ phim của ông, người ta không chỉ thấy chiến tranh – mà còn thấy con người. Thấy người mẹ tiễn con ra trận, thấy người lính trẻ nằm lại nơi rừng sâu, thấy nụ cười trong nước mắt, thấy tình đồng đội thiêng liêng không thể nói thành lời.

Chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn, ông từng nói: “Chúng tôi từng sống như lính, ăn như lính, đi như lính, và nếu phải chết, cũng như một người lính. Nhưng chúng tôi cầm máy quay thay vì súng. Và tôi nghĩ, điều đó cũng là một hình thức chiến đấu".

Người truyền lửa cho thế hệ sau

Ngày nay, dù đã ngoài 70 tuổi, đạo diễn Vương Khánh Luông vẫn tiếp tục sáng tác và giảng dạy. Ông không ngừng truyền lại ngọn lửa đam mê cho thế hệ trẻ, dạy họ không chỉ cách làm phim, mà quan trọng hơn là lý do vì sao nên làm phim.

“Phim tài liệu không đơn thuần là sản phẩm nghệ thuật – nó là trách nhiệm. Là sự gánh vác ký ức dân tộc. Khi cầm máy quay, các em phải hiểu rằng mình đang giữ một phần sự thật cho mai sau”. – ông nhấn mạnh trong một buổi nói chuyện với sinh viên.

Không ngoa khi nói rằng, ông không chỉ là người làm phim mà còn là người giữ hồn lịch sử.

Cuộc đời và sự nghiệp của NSƯT – đạo diễn Vương Khánh Luông là minh chứng sống động cho sức mạnh của điện ảnh tài liệu – một thể loại tưởng như khô khan nhưng lại mang trong mình nhiệt huyết, cảm xúc và chiều sâu không giới hạn. Bằng những thước phim được quay trong máu, nước mắt và cả tình yêu, ông đã kể lại một cách chân thành và đầy xúc động câu chuyện của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh và hòa bình.

Ông từng nói: “Điện ảnh tài liệu không bao giờ là cũ, vì ký ức không bao giờ cũ”. Và chính ông, bằng sự nghiệp hơn nửa thế kỷ, đã góp phần gìn giữ ký ức ấy cho muôn đời sau.

	'Vượt sóng': Phim tài liệu truyền hình tiên phong chiếu rạp đến gần khán giả trẻ
	'Vượt sóng': Tập 37 'Khát vọng kỷ nguyên mới' khép lại một hành trình, mở ra chân trời mới