Nhìn lại 6 bộ phim Ý qua tuần lễ Liên hoan phim Italia

	Tuần lễ Liên hoan phim Italia tại Thành phố Hồ Chí Minh năm 2025
	Liên hoan phim Italia: Góc nhìn từ những tác phẩm đoạt giải quốc tế của điện ảnh Ý

So với năm 2024, LHP Italia năm 2025 thu hút khán giả và thành công hơn nhiều, bởi các lý do: Phim đa thể loại, đa màu sắc, đa thông điệp, bớt nặng tính triết lý cùng cách kể dễ hiểu hơn. Điều này cho thấy rất rõ qua số lượng người xem, số người ở lại giao lưu và lượng khán giả giơ tay cảm nhận phim cùng đặt câu hỏi sâu sắc, chuyên nghiệp nhiều hơn.

Với phim Vermiglio: khán giả TP. HCM quan tâm nhiều đến mối quan hệ gia đình được khắc họa trong bộ phim, những mâu thuẫn và đối lập trong tính cách của những thành viên trong gia đình và đặc biệt là ‘bóng dáng’ của chiến tranh được thể hiện tinh tế trong phim.

Theo giám đốc nghệ thuật Antonio, cuộc chiến trong phim không được nhìn thấy bởi bom đạn, thương vong hay một chiến trận nào, người xem cảm được sự hiện diện của nó qua câu chuyện về người lính trở về sau cuộc chiến nhưng ‘không còn là anh ấy như xưa’, qua cách mà ngôi làng tổ chức tiệc mừng hậu chiến, qua những câu chuyện không đầu không đuôi xuất hiện xuyên suốt bộ phim. Trong khi đó, khán giả cho rằng Vermiglio có nhịp phim chậm rãi, không hề tập trung tạo nên nút thắt - mở, chỉ tinh tế xây dựng những gia đình bình thường, con người bình thường, những mối quan hệ không nhiều kịch tính… nhưng lại thành công tạo nên một bức tranh toàn diện và sâu sắc về một thời quá khứ - với sự phối hợp nhuần nhuyễn của âm nhạc và hình ảnh.

Với giám đốc nghệ thuật Antonio, Vermiglio là một bộ phim đặc biệt. Tác phẩm giành Giải thưởng của ban giám khảo tại Liên hoan phim Venice lần thứ 81, đồng thời nhận 14 đề cử Giải thưởng David di Donatello lần thứ 70 và thắng bảy giải, gồm Phim hay nhất. Là đại diện của Italia tham gia tranh giải tại Oscar lần thứ 97, Vermiglio là sự lựa chọn tuyệt vời để mở đầu Liên hoan phim Italia tại TP. HCM năm nay.

Phim Diciannove: Sau Vermiglio, Diciannove – câu chuyện về tuổi 19, lại sở hữu nhiều câu hỏi bỏ ngỏ khiến cho khán giả không ngừng đặt ra những suy đoán cho riêng mình. Trong phiên thảo luận sau bộ phim, hầu hết các câu hỏi là dành cho đoạn hội thoại đặc biệt ở cuối phim: ý nghĩa đặc biệt của phân đoạn này đóng góp gì vào sự phát triển của nhân vật?

Theo giám đốc nghệ thuật Antonio, cái kết có lẽ khiến ngừời xem hơi hẫng của Diciannove chính là sự cố tình của đạo diễn bộ phim. Điều này khiến ông nhớ đến làn sóng LaNouvelleVague của điện ảnh Pháp (phổ biến vào những năm 1960 tới năm70), thông qua cách đạo diễn Giovanni Tortorici lựa chọn việc tập trung vào hành trình hơn là vào phát triển cá tính nhân vật, đồng thời không có áp lực phải đưa ra một kết phim - tựa như một câu trả lời cuối cùng cho cậu thanh niên “đang lớn” cuối phim.

Mặc dù sở hữu nhiều phân đoạn khá lạ lẫm và hơi “khó cảm”, khá tăm tối so với một bộ phim khai thác về tuổi đang trưởng thành, nhưng Diciannove vẫn nhận được sự đồng cảm của phần lớn, đặc biệt là các khán giả trẻ tuổi có mặt tại buổi trình chiếu. Những hoang mang lạc lối, những mâu thuẫn đầy cực đoan của tuổi 19 trong phim - được người trẻ đồng cảm như thể bộ phim đã giúp họ soi chiếu những phần nhỏ tuổi trẻ của họ. Và qua việc tìm câu trả lời cho Leonardo ở trong phim, có lẽ là cách những khán giả này cố gắng tìm một gợi ý cho câu trả lời của chính mình.

Có một câu hỏi khá thú vị đã có nhiều khán giả quan tâm trong cuộc trò chuyện này: tại sao lại là “mười chín”? Giám đốc nghệ thuật Antonio cho rằng khó mà biết được tại sao lại là con số này, thay vì 18 hay 20, tại sao bản thân đạo diễn Giovanni lại chọn 19. Thay vì quá tập trung vào con số, hãy dùng cảm xúc để hiểu những gì mà chàng trai 19 tuổi trong phim đã trải qua.

Phim Gloria được đạo diễn bởi một nữ ca sĩ, nhạc sĩ, Gloria tràn ngập âm nhạc và sự tươi sáng, tình yêu và hi vọng - đối lập với bối cảnh đầy bí bách của thời đại mà phụ nữ không được tự do chọn lựa, đặc biệt là khi họ xuất thân hèn kém.

Khán giả, sau buổi chiếu, đặc biệt quan tâm đến vai trò của tôn giáo trong bối cảnh của bộ phim, từ đó đã đặt ra một số câu hỏi đầy sâu sắc về vai trò của âm nhạc trong tôn giáo hiện tại, về sự lựa chọn của những người phụ nữ xưa và nay… cho giám đốc nghệ thuật Antonio.

Không có quá nhiều câu hỏi dành cho Gloria – có lẽ vì đây là một bộ phim đẹp và cũng rất rõ ràng. Khán giả sau xem phim dành nhiều thời gian để chia sẻ cảm nhận của họ về cách mà âm nhạc trở thành cầu nối của những trái tim, về một bộ phim mà câu chuyện ‘nữ quyền’ và ‘tôn vinh phụ nữ’ được kể rất nhẹ nhàng. Ngay cả khi ở đó có sự nổi loạn của một nhóm những người phụ nữ tài hoa, ở đó chỉ có âm nhạc, có nhiều nụ cười và thật nhiều những niềm hi vọng chứ không phải là bất kỳ lời nói đao to búa lớn hay sáo rỗng nào. Qua đó, Gloria thành công truyền tải một câu chuyện đầy nhân văn: "Tôn vinh các nhà soạn nhạc nữ tựa như đóa hoa bị bỏ mặc héo úa và bị lãng quên trong những trang sử của nhân loại".

Nonostante - một bộ phim hài hước nhẹ nhàng xen lẫn với yếu tố huyền ảo, Nonostante có lẽ là một nét chấm đặc biệt trong Liên hoan phim Italia năm nay. Dễ dàng bắt gặp những khán giả trẻ - sau bộ phim đặt ra những câu hỏi liên quan đến thông điệp của bộ phim - về những lựa chọn buông bỏ hay níu giữ. Có một điều khá dễ nhận thấy là khi khán giả đã liên tục xem những bộ phim đậm triết lý, có nhiều ẩn dụ (như Vermiglio hay Diciannove), người ta dễ có xu hướng nhìn vào từng phân cảnh và cố gắng lý giải ý nghĩa sâu xa đằng sau nó. Đó cũng là lý do vì sao có rất nhiều câu hỏi xoay quanh một vài phân cảnh trong phim, đặc biệt là những phân cảnh xoay quanh mối quan hệ lãng mạn của 2 linh hồn trong vùng xám giữa sự sống và cái chết.

Theo giám đốc nghệ thuật Antonioe, Nonostante là một bộ phim được kể đơn giản và trực diện, mọi câu trả lời, mọi ý nghĩa đều đã nằm ở đó. Ông cho rằng với một số bộ phim, không cần dùng lý trí để phân tích từng câu thoại hay từng tầng nghĩa trong những cảnh ngắn, mà hãy chỉ dùng trái tim để cảm nhận. Nonostante, theo Antonio, không sở hữu một kịch bản quá xuất chúng, càng không sử dụng thủ pháp làm phim đặc biệt nào. Bộ phim chỉ kể một câu chuyện rất đơn giản về tình yêu, về cái chết và sự sống, nhẹ nhàng như hơi thở. Lược bỏ luôn cả những giới thiệu lê thê về xuất thân của từng nhân vật, bộ phim không hề dán nhãn hay có lý giải cho từng lựa chọn của các nhân vật. Có lẽ đó là lý do mà bộ phim thành công, được lòng công chúng, nhận được đề cử tại Liên hoan phim Venice, dù chưa thắng giải, nhưng đã nhận được sự chú ý mà nó xứng đáng.

Hey Joe tiếp tục là một bộ phim với đề tài xoay quanh những mối quan hệ gia đình với sự đan xen mượt mà giữa quá khứ và tương lai, Hey Joe khơi gợi từ khán giả TP. HCM nhiều câu hỏi về bối cảnh hậu chiến ở Ý, cũng như kích thích sự tò mò của họ về ‘góc khuất’ của những băng đảng xã hội đen tại Ý thời bấy giờ.

Khác với nhận định của một số khán giả cho rằng bộ phim có cái kết mở - Giám đốc nghệ thuật Antonio cho rằng phim kết thúc khá rõ ràng, khi để Dean – nam chính lựa chọn làm khác đi so với hơn 20 năm trước - trở nên có trách nhiệm hơn thay vì lựa chọn lối đi dễ dàng. Sự khác biệt trong cảm nhận của khán giả và giám đốc nghệ thuật phần nào thể hiện sự đặc biệt trong phong cách của đạo diễn phim.

Mặc dù, phong cách làm phim và kể chuyện độc đáo của Claudio Giovannesi chưa nhận được sự đón nhận như những đạo diễn nổi tiếng khác cùng thời nhưng đây chính là một trong vị đạo diễn yêu thích của Antonio Terminini. Bên cạnh bộ phim Chào Joe - Hey Joe, khán giả có thể tìm xem các tác phẩm xuất sắc khác của vị đạo diễn này như: Fiore (2016), bộ phim được trình chiếu trong hạng mục Directors' Fortnight tại Liên hoan phim Cannes 2016 và Piranhas (2019), bộ phim được lựa chọn tranh giải Gấu Vàng tại Liên hoan phim quốc tế Berlin lần thứ 69 và giành giải Gấu Bạc cho kịch bản xuất sắc nhất.

La Vita Accanto là bộ phim được chọn để khép lại Liên hoan phim Italia 2025 tại TP. HCM. La Vita Accanto là một câu chuyện đặc biệt nữa về đề tài gia đình. Giống như Gloria, tại La Vita Accanto có “nhân vật” trung tâm chính là cây đàn piano, đây cũng là mấu chốt quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển tính cách nhân vật chính - một đứa trẻ không may sinh ra với vết bớt trên mặt, trở thành cô gái xinh đẹp với tài năng âm nhạc thiên bẩm.

Theo giám đốc nghệ thuật Antonio, bộ phim sử dụng tiền đề là một gia đình hoàn hảo, vỏ bọc để che đậy rất nhiều điều không hoàn hảo được bóc tách dần xuyên suốt chiều dài phim. Sự điên loạn của người mẹ, những thờ ơ của vị bác sỹ đáng kính trong vai trò người cha, hay có chăng sự tồn tại lệch lạc của mối quan hệ sai trái xuất hiện trong giấc mơ của cô gái trẻ… đều là những nhát dao xé toạc áp lực trở nên hoàn hảo của một gia đình ‘kiểu mẫu’.

Khiếm khuyết ngoại hình của Rebecca, tưởng chừng là nguyên nhân cho tất cả, nhưng có lẽ, cũng chỉ là dấu hiệu khởi đầu, để những giả tạo phải chịu tan vỡ. Tới cuối phim, khi Rebecca đã trải qua tất cả tổn thương, đã chạm vào tất cả sự thật, vết bớt của cô mới biến mất, để cô giờ đây, mới thật sự được bước đi trên con đường của mình. La Vita Accanto tuy rất xuất sắc nhưng không hề dễ hiểu, để lại nhiều câu hỏi còn bỏ ngỏ, đặc biệt là lý do vì sao vết bớt lại đột ngột biến mất. Có chăng là khi tất cả mọi chuyện đều sáng tỏ (theo một cách nào đó), Rebecca đã sẵn sàng trở thành bản thể độc lập khỏi sự hoàn hảo đã vỡ vụn là gia đình – thì vết bớt biến mất là khởi đầu cho một hành trình mới của riêng cô.

Đặc biệt, bộ phim đánh dấu sự trở lại màn ảnh rộng sau hơn một thập kỷ của đạo diễn Marco Tullio Giordana, đạo diễn kỳ cựu có tầm ảnh hưởng quan trọng tới điện ảnh Ý suốt 40 năm qua. Ông đã được trao tặng Giải thưởng Cống hiến tại Liên hoan phim Locarno Film Festival 2024.

Chia sẻ cùng LHP Italia cho lần tiếp theo

Về chọn dòng phim, ngoài dòng phim nghệ thuật đạt các giải thưởng cao trong nước và quốc tế, nên có dòng phim giải trí hiện có doanh thu cao ở Italya. Bởi giống như ở các nước trên thế giới, dòng phim giải trí sẽ dễ tiếp nhận số đông khán giả, nhất là giới trẻ. Bước đầu có sự tiếp cận, tiến tới sự yêu thích, dẫn đến tìm mua vé xem phim, nếu sau này giữa Việt Nam và Italia bắt tay thực hiện quy trình mua bán, phát hành phim hay hợp tác sản xuất phim trong thời gian gần nhất.

Nên chăng tại LHP mời một số đạo diễn đại diện cho 2 dòng phim này qua trực tiếp giao lưu sẽ sinh động và thú vị hơn. Cần duy trì các buổi hoạt động workshop bên lề giao lưu giữa các nhà làm phim Italia với các nhà làm phim Việt, sinh viên chuyên ngành nghệ thuật và công chúng yêu điện ảnh để hiểu hơn về diện ảnh Italia đương đại. Ban tổ chức nghiên cứu, mạnh dạn kết hợp với cụm rạp nên mở thêm suất chiếu ban ngày để bán vé với giá rẻ (20.000 đồng/vé như tuần lễ LHP Đức) để đáp ứng số lượng người xem. Hình thức này giúp trực tiếp tiếp cận khán giả, mang lại tính hiệu quả cho giá trị tác phẩm cũng như tạo theo quen cho khán giả Việt Nam được thường xuyên xem phim Italia trong tương lai.

Tuần lễ Liên hoan phim Italia tại Thành phố Hồ Chí Minh năm 2025 (TGĐA) - Sau thành công của Tuần lễ Liên hoan phim Ý năm 2024, Lãnh ...

Liên hoan phim Italia: Góc nhìn từ những tác phẩm đoạt giải quốc tế của điện ảnh Ý (TGĐA) - Bộ phim Vermiglio (sản xuất 2024) của nữ đạo diễn Maura Delpero có ...