NSƯT Đình Chiến: Người nghệ sỹ chỉ nhớ mặt mà quên tên…

Gõ cái tên Đình Chiến tìm kiếm trên Google chẳng có một bài viết nào về anh. Đem thắc mắc này tới hỏi, anh rất thật thà, vốn ngại lên báo vì công việc cũng bận đi suốt, hơn nữa một số phóng viên trẻ bây giờ hay thêm thắt những chi tiết đâu đâu nên anh tránh. Anh cười hiền bảo, “Mình thuộc thế hệ già rồi, lại trầm tính, cũng không thích ồn ào”.

Khán giả nhớ mặt nhiều hơn nhớ tên

Đình Chiến với Lê Tuấn Anh trong phim điện ảnh Vành trăng khuyết

Chuyện khán giả gặp anh chỉ nhớ và chào bằng tên nhân vật mà chẳng biết tên thật của anh là bình thường. Khi đó, anh lại dí dỏm “Ai nhớ được tên thật của tôi là giỏi đấy! Vì phần lớn khán giả chỉ nhớ tên nhân vật của tôi thôi!”. Lại có chuyện vui, có lần đi đường, chưa hiểu chuyện gì thì công an giao thông vẫy vào bảo cho xem giấy tờ. Lúc bấy giờ, cậu công an trẻ gật gù “À, chú là Nguyễn Đình Chiến đây!”, rồi trả lại và cười: “cháu chỉ cần xem để có cớ biết tên chú thôi”. Hoặc có lần một khán giả nào đó bất ngờ chạy đến chúc mừng anh được nhận danh hiệu NSƯT. Anh hỏi sao họ biết thì họ bảo mọi khi xem giới thiệu phim chỉ thấy có tên là Đình Chiến, giờ lại thấy kèm thêm danh hiệu phía trước nữa. Lúc đó, anh chỉ biết cười và cám ơn sự quan tâm, yêu mến của khán giả. Mỗi người có một lợi điểm khác nhau, người lợi về kinh tế, người lợi về thời gian, còn người nghệ sĩ có một cái lợi “vô giá”, đó là tình cảm khán giả dành cho mình sau mỗi vai diễn. Đối với anh, đó là thành công và là niềm hạnh phúc vô bờ bến của một người nghệ sĩ.

Biết hài lòng, biết đủ

Đình Chiến với Quang Tèo trong phim Người thành phố

Nghề diễn chẳng đủ nuôi sống gia đình nhưng có cho anh đi làm kinh tế thì anh cũng chịu vì tính anh hay thương người. Thời bao cấp, diễn viên có mấy ai kinh doanh, đến khi bung ra thì anh đã ngoài 50 tuổi. Anh là người biết lượng sức, mặc dù vẫn thấy bạn bè đồng nghiệp đi diễn trong Nam ngoài Bắc thường tiện công đôi việc mua cái nọ bán cái kia nhưng do tính hơi cầu toàn nên anh không thể tập trung vào hai công việc cùng một lúc. Anh vẫn nói vui với mọi người rằng phải biết bằng lòng với những gì mình đang có. Anh bảo, đó là quan niệm của người có tuổi, tư duy “cổ”. Vì vậy, cái gì anh cũng phải cân đối từ thời gian, kinh tế, sở thích, tình cảm... Bởi vậy mới có chuyện, có thể catxe không cao nhưng vai diễn hay thì anh vẫn làm, hoặc những lúc bận việc gia đình thì anh chỉ nhận những việc nhẹ nhàng, chẳng hạn thay vì đóng phim xa nhà, đi diễn ở tỉnh thì anh đi lồng tiếng rồi về. Anh bảo, ai làm việc gì cũng phải cân đối, nhưng với riêng anh thì mạch lạc hơn, rõ ràng hơn

“Hãy cứ ước mơ nhưng đừng ham hố nhiều quá, lại để tuột mất những cái đang có”.

Đình Chiến trong phim Huyền sử thiên đô

Đi đến cùng với nghề diễn

Quê gốc Nam Định, cậu bé Đình Chiến vốn mê phim từ nhỏ, thường trốn vào rạp xem phim chui. Lúc đó cứ nhìn thấy các diễn viên như Thế Anh, Trà Giang, Lâm Tới, Minh Đức… là cậu lại tưởng tượng họ cao siêu hơn người bình thường, thậm chí cho rằng cách họ ăn uống cũng không giống mình. Còn bên sân khấu thì Đình Chiến lại mê diễn viên Trần Tiến, Mạnh Linh, Phạm Bằng, Cao Khương…

Bố anh làm về phát hành phim, sau là phóng viên mảng văn hóa nhưng không liên quan gì đến nghệ thuật và ông cũng mất lâu rồi. Còn mẹ làm kinh tế. Anh lại là con trai lớn trong gia đình. Một hôm, trên đường đi lấy bèo cho lợn, thấy xe của đoàn kịch nói Trung ương (nay là Nhà hát kịch Việt Nam) đăng tuyển một lớp cho đoàn Nam Hà. Thấy anh đang tò mò, ngó nghiêng ngoài cửa sổ, thì có người chạy ra hỏi “Cháu có muốn thi tuyển không?”. Thật sự lúc đó, anh chẳng biết gì. Họ bảo hát thì anh hát bài Giải phóng miền Nam. Thế là qua được vòng sơ tuyển rồi đi dần đến chung tuyển và trúng tuyển. Mọi việc đến với anh như một giấc mơ. Khi thông báo với gia đình đã trúng tuyển vào đoàn Nam Hà, ba anh nói đúng một câu: “Con thích nghề gì thì theo nghề đấy nhưng đã thích thì phải theo đến cùng”. Và đến bây giờ thì anh đã làm được điều ba anh mong muốn.

Đình Chiến trong vở Hamlet

Tốt nghiệp lớp diễn viên năm anh 16 tuổi nhưng vì còi quá nên anh chẳng được giao những vai dài hơi mà chỉ được nhận vai quần chúng. Sau đó, anh sang phụ giúp khâu làm âm thanh, ánh sáng cho đoàn. Năm 1974, anh về đoàn Trường Sơn sư đoàn 559 mà không theo đợt nhập ngũ nào và chính thức nhận vai dài từ đó. Đến năm 1979, toàn bộ đơn vị của anh lại được điều về Quân khu 2. Ra quân, đoàn cử anh đi lao động nước ngoài ở Đức nhưng anh không thích và xin chuyển ngành về Nhà hát kịch Trung ương từ năm 1988. Sau đó hai năm, anh mới được nhận vào biên chế chính thức của Nhà hát. Anh gắn bó với đoàn 1 (đoàn của các cụ già, anh với Trọng Trinh là trẻ nhất đoàn hồi đó) của Nhà hát cho đến khi nghỉ hưu và hiện vẫn đang hợp đồng làm việc với Nhà hát. Ngoài ra, anh vẫn đóng phim và đều đặn với công việc tổ chức lồng tiếng.

Cảnh trong phim Bão qua làng

Ở mảng phim ảnh, anh có nhiều vai diễn kể cả trong phim điện ảnh lẫn phim truyền hình như Gió qua miền tối sáng, Bà và cháu, Trần Thủ Độ, Bão qua làng, Khi đàn chim trở về 3, Mạch ngầm vùng biên ải, Gia phả của đất... Do ngoại hình và cả tính cách nên phần lớn những dạng vai liên quan đến nông thôn hoặc thành thị cũ có vẻ hợp với anh nhiều hơn, mặc dù, anh cũng từng đóng vai giám đốc, thậm chí cả dân buôn ma túy nữa. Anh tâm sự: “Mình hợp với những vai góc cạnh hơi quê mùa, có đầu gấu thì cũng kiểu “gấu” nông thôn”.

Đình Chiến vai Thái giám trong phim Trần Thủ Độ

Thỉnh thoảng, anh cũng có những vai khác hoàn toàn với con người anh ngoài đời như vai Thái giám trong phim Trần Thủ Độ. Với đồng nghiệp, anh luôn quan niệm sống càng vui vẻ với nhau bao nhiêu trong lúc làm việc thì hiệu quả công việc sẽ cao hơn. Với anh, người ở bộ phận nào cũng quan trọng như nhau từ bạn diễn đến những người làm ánh sáng, đạo cụ hoặc cả những người đến nấu ăn cho đoàn.

Cũng vì cầu toàn nên trong suy nghĩ của anh khi nào phải có nhà cửa đàng hoàng thì mới lấy vợ. Bởi vậy, ngoài 40 tuổi anh mới lập gia đình, chị kém anh 8 tuổi, con trai anh hiện mới học cấp 3. Nói vui vậy, chứ vợ chồng lấy nhau là do duyên số. Lấy chồng nghệ sĩ, anh biết dù vợ anh vẫn nói “việc gì phải ghen” nhưng với anh điều quan trọng nhất là phải để gia đình có niềm tin ở mình như thế nào.