(TGĐA) - Thống đốc Gavin Newsom của tiểu bang California muốn tăng gấp đôi số tiền cho vay dưới dạng ưu đãi để sản xuất phim. Động thái này nếu được thông qua sẽ biến chương trình ưu đãi của tiểu bang đối với ngành công nghiệp điện ảnh trở thành một trong những chương trình hào phóng nhất của nước Mỹ.
![]() | Đồi Hollywood cháy rụi sau thảm họa cháy rừng ở Los Angeles |
![]() | Bom tấn Hollywood nào đáng chờ đợi trong năm 2025? |
Để lôi kéo Hollywood, các tiểu bang đã chi bao nhiêu tiền?
Đáp lại lời kêu gọi từ các nhà sản xuất phim ảnh ở California (vốn đang phải vật lộn để phục hồi sau tình trạng bất ổn lao động và gián đoạn sản xuất), cuối tháng 10/2024 Thống đốc Gavin Newsom đã công bố đề xuất tăng gấp đôi quy mô chương trình tín dụng thuế phim (cho vay dưới dạng ưu đãi) “Film Tax Credits” của tiểu bang lên 750 triệu USD hàng năm. Nếu đề xuất này được cơ quan lập pháp tiểu bang chấp thuận (và có hiệu lực vào ngày 1/7/2025), California hy vọng sẽ thu hút các nhà sản xuất phim hơn bất kỳ tiểu bang nào ngoại trừ Georgia, nơi cung cấp “tín dụng thuế không giới hạn”. Chương trình hiện tại của California chỉ giới hạn ở mức 330 triệu USD hàng năm. “California là thủ đô giải trí của thế giới, được xây dựng tên tuổi từ nhiều thập niên sáng tạo, đổi mới và số tài năng vô song - ông Newsom tuyên bố - Việc mở rộng chương trình ưu đãi sẽ giúp duy trì hoạt động sản xuất tại tiểu bang, tạo ra hàng ngàn việc làm lương cao và củng cố mối liên kết quan trọng giữa cộng đồng của chúng ta và ngành công nghiệp phim ảnh, truyền hình mang tính biểu tượng của tiểu bang”.
![]() |
Trong những tuần gần đây, các quan chức phát triển kinh tế của California và các giám đốc điều hành giải trí tại Los Angeles đã công khai bày tỏ lo ngại về tình trạng suy thoái liên tục trong sản xuất phim ảnh đồng thời đề nghị các quan chức chính quyền cần hành động nhiều hơn để duy trì hoạt động quay phim tại tiểu bang. Trong 20 năm qua, các tiểu bang khác ở Mỹ đã tích cực lôi kéo Hollywood, cung cấp cho các hãng sản xuất phim và truyền hình hơn 25 tỷ USD tiền ưu đãi, theo một cuộc khảo sát của tờ The New York Times. Tính đến nay, 38 tiểu bang đã cung cấp một số hình thức khuyến khích, đặc biệt là Georgia, nơi đã mở rộng hơn 5 tỷ USD tín dụng thuế phim kể từ năm 2015 và New York, nơi cung cấp ít nhất 7 tỷ USD tín dụng thuế phim.
Trong 20 năm qua, các tiểu bang đã cung cấp tổng cộng cho các hãng phim và truyền hình hơn 25 tỷ USD khoản tiền ưu đãi này. Ba mươi tám tiểu bang cũng đang cung cấp một số hình thức khuyến khích khác. Riêng chương trình được ca ngợi của Georgia đã đổ hơn 5 tỷ USD vào Hollywood kể từ năm 2015. Trong khi tiểu bang New York đã chi ít nhất 7 tỷ USD và California đã dành hơn 3 tỷ USD để cố gắng thu hút hoạt động quay phim, được xem là rất có lợi cho các khu vực kinh tế ăn theo nó. Những người ủng hộ các ưu đãi cho công nghiệp điện ảnh xem đây là động lực tạo nên nhiều việc làm cho người dân địa phương. Khi các bộ phim được quay tại thị trấn nào đó, chúng cần thợ điện, thợ làm tóc và nhiều thành viên khác trong đội ngũ làm phim nên số lao động thuê tại chỗ là rất lớn. Nhiều tiền cũng được tiêu xài trong quá trình sản xuất như ăn uống và giải trí cũng bổ sung vào nền kinh tế địa phương. Từ các khách sạn, quán ăn và tiệm giặt ủi đều hưởng lợi. Chính vì tác động kinh tế mà nhiều tiểu bang đang sử dụng các ưu đãi ở những mức độ khác nhau và dưới nhiều hình thức khác nhau để thu hút các nhà sản xuất phim đến quay phim. Một số tiểu bang cung cấp khoản hoàn tiền hoặc trợ cấp bằng tiền mặt, được trả trực tiếp cho các công ty sản xuất. Một số tiểu bang cung cấp một số hình thức ưu đãi tín dụng thuế. Tùy thuộc vào tiểu bang, tín dụng thuế có thể được sử dụng để thanh toán nghĩa vụ thuế, chuyển đổi thành tiền hoàn lại hoặc nhượng lại tại các tiểu bang cho phép chuyển nhượng. Vậy các hãng phim bán (chuyển nhượng) ưu đãi tín dụng thuế của họ sao? Họ có thể bán nó cho các công ty có nghĩa vụ thuế tiểu bang cao, thường là với mức chiết khấu nhỏ, để lấy tiền mặt. Ngược lại, bên mua sẽ nhận được một khoản giảm thuế đáng kể. Các công ty có mối liên hệ với ngành giải trí đã trở thành bên mua của hoạt động chuyển nhượng này.
![]() |
Thống đốc California Gavin Newsom |
Nhưng các ưu đãi có nhược điểm nào không?
Vậy, chúng ta có thể theo dõi được số tiền ưu đãi đi đâu không? Thật khó! Thực tế là có một số tiền nợ thuế khổng lồ mà các tiểu bang không bao giờ thu được từ hoạt động sản xuất phim. Vì tiền chuyển nhượng không được chuyển vào kho bạc tiểu bang nên không dễ nhận ra đường đi của chúng. Năm ngoái, khi chính quyền California đang chứng kiến nhiều tác phẩm của Hollywood được chuyển sản xuất sang các tiểu bang khác thì lại được một “cú đấm bồi” nữa: cuộc đình công kéo dài của các nhà biên kịch và diễn viên. Kết quả là California phải chi ra hơn 3 tỷ USD để duy trì hoạt động sản xuất phim trong khoảng thời gian đó. Các quan chức tiểu bang phàn nàn, giới hạn hàng năm 330 triệu USD đã cạn kiệt nhanh chóng khiến nhiều bộ phim không nhận được tín dụng ưu đãi nên phải tìm đến tiểu bang khác. Ngân sách của California bị kéo căng đáng kể và các quan chức tài chính tiểu bang dự đoán sẽ thiếu hụt vào năm tới. Nhưng đề xuất của Thống đốc Newsom vẫn nhận được sự ủng hộ đáng kể từ các tổ chức lao động (nhóm vận động hành lang mạnh mẽ của tiểu bang) và từ những người cùng đảng Dân chủ hiện nắm giữ thế đa số tại cơ quan lập pháp tiểu bang. Năm ngoái, các nhà lập pháp dễ dàng thông qua việc gia hạn 5 năm cho chương trình tín dụng thuế phim. Colleen Bell, giám đốc điều hành của Ủy ban Điện ảnh California (California Film Commission) bộc bạch trong một cuộc phỏng vấn: “Tôi đã nhẹ nhõm cả người khi nghe về đề xuất của thống đốc. Chúng tôi đang mất đi thị phần sản xuất phim của mình và không có lý do gì để chần chừ khi các công ty sản xuất không thể tìm được khoản tín dụng thuế ưu đãi nên phải rời bỏ một tiểu bang có đội ngũ nhân viên làm phim tốt nhất, thời tiết tốt nhất và địa điểm tốt nhất”. Nhưng không rõ các ưu đãi thuế cần đi xa đến mức nào để đẩy lùi những lo ngại về kinh doanh điện ảnh ở California. “Chảy máu” sản xuất phim chỉ là một trong nhiều vấn đề, kể cả hậu quả của việc đóng cửa nghiêm trọng trong đại dịch do coronavirus và mối đe dọa mất việc làm do những thay đổi về công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI).
![]() |
Kết quả của chương trình cho vay ưu đãi của tiểu bang Georgia |
Joseph Chianese, Phó Chủ tịch cấp cao và là người đứng đầu hoạt động khuyến khích sản xuất phim tại Entertainment Partners, một công ty quản lý của Hollywood, cho biết trong một tuyên bố: “Mức trần ưu đãi hàng năm hiện tại là 330 triệu USD của California cho công nghiệp điện ảnh đã khiến tiểu bang gặp bất lợi trong việc cạnh tranh với các tiểu bang và quốc gia khác có mức trần cao hơn. Các nhà sản xuất ưu tiên sự ổn định trong các ưu đãi, đặc biệt là về tính nhất quán của luật pháp, quy trình minh bạch và nguồn tài trợ đáng tin cậy. Hiện California vẫn là một trung tâm quan trọng với đội ngũ chuyên gia, cơ sở hạ tầng và khả năng dẫn đầu trong phát triển công nghệ ngành, đây vẫn là lựa chọn hấp dẫn đối với nhiều nhà sản xuất”. Tuy nhiên, một số nhà kinh tế lên tiếng hoài nghi, cảnh báo các tiểu bang sẽ không thu được lợi nhuận cao từ các khoản ưu đãi như thế. Ưu đãi tốt là nhằm thu hút được thêm các dự án sản xuất phim, nhưng việc lạm dụng chúng có thể rất tốn kém và không mang lại hiệu quả như dự tính. Hết nghiên cứu này đến nghiên cứu khác đã phát hiện ra, doanh thu thuế do các chương trình ưu đãi về phim tạo ra là không đáng kể; chỉ bằng 1/4 hoặc thậm chí chỉ… một xu cho mỗi USD đầu tư. Tệ hơn nữa, trong một số chương trình, mỗi công việc được tạo ra trực tiếp có thể khiến người nộp thuế tốn hơn 100.000 USD! Một báo cáo năm 2023 từ Sở Thuế và Tài chính của New York cho thấy lợi nhuận từ chương trình khuyến khích sản xuất phim của tiểu bang (nơi có khoản ưu đãi hàng năm là 700 triệu USD) chỉ từ 15 xu đến 31 xu trên một USD. Báo cáo lưu ý: “Những ưu đãi tín dụng sản xuất phim tốt nhất cũng chỉ hòa vốn và có nhiều khả năng thêm thâm thủng cho ngân sách tiểu bang”.
![]() | Đồi Hollywood cháy rụi sau thảm họa cháy rừng ở Los Angeles |
![]() | Bom tấn Hollywood nào đáng chờ đợi trong năm 2025? |
Lê Tây Sơn