Bố tôi - Bảy Hổ

(TGĐA) - Trong Lễ trao giải thưởng Cánh diều 2017, Hội Điện ảnh Việt Nam đã vinh danh hai nhà quay phim nổi tiếng là NSND Nguyễn Đăng Bảy và NSND Trần Thế Dân. Ngay sau đêm trao giải, NSƯT Nguyễn Lê Văn – con trai của cụ Nguyễn Đăng Bảy đã gửi tới tòa soạn những dòng tâm sự, suy nghĩ nóng hổi về người cha thân yêu của mình.

bo toi bay ho NSND – diễn viên Minh Châu: 'Phim không sôi động như các mùa giải trước'
bo toi bay ho Nhìn lại phim truyền hình dự giải thưởng Cánh diều 2017
bo toi bay ho Phim Tài liệu Khoa học: Đã có sự chuyển biến trong tư duy sáng tạo của lớp đạo diễn trẻ
bo toi bay ho Nữ đạo diễn Nguyễn Phan Thảo Đan: 'Vô diện' là sự phản chiếu về cảm xúc, ước muốn và giá trị của tôi
bo toi bay ho Phim tư nhân đang vượt qua tính thương mại thông thường!

Từ khi bố tôi đến tuổi trưởng thành, bạn bè đồng nghiệp vẫn gọi ông với cái tên thân mật, gần gũi: “Bảy Hổ”. Có lẽ, cái tên Bảy Hổ đã bộc bạch hết cá tính mạnh mẽ, quyết liệt của ông trong nghề quay phim, khi nào vào việc là nóng như “hổ”.

Nhưng trong đời thường thì ngược lại, nếu ai gặp ông lần đầu đều không nghĩ rằng đây là một nhà quay phim nổi tiếng, bởi ông có lối sống vô cùng giản dị bằng những trang phục đời thường: quần ta, guốc gỗ, cư xử đúng mực, gần gũi, không bao giờ để bụng những chuyện vặt vãnh, ai không nên không phải ông thẳng thắn phê bình một cách chân tình.

bo toi bay ho
NSƯT Nguyễn Lê Văn (con trai nhà quay phim Nguyễn Đăng Bảy) thay mặt gia đình nhận Cup Cánh diều 2017 vinh danh nhà quay phim Nguyễn Đăng Bảy.

Tôi còn nhớ, những năm cắp sách đi học ở trường phổ thông, ông đã hướng cho tôi theo nghề vẽ; rồi cơ duyên cuối cùng ông lại cho tôi theo nghiệp của ông: Nghề quay phim – Nghề vẽ cuộc đời bằng ánh sáng, màu sắc, bố cục mang đến cảm xúc về cái đẹp trong điện ảnh.

Sinh ra và lớn lên tại làng Phù Lưu, Từ Sơn, trấn Kinh Bắc, bố tôi - Nguyễn Đăng Bảy có một tuổi thơ nhiều cơ cực. Sớm mồ côi cha mẹ, ngay từ khi 13, 14 tuổi ông đã xin vào học, rồi làm tập sự cho một hiệu ảnh kiêm vẽ truyền thần. Khi đã biết chút ít về nghề, ông lại xin theo học và tập sự giúp việc cho họa sĩ Nguyễn Như Hoành, Hoàng Tích Trù... Con đường lập nghiệp và sáng tạo của một cậu bé nhà nghèo đã đưa ông đi qua nhiều chốn, lặn lội qua nhiều chủ để đến một ngày những ngón nghề trong hội họa, nhiếp ảnh đã ngấm vào ông. Chính những năm tháng ấy đã đưa ông đến với Cách mạng, cho ông cơ hội đứng trong hàng ngũ những nghệ sĩ của điện ảnh Việt Nam.

bo toi bay ho
Giải thưởng Cánh diều 2017 vinh danh nhà quay phim Nguyễn Đăng Bảy

Nhiều người nói với tôi rằng, Nguyễn Đăng Bảy là một hiện tượng thể hiện những góc nhìn giản dị, mộc mạc, gần gũi, thân thương như “đời”. Những tên phim như: Cô gái công trường, Con chim vành khuyên, Nổi gió, Đến hẹn lại lên, Không nơi ẩn nấp, Chị Dậu, Ngày lễ thánh, Chuyến xe bão táp... là những dấu ấn ghi nhớ từ những ngày đầu của điện ảnh Cách mạng cho tới sau này.

Nhiều lần, ông từng kể cho tôi nghe về những ngày được sống bên cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự gặp gỡ giữa một thanh niên giác ngộ với vị lãnh đạo cao nhất của Cách mạng Việt Nam. Nhiều lời chỉ dạy của Bác được ông nâng niu, coi trọng, xem nó như triết lí cuộc sống và ngọn nguồn của sáng tạo.

Trong kháng chiến, ông được giao nhiệm vụ ghi lại những hình ảnh tư liệu quý giá về Bác Hồ. Những ngày đầu đi theo kháng chiến, với chút vốn liếng nghệ thuật, ông được phân về nha thông tin, bắt đầu cuộc đời của người cầm máy, một nghệ sĩ cách mạng. Cũng những năm tháng ấy, ông vinh dự được gặp, chụp ảnh và quay phim về Bác. Nhiều bức ảnh đã ra đời trong đó có bức được nhân rộng, in tư liệu để tuyên truyền phục vụ kháng chiến. Một vài bức ngày nay vẫn được treo trang trọng trong căn phòng của ông. Nhiều bức khác lại được lưu giữ tại các viện bảo tàng.

bo toi bay ho
Cái lớn nhất của bố tôi là ông luôn coi nghệ thuật quay phim như cả cuộc đời

Tôi nhớ mãi lời kể của ông về câu nói của Bác Hồ: “Cái máy quay phim chỉ là cục sắt vô tri, vô giác. Cái đầu của chú là chính, nghề của chú phải luôn nhanh nhạy, chỉ cần một tích tắc là cảnh vật đã biến đổi. Quay phim và chụp hình là nghệ thuật của ánh sáng, mỗi bước trong quá trình thể hiện là một bước phía ánh sáng...” Kể từ đó, nghiệp quay phim đã ngấm vào tôi lúc nào không hay.

Theo lời bố dạy, tôi đã theo nghề quay phim của ông trong suốt mấy chục năm tại Đài Truyền hình Việt Nam. Chính từ những lời kể của bố về những lời dạy của Bác Hồ đã thúc giục tôi ra đời cuốn phim tài liệu: Hồ Chí Minh – Quá khứ, hiện tại và tương lai đã đạt giải B thể loại phim tài liệu trong cuộc thi sáng tác và quảng bá tác phẩm văn học nghệ thuật và báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Trong cuốn phim này, tôi có sử dụng những hình do chính nghệ sĩ nhân dân Nguyễn Đăng Bảy ghi lại được khiến tôi tràn đầy cảm xúc và tự hào về một người bố. Dường như những hình ảnh về Bác Hồ mà bố tôi đã ghi lại được khi ông được đi cùng với Bác đã như một sự thôi thúc, giúp tôi có động lực mạnh mẽ để hoàn thành bộ phim tài liệu.

bo toi bay ho
Những hình ảnh về Bác Hồ mà bố tôi đã ghi lại được khi ông được đi cùng với Bác

Cái lớn nhất của bố tôi là ông luôn coi nghệ thuật quay phim như cả cuộc đời. Ngụp lặn trong thế giới huyền diệu của những khuôn hình, ông như thấy nó quá lớn để chẳng bao giờ thoát ra được. Những năm tuổi già, không còn sức để đi theo những đoàn làm phim, ông đã dồn những trăn trở, khắc khoải lên những bức tranh khắc. Bắt đầu cuộc đời bằng nghệ thuật hội họa, trải qua bao thăng trầm để cuối cùng ngồi lại bên ông lúc tuổi già là cây cọ, bộ dao khắc, tấm phên gỗ. Những hình ảnh đó tôi không bao giờ quên.

Trong buổi lễ trao giải Cánh diều của Hội Điện ảnh Việt Nam, thay mặt bố tôi – NSND Nguyễn Đăng Bảy, tôi đã vinh dự được lên sân khấu đón nhận những vinh quang mà ông đã đạt được hiện diện trong trái tim của công chúng và những người làm nghề.

Đối với một người nghệ sĩ, nghệ thuật được ví như một cuộc sống thứ hai luôn song hành trong cuộc đời. Còn hơi thở, còn một giây phút sống họ cũng dành hết cho nghệ thuật. Bố tôi – Bảy Hổ là một người như thế.

bo toi bay ho Nhìn lại phim truyền hình dự giải thưởng Cánh diều 2017
bo toi bay ho Phim Tài liệu Khoa học: Đã có sự chuyển biến trong tư duy sáng tạo của lớp đạo diễn trẻ
bo toi bay ho 13 phim truyện điện ảnh tranh tài tại Cánh diều 2017
bo toi bay ho Ký ức lịch sử qua những thước phim quý
bo toi bay ho Ra mắt cuốn sách Quay phim điện ảnh & truyền hình của NSƯT Phạm Thanh Hà
bo toi bay ho NSƯT Nguyễn Văn Nẫm – Nhà quay phim trong lửa

NSƯT Nguyễn Lê Văn

Ảnh: Nguyễn Anh-trung tâm TPD