Đạo diễn Trương Dũng: Hành trình 'Tôi đi tìm tôi'

	Nhiều năm vắng bóng, đạo diễn Trương Dũng bất ngờ trở lại với phim điện ảnh tâm linh 'Nhà ma xó'
	Đạo diễn Trương Dũng: Tôi muốn kể yếu tố dân gian ngẫu nhiên từ cái khạp trở thành sự tất nhiên ở cuộc sống gia đình trong 'Nhà ma xó'

Mẹ - người gieo mầm cảm xúc

Sinh ra trong một gia đình không có truyền thống nghệ thuật, nhưng lại ảnh hưởng rất nhiều từ những câu ca dao, tục ngữ và những mẩu chuyện dân gian từ mẹ. Trong khi nghe kể, anh hay tự mường tượng ra hình ảnh như một cách để mình dễ nhớ, rồi dần dần hình thành thói quen chuyển ngôn ngữ ấy thành hình ảnh từ lúc nào không hay. Khi đó anh chợt nhận ra, có thể mình hợp với những ngành nghề có liên quan đến hình ảnh.

Ngay từ nhỏ, anh đã rất thích xem và vẽ truyện tranh. Đây có thể xem là những tư duy sở trường đầu tiên để anh bước vào con đường nghệ thuật.Một con đường trải nghề quá gian nan. Từng kiếm sống bằng nghề nhiếp ảnh ở Đà Lạt. Bất ngờ trong một lần, một số bức ảnh được lọt vào mắt xanh của ban giám đốc Đài truyền hình Lâm Đồng. Từ đó, một nhiếp ảnh vô danh, anh được đào tạo thành quay phim, chuyên quay chương trình ca nhạc thiếu nhi, sau đó chuyển qua vị trí đạo diễn phim ca nhạc và chương trình sân khấu. Đây chính là thời điểm anh nhận ra kiến thức của mình về nghề còn quá hạn hẹp. Anh khát khao được học hỏi và muốn theo đuổi nghề thật nghiêm túc. Quyết định từ bỏ mọi công việc, rời Đà Lạt với chiếc túi rỗng, chỉ mang theo ước mơ mãnh liệt là được khẳng định bản thân. Đến thành phố HCM, thi và đậu vào trường Nghệ thuật Sân khấu 2. Sau 3 năm, lửa đam mê thêm kiến thức, thêm loại hình nghệ thuật càng đong đầy, làm nguồn động lực để anh học tiếp khoa đạo diễn trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TP.HCM. Từ đó đến nay, anh “lăn lộn” trải nghiệm, đồng hành cùng nghề suốt gần 30 năm, thực hiện khoảng 70 tác phẩm điện ảnh - truyền hình, gần 2.000 tập phim dài tập, cùng rất nhiều game show, MV ca nhạc và quảng cáo. Những tác phẩm tiêu biểu của anh từng tạo dấu ấn đặc biệt vào cuối thâp niên 90 và 2000 do hãng phim truyền hình (TFS) TP.HCM sản xuất và phát sóng, một đơn vị tiên phong của cả nước trong việc thực hiện phim truyền hình nhiều tập. Đó là Mẹ con đậu đũa (được khán giả bình chọn là phim ngắn hay nhất trong dịp sinh nhật 10 năm của hãng phim TFS.) Gấu cổ trắng đoạt giải Sen bạc Liên hoan phim quốc gia 2002, giải Bông sen vàng kịch bản và diễn viên nam xuất sắc nhất. Giải A hội điện ảnh Việt Nam 2002 (tiền thân Cánh diều vàng); Một thời ta đuổi bóng đoạt giải Mai Vàng cùng một số giải thưởng của Hội điện ảnh thành phố. Hay loạt phim đậm cảm xúc: Tấm hộ chiếu vào đời, Bông dừa cạn, Cá lên bờ, Ai?...

Ngoài ra anh liên tục bắt tay hợp tác với các nhà sản xuất phim tư nhân (Sóng Vàng), hãng phim truyền hình Vĩnh Long, VTV9 thực hiện các phim phát sóng luôn đạt rating cao như: Chuyện tình mùa thu, Sông dài, Pha lê không dễ vỡ, Giấc mơ biển, Những đóa Ngọc Lan, Mật mã chuông gió, Giông tố cuộc đời, Song sinh bí ẩn, Canh bạc tình yêu, Nỗi đau ký ức, Dòng nhớ…

Một trong những đạo diễn mát tay tiên phong thực hiện dòng phim điện ảnh số (băng từ - video ) của các hãng phim tư nhân tại TP. HCM

Có thể nói, rất may mắn khi anh là một trong những đạo diễn tiên phong được trải nghiệm thực hiện phim truyện đầu tiên cùng loạt tên phim của thời kỳ mở cửa như: Sợi dây chuyền định mệnh, Cô nữ sinh bướng bỉnh, Cô lái taxi, Em không thể xa anh, Chuyện tình mùa đông; Lời tỏ tình của người điên…Thời điểm đó xu hướng dòng phim này còn được đặt cho cái mác là phim “mì ăn liền”. Phải trải nghiệm một nền điện ảnh số vô cùng mới mẻ nhưng cũng đầy rẫy khó khăn, chật vật, nhất là về kỹ thuật. Khoảng thời điểm này thật khó để người nghệ sĩ vượt qua và ở lại với nghề,vì thị trường điện ảnh lúc đó đào thải rất khắc nghiệt. Anh đã phải luôn tự mày mò tìm hiểu qua sách báo, cập nhật thông tin, liên tục học hỏi và lắng nghe để có thể truyền đạt trong tác phẩm của mình cố gắng đạt đủ yếu tố giá trị giữa nghệ thuật vị nghệ thuật và nhân sinh. Song, cũng chính ở thời điểm khắc nghiệt này lại càng giúp anh thêm hiểu và trân quý nghề nghiệp của mình hơn.

Hãng phim Giải Phóng - nơi trải nghiệm, tri ân đầu tiên cho những thước phim điện ảnh 35 mm

Sau một thời gian khá dài học hỏi nghề, lại may mắn khi được tiếp cận và thử thách bản thân với phim truyện điện ảnh (nhựa 35mm) của Hãng phim Giải Phóng. Ngày đó, phim nhựa 35mm là loại phim chuẩn nhất cả về giá trị và kỹ thuật trong cách thể hiện, là đỉnh cao của nghệ thuật thứ 7. Anh đã được các anh chị đồng nghiệp động viên rất nhiều, nhờ đó, đã hoàn thành được hai bộ phim mà có thể nói là thú vị nhất trong cuộc đời sáng tác của mình đó là Lấy vợ Sài Gòn và Chuông reo là bắn. Tuy đơn thuần chỉ là phim giả trí nhưng cũng được rất nhiều khán giả đón nhận.

Khi phim nhựa 35mm thoái trào, sự thay đổi đột ngột về cơ chế làm anh choáng váng và quyết định dừng thực hiện phim điện ảnh, đồng nghĩa chấp nhận như đang mất đi một thứ gì quý giá. Không còn nghe tiếng động cơ nặng nề kéo những thước phim nho nhỏ đáng yêu, không còn cảm giác hồi hộp chờ đợi những mẻ thước phim in tráng thành phẩm hay những khung hình màu âm bản hứa hẹn. Anh như mất đi những khoảng lặng thiêng liêng khó tả ấy. Giờ đây ngẫm lại, rất cám ơn cuộc sống, cảm ơn hãng phim Giải Phóng đã tạo cơ hội cho anh, một trong những người cuối cùng được đồng hành với dòng phim nhựa 35mm. Tất cả được lưu lại trong ký ức một thời ngây ngô nhưng cũng vô cùng choáng ngợp khi anh được làm nghề.

Không cho phép mình gục ngã

Trong quá trình làm việc, hẳn ai cùng từng thất bại và anh cũng không phải ngoại lệ. Có thể nói đây là một trong những nghề bào mòn sức khỏe và tâm trí nhiều nhất. Vì vậy dộng cơ giúp anh đứng lên, đi tiếp sau cú ngã đầu tiên, đó là yếu tố gia đình. Có thể chia ra làm hai giai đoạn: Giai đoạn đầu từ khi đi học cho đến lúc chập chững vào nghề, cái khó lớn nhất của anh cũng như bao đồng nghiệp là về kinh tế.

Đã nhiều lần anh muốn bỏ cuộc, nhưng suy đi, nghĩ lại mình chỉ có duy nhất nghề này, nếu bỏ ngang sẽ là một gánh nặng cho cả gia đình, nhất là mẹ. Và nghiêm túc định hướng ngay không cho phép mình gục ngã, phải trở thành chỗ dựa cho gia đình cùng chia sẻ những lo toan của mẹ. Với suy nghĩ đó, anh quyết tâm phải đi tiếp trên con đường mà mình đã chọn. Giai đoạn thứ hai là thời gian biến động của ngành điện ảnh. Nỗi lo cơm áo gạo tiền khiến lối sống của người kể chuyện bằng hình cũng phải chạy cho kịp để mưu sinh, nên phải chịu khá nhiều áp lực.

Theo đuổi ước mơ, nhưng những khoảng trống dài không có phim thực hiện càng dày thêm, lương lại không đủ sống, buộc anh phải tập làm tất cả công việc liên quan đến nghề dù không phải chuyên môn chính như: ca nhạc, gameshow, quảng cáo, thậm chí quay video ma chay cưới hỏi. Khi các nhà sản xuất khá “tinh” tiên phong mở rộng chu vi hoạt động ngành giải trí, đó là chương trình truyền hình thực tế (hay gameshow), anh cũng là 1 trong những vị đạo diễn đầu tiên ở phía Nam đi Tây Ban Nha thương thảo format và thực hiện chương trình Gương mặt thân quen. Qua Thái Lan đem fotmat Chung sức về Việt Nam sản xuất. Hai chương trình trên từng làm“nóng” sóng truyền hình VTV và HTV cả nước trong thời gian dài. Ngoài ra anh còn thực hiện các gameshow thu hút đông đảo khán giả cả nước như: Hát với ngôi sao, Chuyện nhỏ, Mọi người cùng thắng, Đi tìm người bí ẩn… Anh làm tất cả chỉ để nuôi hy vọng chờ được làm phim và luôn tự nhủ chưa giỏi thì phải học nữa, chưa có phim thì kiên trì chờ cơ hội. Đây chính là con đường duy nhất. Và thật may bên cạnh anh vẫn luôn có tổ ấm nhỏ đồng hành và chia sẻ, cùng vượt qua cho đến tận bây giờ.

Thành lập hãng phim - trở lại phim điện ảnh sau 10 năm

So với một số đồng nghiệp, có lẽ anh hơi chậm một nhịp về xu hướng tạo dựng cho mình một hãng phim riêng để hoàn toàn chủ động về quy trình sản xuất và phát hành phim. Thật sự trong lòng, anh rất ngại khi mọi người gọi mình là đạo diễn. Vì với anh hai từ đó rất thiêng liêng. Anh cảm thấy bản thân chưa xứng tầm và chỉ muốn mình là người kể chuyện bằng hình ảnh. Trước đây chưa bao giờ nghĩ mình sẽ mở hãng phim để hoạt động, vì nghĩ mình chỉ là người kể chuyện và nên làm tốt điều đó mà thôi. Nhưng một ngày đẹp trời,anh chợt nhận ra mình cần có một nơi để thể hiện bản thân như ước mơ ngày xưa thời mới ra trường Điện ảnh. Hay biết đâu cũng có thể nơi đây sẽ tạo được sân chơi cho các bạn trẻ yêu nghề. Và DG film ra đời vào năm 2023.

Cũng thời điểm này anh quyết định chọn “người xưa”- Mega GS để bắt đầu bằng hành trình mới. Đó là thực hiện bộ phim điện ảnh tâm linh Nhà ma xó. Bằng cách kể mộc mạc về lối sống chân chất của người dân Nam bộ, về sự yếu đuối sâu thẳm bên trong những người chỉ còn biết bám víu vào tâm linh để tồn tại, những sự thật trần trụi của con người có khi vượt xa thực tế nhưng đó lại là điều mà người kể chuyện muốn gửi gắm. Sau một thời gian rất dài không làm phim điện ảnh, thì Nhà ma xó là phim anh muốn trải nghiệm lại thị trường điện ảnh. Vì vậy kinh phí làm phim được anh cùng nhà sản xuất Mega GS tính toán khá thận trọng. Đối tượng khán giả bây giờ khác lắm, các bạn trẻ ngày nay được tiếp cận rất nhiều luồng tư duy hiện đại, nên người làm phim cũng phải cần khá nhiều thời gian tìm hiểu để có thể tương thích với khán giả. Khi phim công chiếu, anh cảm thấy đủ và hài lòng với những gì đang được nhận lại. Đồng thời anh cũng nhận ra, vẫn cần phải tiếp thu và học hỏi rất nhiều điều mới, mà chưa từng được trải nghiệm. Quả thật, nghề làm phim luôn đem lại cho anh những điều mới mẻ mà không thể tìm được ở đâu khác.

Hiện anh muốn sử dụng thời gian sắp tới để thực hiện những kịch bản từng ấp ủ từ thời sinh viên 27 năm về trước, những đề tài mới lạ hay các huyền sử của dân tộc. Rất nhiều thứ còn ở phía trước, rất nhiều điều mà anh muốn làm, bởi đó chính là con đường mà anh đã chọn với cả tình yêu thương, góc nhìn đa chiều của người luôn muốn kể chuyện bằng hình… "Cảm ơn những người đồng đội đã đồng hành giúp mình trên hành trình đi tìm bản thân và trân trọng, cảm ơn khán giả luôn ủng hộ các tác phẩm của mình", đạo diễn Trương Dũng chia sẻ. Hy vọng sắp tới, mong khán giả vẫn tiếp tục yêu thương, đồng hành với các dự án mới.

	Nhiều năm vắng bóng, đạo diễn Trương Dũng bất ngờ trở lại với phim điện ảnh tâm linh 'Nhà ma xó'
	Đạo diễn Trương Dũng: Tôi muốn kể yếu tố dân gian ngẫu nhiên từ cái khạp trở thành sự tất nhiên ở cuộc sống gia đình trong 'Nhà ma xó'