Tuổi thọ ngắn ngủi của nghệ sĩ Việt

Tại giải Oscar 2008, bước lên bục cao nhất ở hai hạng mục nam, nữ diễn viên chính là Daniel Day - Lewis (sinh năm 1957) và Marion Cotillard (1975). Độ tuổi trung bình của 20 diễn viên được đề cử tại Oscar lần thứ 80 là… 40, trong đó có hai người ngoài 80 tuổi, ba người ngoài 60 tuổi và chiếm phần lớn là ngoài 40 tuổi.

Kịch bản đó một lần nữa lại được tái diễn tại Oscar lần thứ 81 (2009) khi tại tất cả các hạng mục đề cử Nam, Nữ diễn viên chính và phụ đều có sự lấn lướt của những ngôi sao gạo cội ở Hollywood. Nhìn vào bảng đề cử Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất tại giải Oscar 2009 người ta sẽ thấy giật mình vì sự trường tồn cùng với thời gian của Meryl Streep, ở tuổi 60 bà nhận được đề cử lần thứ 15 cho sự nghiệp diễn xuất của mình.

Meryl Streep

Nữ diễn viên gạo cội này đã cho thấy câu nói “gừng càng già càng cay” không bao giờ sai với mình. Tất cả các vai diễn lớn nhỏ của bà đều đáng xem. Năm 2008, Meryl Streep đã ghi dấu ấn trên cả hai dòng phim giải trí cũng như nghệ thuật. Thật khó có một diễn viên nữ nào ở tuổi 60 lại có được sức hấp dẫn lớn như Meryl Streep. Với vai bà mẹ vui vẻ trong Mama Mia!, Meryl Streep đã cho thấy sức hút của mình vẫn còn rất lớn khi mang về cho nhà sản xuất hơn 500 triệu USD và bà cũng lọt vào top 10 ngôi sao nữ có thu nhập cao nhất năm 2008 của Hollywood (với 16 triệu USD đứng ở vị trí thứ 7, trên cả biểu tượng gợi cảm Angelina Jolie, 14 triệu USD).

Madonna

Phải chăng điện ảnh Mỹ hiện đã quá già cỗi? Xin thưa là không! Bởi Hollywood chưa bao giờ thiếu các ngôi sao trẻ cỡ như Scarlet Johanson, Keira Knightley, Anne Hathaway,... hay teen hơn nữa Daniel Radcliffe, Miley Cyrus, Ashley Olsen nhưng những ngôi sao này chưa bao giờ vượt qua được sức hút cũng như tài năng của Will Smith (40 tuổi), Johnny Depp (46 tuổi), Bruce Willis (54 tuổi), hay Jodie Foster (47 tuổi), Sarah Jessica Parker (44 tuổi) , Meryl Streep (60 tuổi),... Tất cả họ đều đã bước qua tuổi 40 nhưng vẫn đang là những ngôi sao hot đúng nghĩa, bằng sự danh giá trong các đề cử Oscar và số cát-sê tăng cao vùn vụt hàng năm tỷ lệ thuận với lứa tuổi của họ.

Jodie Foster

Nghề biểu diễn là một nghề đặc thù có những yêu cầu cao về chất xám cũng như tài năng. Kinh nghiệm sống chính là yếu tố quan trọng góp phần thúc đẩy độ chín của mỗi tài năng, bởi nghệ sĩ biểu diễn là nghề phải hóa thân vào những nhân vật và cảm xúc khác nhau, nếu thiếu vốn sống thì một tài năng thiên bẩm cũng không thể nào truyền tải hết được vai diễn của mình. Chính vì thế mà tại các nước có nền nghệ thuật phát triển, tuổi thọ của các nghệ sĩ được kéo dài rất lâu. Bởi không tiền bạc nào có thể mua nổi những kinh nghiệm mà các nghệ sĩ gạo cội này có.

Sự sàng lọc nghiệt ngã

Chánh Tín cũng bị chìm dần nhanh sau Ván bài lật ngửa

Thời bao cấp rất nhiều người đã từng mê mệt vẻ đẹp của nữ ca sĩ kiêm diễn viên Ái Vân và Chánh Tín với vai diễn “người hùng Nguyễn Thành Luân” trong Ván bài lật ngửa, đến nỗi, là thanh niên thời đó không ai không có cho mình một tấm hình bé xíu của Ái Vân trong bóp. Nhưng những thần tượng này “sống” có được bao nhiêu? Ái Vân lặng lẽ ra nước ngoài khi chưa đầy 40 tuổi, còn Chánh Tín cũng bị chìm dần nhanh sau Ván bài lật ngửa. Sau đó anh cũng có một vài vai nhưng khá mờ nhạt dù rằng anh vẫn còn đang ở độ sung sức nhất của sự nghiệp.

Đến thời mới mở cửa, những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, điện ảnh Việt cho ra đời hàng loạt các ngôi sao như: Việt Trinh, Lý Hùng, Diễm Hương, Lê Công Tuấn Anh, Lê Tuấn Anh,... Đó là thời của “phim mì ăn liền”.

Những cái tên sáng chói đó giống như một món fastfood nóng hổi nhưng lại nguội đi một cách chóng vánh mà ngay cả đến chính họ cũng không ngờ được rằng tuổi nghề của mình sao lại chỉ có vẻn vẹn trong vòng 6 - 7 năm như thế. Họ từng là ngôi sao hái ra tiền, nhưng hầu hết đã đều bị thải loại trước 30 tuổi. Một sự sàng lọc quá nghiệt ngã.

Ở thì hiện tại, khi truyền hình lên ngôi, người ta đang đổ xô nhau đi tìm những gương mặt mới, trẻ đẹp. Các khóa học diễn xuất ngắn hạn được các đài truyền hình cũng như công ty sản xuất phim thông báo chiêu sinh liên tục nhưng vẫn... chưa bao giờ đủ người.

Việt Trinh

Cộng vào đó, xu hướng Hàn hóa phim ảnh đang tạo ra trào lưu người đẹp đóng phim. Và khi đã là những bình hoa di động trên màn ảnh, không chóng thì chày số diễn viên này cũng sẽ lại “mất hút” sau khi xuất hiện được trong một vài phim. Trường hợp của Minh Thư (Gái nhảy) là một điển hình, cô đang vào độ tuổi chín nhất của nghề nhưng cho đến giờ hiếm có đạo diễn nào ngỏ lời mời cô vào các vai chính. Bởi giờ đây, nhan sắc và độ sexy cỡ Minh Thư đã trở nên... bình thường trước một rừng những nhan sắc mới hơn, trẻ hơn chạy sang từ sàn catwalk như Ngô Thanh Vân, Phi Thanh Vân, Thân Thúy Hà, Quách An An, Thanh Hằng,...

Những tài năng của điện ảnh Việt Nam một thời như Như Quỳnh, Thanh Quý, Minh Châu, Hà Xuyên, hay trẻ hơn chút nữa Lê Khanh, Thu Hà, Minh Hòa,... thì khỏi phải nói. Mơ ước có những vai diễn thật sâu sắc trên màn ảnh rộng dành cho những ngôi sao ngũ tuần ở Việt Nam gần như là điều không tưởng. “Tiếc là không có kịch bản và đạo diễn nào dám đặt cược vào điều đó. Thời buổi làm phim theo yêu cầu của nhà sản xuất: diễn viên trẻ, đẹp, chân dài mới mong hút khách” - tâm sự của NSƯT Phương Thanh thuở sinh thời khiến người nghe đau, khi nhớ lại nhan sắc ấy, tài năng diễn xuất ấy và tâm huyết với nghề ấy, ngoài vài vai “để đời” thời tuổi trẻ, các vai diễn sau này của chị hầu như chỉ còn thấy trên màn ảnh nhỏ! Chị đã không thể đợi được ngày điện ảnh Việt có được một kịch bản, một đạo diễn dám đặt cược vào những ngôi sao không trẻ!

Vì đâu nên nỗi?

Diễn viên sẽ “hết đát” khi bước qua tuổi 30, ca sĩ thì chậm hơn chút ít ở ngưỡng của tuổi 40. Tuổi thọ của nghệ sĩ ở ta quá ngắn ngủi. Chúng ta đang lãng phí nhân tài và chất xám? Thì đúng vậy, nhưng biết làm sao được khi khách hàng mục tiêu của các nhà kinh doanh nghệ thuật ở nước ta - giới trẻ - lại chiếm tới 95%.

Khi số khán giả đến rạp chiếu phim là những “nam thanh nữ tú” ở độ tuổi chủ yếu dưới 25, thì tất yếu họ có nhu cầu được thưởng thức những bộ phim mang hơi hướng thời đại của họ. Với thị trường một năm vẻn vẹn chưa tới 10 phim điện ảnh thì sai một ly đi một hãng, không nhà sản xuất nào dám đi trái thị hiếu của giới trẻ.

Phương Thanh, cô Hiền Cá sấu của điện ảnh Việt Nam

Mặt khác, “do lịch sử để lại”, chúng ta chưa hình thành được cho mình một lớp khán giả trung niên. Vài chục năm bị bỏ trống thị phần, giờ đây lớp khán giả này đã gần như mất thói quen đến rạp xem phim. Chưa kể, tâm lý người xem ở Việt Nam khó lòng chấp nhận “hai mái đầu bạc” xưng “anh anh em em” yêu nhau thắm thiết trên phim. Ít người có thể nghĩ câu chuyện tình yêu lãng mạn của hai ông bà già ngoài 70 lại hấp dẫn được người xem như trường hợp của On Golden Pond (Tình vàng son - năm 1981) , do hai “cây cổ thụ” Henry Fonda (76 tuổi) và Katharine Hepburn (74 tuổi) thủ vai, đây cũng là vai diễn mà cả hai nhận được giải Oscar danh giá cuối cùng của mình. Các nhà làm phim đã quên bẵng việc làm những kịch bản dành cho lứa tuổi 40 - 50. Không có phim thì tự khắc các tài năng vào độ chín ở tuổi đó chỉ còn cách ở... nhà trông con, như một nữ nghệ sĩ tên tuổi một thời của điện ảnh Việt tâm sự. Nghịch lý là ở chỗ vào độ tuổi chín nhất về nghề cũng như về đời sống, về kinh nghiệm diễn xuất thì các nghệ sĩ lại không còn cơ hội cống hiến nữa.

Song nói đi cũng phải nói lại, thực tế đáng buồn nói trên cũng một phần có nguyên nhân từ chính các nghệ sĩ, đó là ý thức giữ gìn thanh sắc. Đây là một yêu cầu rất khắt khe tại những nước có nền công nghệ giải trí phát triển nhưng nó lại đang được xem nhẹ ở Việt Nam. Ở độ tuổi 40 - 50 các tài tử nổi tiếng của thế giới trông ngày càng quyến rũ hơn. Lương Triều Vỹ, Lưu Đức Hoa, Tom Cruise, Johnny Depp, Brad Pitt... là minh chứng rõ nét nhất. Mới đây sự kiện Tina Tuner, nữ ca sĩ bốc lửa đã bước vào tuổi 70, quyết định quay trở lại sàn diễn đã gây chấn động thị trường âm nhạc thế giới. Còn nhớ năm 2000, bà đã tổ chức hơn 89 buổi biểu diễn và thu được 55 triệu bảng, nói vậy để thấy sức hút của Tuner là có thật chứ không phải là ảo như một số ca sĩ của chúng ta hiện nay. Ở cái tuổi “cổ lai hi” này, bà vẫn tiếp tục nóng bỏng, ngay cả khi xuất hiện bên cạnh biểu tượng sexy Beyoncé Knowles bà cũng không hề lép vế chút nào... về độ sexy. Thế nhưng các nghệ sĩ của chúng ta thì khác, mới bước vào độ tuổi 30 nhưng hàng loạt những gương mặt đẹp của màn ảnh như Chi Bảo, Huỳnh Tuấn Anh, Lý Hùng, Lê Tuấn Anh đã trở nên phát tướng quá đà khiến cho bao nhiêu hết cả theo đà nở ra của số cân nặng...

Sự trẻ hóa là điều cần thiết trong nghệ thuật bởi làm nghệ thuật là phải luôn tươi mới thì mới đủ sức hút khán giả, nhưng công nghệ làm “tươi mới” nghệ thuật ở Việt Nam đang tỏ ra quá đà khi sa thải không thương tiếc những nhân tài mà vài chục năm chúng ta mới có.

Sự phung phí tài năng này đã góp phần đẩy nhanh hơn chiếc xe nghệ thuật ngày càng tuột dốc không phanh. Đây chính là câu chuyện bi kịch mà nền nghệ thuật biểu diễn Việt sẽ phải hứng chịu hậu quả trong vòng vài năm tới - thừa những phong độ, lịch lãm của họ bay ngôi sao nhưng lại thiếu tài năng lớn.

Tổng kết showbiz thế giới năm 2008 vừa qua của Billboard khiến nhiều người giật mình bởi ngự trị trên top 3 nhóm nhạc, ca sĩ có tour diễn ăn khách nhất đều là những tên tuổi... sồn sồn. Đầu bảng, với doanh thu 210,6 triệu USD là ban nhạc rock kỳ cựu Bon Jovi. Thành lập cách đây 26 năm, Bon Jovi nổi danh từ thập niên 1980 và tới nay đã phát hành hơn 120 triệu bản đĩa trên toàn thế giới. Bon Jovi Nhì bảng là nghệ sĩ nhạc rock cựu trào Bruce Springsteen, ở tuổi 59 vẫn thu về tới 204 triệu USD với các show diễn trong năm 2008. Bruce Springsteen Hạng chót trong top 3 là nữ hoàng nhạc pop Madonna, tuổi 50 vẫn hấp dẫn như khi mới khởi nghiệp ca hát vào năm 1983, thu về 162 triệu USD bằng tour diễn Sticky & Sweet. Madonna Gần hơn, nhìn vào bảng đề cử Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất tại giải Oscar 2009, chúng ta lại giật mình lần nữa vì sự trường tồn cùng với thời gian của Meryl Streep: Ở tuổi 59, bà nhận được đề cử lần thứ 15 cho sự nghiệp diễn xuất của mình. Nhưng đấy là câu chuyện của Hollywood và showbiz thế giới. Còn ở Việt Nam?

Theo Thể Thao Văn Hóa