'Green book': Thông điệp của tình yêu và hạnh phúc

(TGĐA) - Không hẳn là nhận được 100% lời khen ngợi của giới phê bình, nhưng Green book vẫn giành giải Phim hay nhất – Oscar 2019. Đó là một tác phẩm đặc biệt, ở chỗ, những điều mà phim không đề cập đến cũng giá trị như những gì nó nêu ra. Điều quan trọng là bạn chọn cho mình góc nhìn nào? Thậm chí, bạn đã từng sống ở thời đại Sách Xanh ra đời hay đã từng đọc nó?

green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc Gia đình nhân vật có thật trong ‘Green book’ phản đối kết quả Oscar
green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc 10 điều có thể bạn chưa biết về bộ phim đoạt Oscar ‘Green Book’
green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc Cộng đồng mạng phẫn nộ khi ‘Green book’ lên ngôi cao nhất tại Oscar
green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc Lễ trao giải Oscar 2019: Không phải 'Roma', Phim điện ảnh xuất sắc nhất thuộc về 'Green book'

Green book được viết và đạo diễn bởi Peter Farrelly, dựa trên một câu chuyện có thật về Tony Lip và Don Shirley – hai nhân vật chính cùng tên trong phim. Bộ phim kể về hành trình đến miền Nam của họ với những chi tiết lịch sử thú vị. Cuốn sách lấy tiêu đề cẩm nang hướng dẫn được sử dụng bởi những người lái xe da màu để giúp họ tránh khỏi những nguy hiểm và sự phẫn nộ khi đi qua những vùng đất lạ, đặc biệt là chặng Mason-Dixon.

Trailer phim Green book:

Don Shirley là một nghệ sĩ dương cầm da màu đang thực hiện chuyến lưu diễn tới miền Nam. Công ty thu âm Donith đã mời anh thực hiện chuyến lưu diễn này và thuê Tony – một người da trắng làm vệ sĩ kiêm tài xế. Don Shirley là người rất nổi tiếng. Anh bắt đầu biểu diễn piano từ năm 3 tuổi và đến Leningrad để học âm nhạc kinh điển vào năm 9 tuổi. Khi còn ở tuổi thiếu niên, anh đã chơi với một số dàn nhạc nổi tiếng nhất trên thế giới. Sau đó, Shirley từ bỏ sự nghiệp của mình và trở thành một bác sĩ tâm lý trước khi trở lại sân khấu và chơi nhạc jazz. Dù Shirley được tôn vinh như một nghệ sĩ nhưng anh có thể bị từ chối phục vụ tại các khách sạn và nhà hàng cũng như bị đối xử phân biệt ở những nơi được luật pháp chính thức đồng ý chỉ dành cho người da trắng. Đây chính là lý do Tony được thuê đi cùng Shirley trong hành trình ngàn dặm.

green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc
Hành trình lưu diễn đầy "giông bão"

Green book là bộ phim hài hành trình nói về sự phân biệt chủng tộc – một vấn nạn dai dẳng ở Mỹ và một số nước phương Tây. Vậy Green Book “Sách Xanh” có gì?

Nếu bạn là người Mỹ da đen sống vào khoảng giữa thế kỷ 20, bạn gần như chắc chắn biết về Sách Xanh. Đối với người Mỹ thuộc tầng lớp trung lưu vào những năm 1930, sự sẵn có của những những chiếc ô tô an toàn, giá cả phải chăng không chỉ mang đến cho họ vấn đề tiện lợi. Nó còn giúp họ có thể đi du lịch khắp đất nước lúc rảnh rỗi mà không cần dựa vào ai khác. Nhưng trong khi khách du lịch da trắng có thể đi lại tự do, dừng lại ở các nhà hàng, quán bar, cơ sở giải trí và lưu trú tại bất cứ nơi nào họ muốn, thì những chuyến đi dài ngày bằng đường bộ lại gây nhiều phiền toái cho người Mỹ gốc Phi.

green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc
Các phiên bản của Sách Xanh

Nếu ở nhầm khách sạn hoặc chọn nhầm quán ăn, bạn có thể bị đuổi ra ngoài hoặc tệ hơn nhiều. Vì thế Sách Xanh ra đời. Tác giả của nó là Victor Hugo Green, một nhân viên bưu chính người Mỹ gốc Phi sống ở Harlem và làm việc tại Hackensack, New Jersey gần đó. Green đã dành ba thập kỷ, từ 1936 đến 1966, ngay sau khi Đạo luật Dân quyền được ký thành luật, để hoàn thiện cuốn sách. Sách Xanh nhanh chóng trở thành tài liệu quan trọng nhất đối với du khách da đen ở Mỹ, kể chi tiết những nơi họ có thể ăn, uống và nghỉ đêm mà không bị quấy rối hoặc tệ hơn.

green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc

Hai mươi hai phiên bản Sách Xanh (và một phụ lục), được xuất bản từ năm 1937 đến 1966, đã được Schomburg Center for Research in Black Culture tại New York Public Library thu thập và số hóa. Sách Xanh chủ yếu dành cho các lựa chọn về chỗ ở và ăn uống, nhưng chúng cũng chứa các thông tin khác. Có những danh sách về các điểm dừng chân nghỉ ngơi, nhà hàng, cửa hàng cắt tóc, cửa hàng làm đẹp... và ở một số thị trấn, đặc biệt là những thị trấn nhỏ, không có khách sạn nào dành cho người da đen thì Sách Xanh đã liệt kê những gia đình làm du lịch tư nhân - giống như tiền thân của Airbnb. Theo đó, những người da màu sở hữu nhà ở miền Nam sẽ cho khách du lịch thuê một phòng trong nhà của họ nếu như khách cho nhu cầu nghỉ qua đêm. Sách Xanh cũng đặc biệt quan trọng với những vùng được gọi là “Sundown towns” – nơi luật đã được thông qua, sẽ đuổi người da đen ra khỏi thị trấn hoặc cấm họ đi trên đường vào ban đêm. Các Sundown towns không được đề cập cụ thể trong Sách Xanh. Nhưng có khoảng 10.000 “thị trấn mặt trời lặn” ở Mỹ vào cuối những năm 1960.

green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc

Và không chỉ ở miền Nam, Levittown, New York; Glendale, California cũng như hầu hết các đô thị ở bang Illinois đều có. Và trong khi những người da màu có thể bị nguy hiểm khi đi trên đường vào ban đêm, thì việc vào nhầm khách sạn cũng có thể nguy hiểm không kém. Trong thời đại mà bạn không thể chỉ cần rút điện thoại ra và tìm kiếm trên internet, bạn có thể sẽ phải trả giá bằng mạng sống của mình nếu bạn có màu da đen và ở sai khu vực trong thị trấn. Khi đó, bạn cần một người hướng dẫn. Vì vậy, nếu bạn là người da màu và đang đi du lịch, bạn cần phải biết về Sách Xanh, vì sự an toàn của chính bạn.

Trong cuốn hồi ký xuất bản năm 2000, Earl Hutchinson Sr. (được cho là người Mỹ da đen lớn tuổi nhất xuất bản một cuốn hồi ký hành trình của người đàn ông da màu xuyên qua thế kỷ 20 của Mỹ, ở tuổi 96) đã viết rằng, Sách Xanh là cuốn kinh thánh của mọi du khách da màu trên các xa lộ vào những năm 1950 và đầu những năm 1960. Bạn thực sự không dám rời khỏi nhà mà không có nó.

Đó là Sách Xanh sách còn Sách Xanh phim thì sao?

Những gì mà tác phẩm vừa giành giải Oscar - Phim hay nhất - bỏ qua cũng quan trọng như những gì nó đề cập đến. Đây là một câu chuyện về chuyến đi mà Don Shirley đã thực hiện trong thời kỳ tiền Dân quyền những năm 1960. Don Shirley là một người đàn ông tuyệt vời và là thiên tài bị đánh giá thấp, người không thể chơi loại nhạc mà anh ấy muốn chơi, đơn giản chỉ vì màu da của anh ấy. Tuy nhiên, anh đã tiếp tục tạo ra âm nhạc của riêng mình và gây tiếng vang cho đến ngày nay. Trong phim, Shirley không bao giờ đề cập hay thậm chí nhìn vào Sách Xanh, chỉ Tony tương tác với nó.

green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc
Green book lên ngôi cao nhất tại Oscar

Trên thực tế, nhân vật Shirley trong phim dường như đã tự ý tách mình khỏi nhiều yếu tố của văn hóa da màu, trong khi vẫn nhận thức sâu sắc về sự phân biệt đối xử mà anh sẽ gặp trong chuyến đi. Nhưng trong đời thực, Shirley đã đi du lịch khắp đất nước trước khi bắt đầu chuyến lưu diễn của mình với Tony, và gần như chắc chắn đã biết tất cả về Sách Xanh – cuốn cẩm nang cần thiết cho dù bạn đang đi qua vùng nào của đất nước, mô tả một loạt các biểu hiện về thái độ phân biệt chủng tộc vốn chiếm ưu thế trong cuộc sống của người Mỹ vào đầu thế kỷ 20 và giữa thế kỷ 20 thể hiện chính họ, từ những bình luận lén lút và các biểu tượng phân biệt chủng tộc cho đến sự thù địch hoàn toàn.

Đặc biệt ở Deep South, nơi theo luật của Jim Crow, sự phân biệt không chỉ được khuyến khích, mà còn được thực thi một cách hợp pháp. Green book làm rất tốt trong việc minh họa cách Shirley điều chỉnh hành vi của mình để dễ chấp nhận hơn với những đám đông chủ yếu là người da trắng tụ tập nghe anh chơi, mặc dù, trong thâm tâm anh biết rất rõ, khi rời khỏi sân khấu, anh chỉ là một người da màu trong mắt họ. Nụ cười căng thẳng, đau đớn của anh ở cuối mỗi buổi diễn là sự cho đi. Nó là một lời nhắc nhở nghiêm túc về truyền thống chính trị lâu đời của người Mỹ. Còn Tony, từ một người đàn ông khó chịu và khá phân biệt chủng tộc, nhận lời đi tour 8 tuần cho Shirley, Tony đã thay đổi hoàn toàn cái nhìn của mình. Và Green book đã trở thành tác phẩm xuất sắc khi Tony và Shirley đang khám phá giới hạn của những chính trị đó và học cách thách thức thực tế vốn được xác lập bởi người da trắng.

“Tất cả những gì chúng ta phải làm là nói chuyện và không đánh giá con người qua vẻ ngoài khác biệt của họ, mà hãy tìm những điểm chung chúng ta có. Và chúng ta có rất nhiều điểm chung. Tất cả đều muốn một điều: tình yêu, hạnh phúc và muốn được đối xử bình đẳng. Đó không phải là một điều xấu” – Đây chính là ý nghĩa lớn nhất của cả Green book phim và Green book sách.

green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc Gia đình nhân vật có thật trong ‘Green book’ phản đối kết quả Oscar
green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc 10 điều có thể bạn chưa biết về bộ phim đoạt Oscar ‘Green Book’
green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc ‘Green book’ không phải là phim duy nhất gây tranh cãi trong lịch sử Oscar
green book thong diep cua tinh yeu va hanh phuc Cộng đồng mạng phẫn nộ khi ‘Green book’ lên ngôi cao nhất tại Oscar

Hồng Nhật