Phim tài liệu Ngày mai – Không còn là câu chuyện của tương lai

(TGĐA) - Trong vòng 50 năm trở lại đây, con người đã phá hủy thế giới mà họ đang sống với tốc độ nhanh khủng khiếp. Ngày tận thế không còn là tiên đoán, nó đang tiến gần lại trong tương lai. Tuy nhiên, nếu chúng ta cùng làm một cái gì đó để có thể thay đổi thì cuộc sống của thế hệ tiếp theo sẽ tốt hơn rất nhiều. Đó chính là bức thông điệp được truyền tải trong bộ phim tài liệu Demain, tựa tiếng Anh Tomorrow. Tác phẩm dài hơn 2 giờ đồng hồ của hai nhà làm phim Mélanie Laurent và Cyril Dion đã giành giải Cesar – Phim tài liệu hay nhất do Viện Hàn lâm điện ảnh Pháp trao tặng vào tháng 2/2016. Đối mặt với cảnh báo rằng nền văn minh nhân loại có thể trên bờ vực của sự tuyệt chủng, các nhà làm phim đã giới thiệu những cá thể đang làm nhiều cách khác nhau để cố gắng để chống lại điều đó. Từ mô hình canh tác nông nghiệp đô thị ở Detroit cho tới nhà máy lọc khí thải CO2 ở Copenhagen, họ khám phá hàng chục ví dụ từ các nước khác nhau cũng đang tạo ra đồng nội tệ để thúc đẩy giáo dục bình đẳng. Bộ phim trình bày ví dụ tích cực về cách mọi người trên thế giới đang làm việc tại nơi họ sống để giúp bảo vệ hành tinh cho các thế hệ tiếp theo.Đồng đạo diễn Mélanie Laurent và Cyril Dion trò chuyện về bộ phim.

(TGĐA) - Trong vòng 50 năm trở lại đây, con người đã phá hủy thế giới mà họ đang sống với tốc độ nhanh khủng khiếp. Ngày tận thế không còn là tiên đoán, nó đang tiến gần lại trong tương lai. Tuy nhiên, nếu chúng ta cùng làm một cái gì đó để có thể thay đổi thì cuộc sống của thế hệ tiếp theo sẽ tốt hơn rất nhiều. Đó chính là bức thông điệp được truyền tải trong bộ phim tài liệu Demain, tựa tiếng Anh Tomorrow. Tác phẩm dài hơn 2 giờ đồng hồ của hai nhà làm phim Mélanie Laurent và Cyril Dion đã giành giải Cesar – Phim tài liệu hay nhất do Viện Hàn lâm điện ảnh Pháp trao tặng vào tháng 2/2016. Đối mặt với cảnh báo rằng nền văn minh nhân loại có thể trên bờ vực của sự tuyệt chủng, các nhà làm phim đã giới thiệu những cá thể đang làm nhiều cách khác nhau để cố gắng để chống lại điều đó. Từ mô hình canh tác nông nghiệp đô thị ở Detroit cho tới nhà máy lọc khí thải CO2 ở Copenhagen, họ khám phá hàng chục ví dụ từ các nước khác nhau cũng đang tạo ra đồng nội tệ để thúc đẩy giáo dục bình đẳng. Bộ phim trình bày ví dụ tích cực về cách mọi người trên thế giới đang làm việc tại nơi họ sống để giúp bảo vệ hành tinh cho các thế hệ tiếp theo. Đồng đạo diễn Mélanie Laurent và Cyril Dion trò chuyện về bộ phim.

demain61

Mục tiêu của Ngày mai là gì?

Mélanie Laurent: Đó là một bộ phim mang ý nghĩa tích cực nhằm mục đích truyền cảm hứng đó cho mọi người. Chúng tôi bắt đầu ghi hình bộ phim tài liệu này từ mùa hè năm 2014. Chúng tôi đi khắp nơi trên thế giới để xem những sáng kiến tốt nhất về sinh thái, nông nghiệp, năng lượng, xây dựng và giáo dục. Nơi đầu tiên chúng tôi đến là Detroit. Chúng tôi quay phong trào nông nghiệp ở đô thị. Sau đó chúng tôi đến Washington và San Francisco. Chúng tôi cũng đến Ấn Độ…

Cyril Dion: Có không ít người thường mặc định vấn đề bảo vệ môi trường với hình ảnh hơi bất thường về những người đã từ bỏ xã hội hiện đại để tìm kiếm cuộc sống biệt lập ở vùng núi hoang sơ hẻo lánh, hàng ngày làm những công việc đơn giản như nuôi cừu, chăn gia súc. Chúng tôi muốn dùng bộ phim này để kể một câu chuyện khác, để cho mọi người thấy rằng vẫn có những giải pháp lâu dài, và các giải pháp này cũng có thể nhân rộng trên quy mô lớn, như câu chuyện nói không với rác thải ở San Francisco là ví dụ.

Hiện nay, mô hình phát triển ở phương Tây đang cho thấy những hạn chế của nó. Tuy nhiên, mô hình đó vẫn là ví dụ mà nhiều quốc gia khác đang theo đuổi. Vì thế, chúng tôi muốn thông qua bộ phim này, mọi người sẽ nhận thấy ở phương Tây nói riêng vẫn có những con người tìm kiếm sự tồn tại thông qua một cách nhìn khác so với thế giới. Chúng ta đang trải qua một giai đoạn thay đổi cơ bản và sự thay đổi đó trở nên phổ biến rộng rãi.

Poster phim Ngày mai

Poster phim Ngày mai

Ấn tượng của cô về Detroit, cô Mélanie Laurent?

Detroit rất tuyệt vời. Xem phim, bạn thấy rằng thành phố đã hoàn toàn bị phá hủy, nhưng nó có năng lượng ở khắp mọi nơi. Chúng tôi đã gặp rất nhiều người và họ nói rằng: Chúng tôi đã mất tất cả mọi thứ, vì vậy chúng tôi phải tạo ra tất cả mọi thứ một lần nữa." Đó là những con người hết sức mạnh mẽ. Và bạn có thể nhìn thấy cả hai tình huống: thực tế là nó đã không còn tồn tại nữa và thực tế là họ phải xây dựng nên một thế giới khác. Điều tuyệt vời là họ có sức mạnh để cùng nhau làm điều đó. Chúng tôi đã đi đến rất nhiều trang trại và đã có cuộc gặp gỡ với FoodLab.

Những điều mà cô phát hiện ra thậm chí còn lớn hơn cả mục đích quay bộ phim tài liệu này?

Tôi đã biết được rằng lâu nay, chúng ta đang ăn những thứ thực sự không tốt, và thực ra nó không hề rẻ hơn so với thực phẩm hữu cơ. Ví dụ, ta có một phép tính thế này. Ăn thực phẩm chất lượng không tốt thì cuối cùng, đến một lúc nào đó bạn sẽ bị bệnh. Một căn bệnh rất nặng. Vì vậy, thế giới nên thay đổi nhận thức về nguồn gốc lương thực, bởi vì sẽ không công bằng khi nói rằng thực phẩm tốt chỉ dành cho người giàu. Đó chính là lý do tại sao tôi yêu Detroit, bởi vì chúng tôi nhìn thấy những người không hề giàu có nhưng họ vẫn quyết định quay trở lại với cội nguồn của mình, tự làm tất cả mọi thứ. Họ nói đó là công việc vô cùng khó khăn, nhưng thành quả thu lại là bạn được ăn thức ăn do chính tay mình làm ra và đó là thực phẩm tốt. Ai cũng đều thấy ngon miệng và khỏe mạnh.

Tôi nhớ một người tên là Lorenzo. Anh ấy nói rằng đã từng có công việc ổn định tại một ngân hàng và có rất nhiều tiền. Nhưng rồi một ngày, anh thức dậy nhìn thấy cô gái nhỏ và nhận ra mình đang sống những ngày không có ý nghĩa gì. Hàng ngày, anh ấy cảm thấy có lỗi với bản thân, không hạnh phúc. Sau đó, anh ấy quyết định bỏ công việc ngân hàng để về nhà trồng trọt ngay tại miếng đất trong thành phố. Anh ấy mỉm cười với tôi và nói rằng, "Hiện giờ, tôi cảm thấy rất thoải mái, sống có ích. Tôi là một người cha tốt. Mỗi ngày, tôi đều làm ra lương thực cho chính mình, chế biến ngay tại nhà và thưởng thức. Đó là một cuộc sống khác, và chúng tôi không cần lúc nào cũng phải có quá nhiều thứ. Chúng tôi cần phải quay trở lại với một cái gì đó đơn giản hơn."

Nữ diễn viên đạo diễn Mélanie Laurent

Nữ diễn viên đạo diễn Mélanie Laurent

Ngoài ra, cô còn thấy những ví dụ tích cực gì khác?

Vâng, có những sáng kiến ​​tuyệt vời trong nền kinh tế. Ví dụ, ở Anh có rất nhiều thị trấn đang tạo ra tiền riêng của họ. Với năng lượng, nông nghiệp, tất cả mọi thứ, bất cứ lúc nào, giải pháp cũng đều là như nhau: quay trở lại khu vực sinh sống của mình, trở về một cái gì đó đơn giản, trở về thời cũ mà không có sự hiện diện của công nghệ cao. Như thế, chúng ra sẽ không phải chết lúc mới 3 tuổi vì bệnh nan y. Chúng ta cũng không cần năm cái máy tính, năm chiếc TV, hai xe ô tô; chúng ta không cần điều đó. Người ta không hạnh phúc hơn chỉ vì họ có rất nhiều thứ. Tất nhiên, để làm như thế sẽ cần đến nhiều thời gian. Trong vòng 50 năm qua, chúng ta đã phá hủy thế giới của mình, hoàn toàn phá hủy nó. Điều duy nhất tôi hy vọng là mọi người sẽ thay đổi nhận thức trước khi quá muộn, bởi vì trong 25 năm nữa với sự biến đổi của khí hậu, thế giới sẽ thay đổi và điều đó sẽ càng ngày một nhanh hơn. Chúng ta phải sẵn sàng cho điều đó, có nghĩa là học cách sống theo một cách khác. Ngày hôm nay, mọi người đều nghĩ rằng có tiền mới là điều quan trọng nhất. Nhưng trong vòng 30 năm nữa, có một mảnh đất sẽ là điều quan trọng nhất. Và nếu như bạn có nguồn nước không dầu, bạn sẽ được coi là siêu giàu.

Đó có phải là phương châm của cô trong cuộc sống - giữ cho nó đơn giản?

Vâng, tương tự thế và không sử dụng quá nhiều nước, điện. Tại San Francisco, chúng tôi đã nhìn thấy một chương trình tuyệt vời gọi là Zero Waste (không chất thải, không lãng phí). Đối với tôi bây giờ thì thùng rác được dùng để bón cho tất cả mọi thứ. Tôi có một mảnh đất ở Paris và đã bắt đầu trồng cây trong một khu vườn nhỏ. Mọi thứ chỉ mới bắt đầu, nhưng chúng tôi có rau diếp, cần tây, húng quế và bí ngô. Chỉ cần nhìn những luống cây lớn lên thôi cũng thấy cảm giác thật tuyệt vời và bạn cảm thấy rất tự hào vì đã làm ra nó. Thật vui làm sao khi cuối cùng chúng ta đã quyết định từ chối những thói quen cũ để làm một cái gì đó mà chắc chắn là sẽ tốt hơn và điều đó khiến chúng ta hạnh phúc hơn. Cảm giác thật kỳ lạ!

Các anh, chị đã dàn dựng bộ phim như thế nào, đứng từ góc độ trần thuật?

Cyril Dion: Chúng tôi dàn dựng bộ phim bằng cách làm theo quá trình suy nghĩ của chính chúng tôi. Suốt bộ phim, chúng tôi chia sẻ với khán giả những câu hỏi mà chúng tôi đã tự hỏi bản than mình trong những tháng quay phim. Chúng tôi hỏi làm thế nào để có thể để nuôi bản thân mình khỏe mạnh và không cần sử dụng thuốc trừ sâu trong tương lai? Làm thế nào để chúng ta có thể sưởi ấm nhà mình mà không phát thải carbon dioxide?

Chúng tôi bắt đầu bằng cách nhìn vào nền nông nghiệp - một lĩnh vực cần thiết để nuôi dân số thế giới, và sau đó chúng tôi nhìn vào năng lượng, kinh tế và giáo dục. Bộ phim được xây dựng xung quanh 4 câu hỏi đó – những nền tảng tạo ra khả năng hoạt động của xã hội loài người. Chúng tôi đặt ra các câu hỏi và với mỗi câu hỏi đó, chúng tôi đi ra ngoài để tìm kiếm câu trả lời. Các câu trả lời cũng như giải pháp ở quy mô lớn có ở các thành phố trọng điểm, trong khu vực dân cư hoặc toàn bộ quốc gia.

Mélanie Laurent: Mục đích của chúng tôi không phải làm một bộ phim tài liệu về môi trường mà để truyền đạt một tầm nhìn khác nhau của xã hội.

Các bạn giải thích sự thiếu quan tâm của công chúng về hệ sinh thái như thế nào?

Cyril Dion: Tôi tin rằng sai lầm của chúng ta là sử dụng hệ sinh thái ngắn hạn. Sau tất cả, sinh thái là gì? Đó là một cách nhìn thấy con người trong mối quan hệ của họ với người khác, với xã hội, và với hệ sinh thái của họ. Từ "sinh thái" đem đến ấn tượng rằng chúng ta đang nói về một môn học riêng biệt, tách khỏi mọi người. Nhưng những gì chúng tôi đang nói tới là một cách suy nghĩ mới vềthế giới. Thực tế là đa số người dân đã hiểu được thông điệp. Và khi chúng tôi nói với họ một lần nữa, phản ứng của họ là, "Ồ không, không phải nói thêm lần nữa, chúng tôi đã hiểu rõ sự cần thiết phải thay đổi. Vấn đề là chúng tôi không biết phải làm gì."

Vì vậy, chúng tôi quyết định trò chuyện trực tiếp về vấn đề này, và thay vào đó là chuyển sang bước tiếp theo: tìm kiếm và giải thích những gì mọi người có thể làm. Chúng tôi đã ra ngoài để gặp những người hùng đang làm những việc đó. Và khi ấy chúng tôi mới thấy mức độ nhiệt tình của mọi người dành cho bộ phim. Việc đó hoàn toàn ngược lại với thực tế là ban đầu chúng tôi vốn không quan tâm lắm tới mục đích này. Thế nhưng, ngày càng có nhiều người muốn chúng tôi thực hiện bộ phim này. Từ một phần tài trợ cơ bản do KissKissBankBank cấp, bộ phim đã có thêm nửa triệu USD từ 10270 người ủng hộ với tốc độ gây quỹ nhanh kỷ lục chỉ trong 3 ngày. Họ đến để xem chúng tôi, họ ủng hộ chúng tôi. Điều đó thật tuyệt vời.

Mélanie Laurent: Bản thân chúng tôi cũng thay đổi giống như kết quả của quá trình làm phim. Ví dụ, cả hai chúng tôi đã trở thành những người ăn chay. Chúng tôi đã thay đổi theo cách riêng của mình. Trong một buổi chiếu phim, chúng tôi đã gặp một người phụ nữ và bà ấy nói rằng: "Vậy đó, tôi đã quyết định sẽ bắt đầu tái chế rác trong gia đình". Vì vậy, đối với một số người thì đây là nơi sự thay đổi bắt đầu. Bộ phim nhằm mục đích tiếp cận người xem ở chính nơi họ đang sống mà không có sự phê phán, cho phép họ suy nghĩ về những vấn đề, cảm nhận mình có sự liên quan đến các vấn đề đó như thế nào và hy vọng họ có những việc làm để thay đổi một số thói quen của mình.

Bộ phim cũng đã được trình chiếu trong Hội thảo biến đổi khí hậu quốc tế. Việc kể một câu chuyện mới này là một cách tốt để nâng cao nhận thức trong thế hệ trẻ, các bạn nghĩ sao về điều đó?

Hai nhà làm phim Mélanie Laurent phải và Cyril Dion

Hai nhà làm phim Mélanie Laurent (phải) và Cyril Dion

Cyril Dion: Chúng tôi đã nộp đơn xin sự phê duyệt chính thức của hệ thống giáo dục quốc gia Pháp. Điều này sẽ cho phép chúng tôi trình chiếu bộ phim tại các trường học trong cả nước. Nhưng ý định của chúng tôi đã bị từ chối

Vì sao?

Cyril Dion: Chúng tôi được thông báo rằng các vấn đề bộ phim đề cập đến không nằm trong chương trình chương trình giảng dạy và rằng bộ phim "có thể được xem là tạo nên sự tranh luận của các bậc phụ huynh". Họ nói với chúng tôi rằng chúng tôi đã bày tỏ ý kiến cá nhân. Nhưng cách tiếp cận của chúng tôi chỉ đơn giản là phỏng vấn những người có những ý tưởng quan trọng cho thế giới.

Các bạn đã chọn người tham gia trong bộ phim như thế nào?

Mélanie Laurent: Bộ phim này bắt nguồn từ một nỗ lực rất con người. Trên tất cả, chúng tôi muốn đó là lợi ích dành cho những người nghĩ về nó, những người ủng hộ chúng tôi, và cho tất cả những người đến xem phim. Bộ phim miêu tả những người đã chung tay cùng nhau để thay đổi mọi thứ trong các thị trấn, khu vực và các nước nơi họ sinh sống. Ví dụ của họ là bằng chứng về những gì có thể làm thay đổi thế giới, bằng chứng về thời điểm bánh xe của chuyến xe tới tương lai đang chuyển động và không có thách thức nào là không thể vượt qua.

Chúng tôi muốn truyền vào sâu trong nhận thức thức của con người, minh họa câu chuyện cá nhân mà không đi vào chi tiết của cuộc sống cá nhân của họ. Trong quá trình chuẩn bị, chúng tôi đã chọn những "nhân vật người hùng" chủ yếu là vì họ đam mê, vì họ tốt bụng và bởi vì nhờ họ mà chúng tôi đã thay đổi. Chúng tôi muốn khán giả của mình thấy cuộc sống đang được sống theo những gì tốt đẹp nhất mà con người tạo ra. Trên kịch bản, những người chúng tôi quay dường như là những người không bình thường. Họ có chút gì đó hơi điên rồ, nhưng chúng tôi đã không bao giờ thất vọng bởi thực tại. Chúng tôi đã rất may mắn vì đã gặp được họ.

Nữ diễn viên người Pháp Mélanie Laurent là gương mặt quen thuộc với khán giả Mỹ với vai Shosanna Dreyfus trong bộ phim Inglourious Basterds của Quentin Tarantino. Nhưng ngoài công việc diễn xuất với 35 vai diễn quốc tế, Laurent cũng đã đạo diễn hai bộ phim truyện. Bộ phim Breathe, dựa trên cuốn tiểu thuyết YA của Anne-Sophie Brasme, do cô làm đạo diễn được công chiếu tại Liên hoan phim Cannes năm 2014. Laurent tiết lộ, cô đã học được nhiều điều từ những đạo diễn mà có đã có dịp làm việc chung và một trong những bí quyết cô học từ Tarantino là chơi nhạc giữa các cảnh quay để giúp mọi người thoải mái hơn trên trường quay.

Năm 2014, Laurent từng là thành viên ban giám khảo Liên hoan phim quốc tế Marrakech. Bộ phim Demain (Ngày mai) do cô và nhà làm phim Cyril Dion đồng đạo diễn. Ngân sách làm phim do quỹ cộng đồng Kiss Kiss Bank Bank châu Âu cấp, sau đó đã có thêm nửa triệu đô la từ hơn 10.000 người ủng hộ dự án.

Thái Sơn