Sergei Gerasimov: Một cuộc sống dài lâu, một sức sáng tạo bền bỉ

	Andrey Konchalovsky: 'Càng ít tiền càng tự do'
	Các đạo diễn Nga nói về Năm điện ảnh Nga

Sergei Gerasimov sinh ngày 21/5/1906 tại làng Cundrava, thị trấn Orenburg, bây giờ thuộc tỉnh Cheliabinsk. Ông mồ côi cha từ năm mới 3 tuổi. Năm lên 8, lần đầu tiên trong đời ông được xem vở nhạc kịch Evgheni Oneghin, nhưng vở kịch để lại trong lòng cậu bé ấn tượng mạnh mẽ nhất chính là vở Những tên đạo tặc của Siller. Năm lên 14, cậu thiếu niên Sergei đã phải làm nhiều công việc khác nhau tại một nhà máy thép. Vào đầu những năm 1920, khi gia đình chuyển tới sống tại Saint Peterburg, Sergei thi đậu vào một trường cao đẳng nghệ thuật. Năm 1924, chính tại ngôi trường này Sergei tham gia Nhóm diễn viên thực nghiệm do hai nghệ sỹ tên tuổi chỉ đạo là Grigori Cozinsev và Leonid Trauber. Nghe lời khuyên của các ông thầy, chàng trai Sergei thi tiếp vào trường Đại học sân khấu Saint Peterburg. Năm 1928, ra trường, Sergei Gerasimov được giao làm trợ lý đạo diễn tại Nhà hát FEKS.

Đạo diễn Sergei Gerasimov

Với điện ảnh, trước khi trở thành đạo diễn Sergei Gerasimov với tư cách là diễn viên cũng đã thủ vai trong nhiều bộ phim như: Chiếc áo tới, Bốn bánh xe, Triều đại Oblomov, Vavilon Mới… Hai bộ phim đầu tay Sergei Gerasimov đảm đương công việc dàn dựng là Hai mươi hai nỗi bất hạnh và Trái tim Solomon.

Thành công đáng kể đã đến với anh đạo diễn trẻ 30 tuổi khi Sergei Gerasimov dàn dựng thành công bộ phim có tiếng nói đầu tiên của mình – phim Bảy người dũng cảm. Trước khi cuộc chiến tranh Vệ quốc (1941 - 1945) nổ ra ông kịp có 2 tác phẩm: Những đoàn viên thanh niên cộng sản và Chiếc mặt nạ trong đêm vũ hội chuyển thể theo truyện vừa của nhà kinh điển Nga Lemantov.

Ông tham gia chiến dịch Phòng thủ thành phố Leningrad anh hùng, sau theo xưởng phim sơ tán tới Tasken, thủ đô nước Cộng Hòa Uzbekistan. Dù hoàn cảnh thời chiến nhiều khó khăn, thử thách Sergei Gerasimov vẫn tiếp tục cho ra đời những bộ phim mới như: Nhật ký chiến tranh, Những người không chịu khuất phục, Gia đình lớn.

Đạo diễn Sergei Gerasimov và vợ ông, nữ diễn viên Tamara Makarova

Khi chiến tranh vẫn còn tiếp diễn, Sergei Gerasimov, cùng với bà vợ của mình là nữ diễn viên Tamara Makarova đã nhận trách nhiệm hướng dẫn Khoa diễn viên tại Trường Đại học Quốc gia Điện ảnh toàn Liên Bang (gọi tắt là VGIK). Hai ông bà đã phụ trách công việc giảng dạy song hành với việc làm phim tận tới ngày ông từ trần. Không phải vô cớ, sau Thời kỳ cải tổ, vào đầu những năm 1990, Trường VGIK được mang tên ông.

Một tác phẩm điện ảnh đã trở thành một điểm son trong lịch sử Điện ảnh nước Nga - Xô Viết, cũng như lịch sử của riêng trường VGIK - đó là bộ phim Đội cận vệ thanh niên chuyển thể cuốn tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Xô Viết nổi tiếng Aleksandr Fadeev. Phim do thầy dàn dựng và những sinh viên năm thứ nhất của thầy đảm nhiệm các vai chính. Những nam nữ diễn viên tham gia phim này, những năm sau này đều trở thành các tên tuổi của Điện ảnh Nga - Xô Viết như: Sergey Bondarchuk, Inna Makarova, Nona Mordiukova, Viacheslav Tikhonov, Clara Lusko, Iuri Egorov… Phim được tặng Giải thưởng Stalin.

Cảnh trong phim Đội cận vệ thanh niên do Sergei Gerasimov đạo diễn (1948)

Vào cuối những năm 1950, đạo diễn Sergei Gerasimov bắt tay dàn dựng bộ phim 3 tập, chuyển thể theo cuốn tiểu thuyết đậm chất sử thi Sông Đông êm đềm của văn hào Nga - Xô Viết Mikhail Solokhov. Đạo diễn đã giành trọn 2 năm cho bộ phim này. Tập 1 đã nhận giải thưởng tại LHP quốc tế ở Brucell Hà Lan và Moskva; tập 3 nhận giải “Bồ câu pha lê” tại LHP quốc tế Carlovi Vari Tiệp khắc.

Năm 1962, bộ phim Người và thú của ông là bản cáo trạng mạnh mẽ các trại tập trung người của bọn phát xít Đức trong những năm Thế chiến 2 đồng thời cũng đề cao khát vọng sống, khát vọng vươn tới tự do của con người. Sau bộ phim này, Sergei Gerasimov chuyển qua những đề tài đương đại của xã hội Xô Viết những năm 1960-1970 trong những bộ phim như Phóng viên, Bên hồ, Những người mẹ, những đứa con. Sức nóng và độ chính luận sắc ngọt ở những bộ phim này không thua kém gì những bộ phim của nhiều đạo diễn trẻ khác.

Bước qua tuổi 70, Sergei Gerasimov bắt tay làm bộ phim truyền hình nhiều tập Đỏ và Đen chuyển thể tiểu thuyết nổi tiếng của văn hào Pháp Stendal. Vào năm 1980, khi đã 74 tuổi Sergei Gerasimov dàn dựng liền 2 bộ phim đề cập tới cuộc đời hiển hách, vinh quang của Vua Nga Pier Đệ nhất: Trong buổi đầu của sự nghiệp hiển hách và Tuổi trẻ của Pier.

Cảnh trong phim Sông Đông êm đềm của Sergei Gerasimov

Vào năm 1984, Sergei Gerasimov quay bộ phim cuối cùng trong cuộc đời lao động bền bỉ, nhiệt tâm của mình - phim Lev Tolstoi. Tác phẩm mang tới hai tượng vàng cho đạo diễn tại 2 LHP quốc tế ở Moskva và Carlo Vivari. Vai văn hào Nga Lev Tolstoi trong bộ phim này do chính Sergei Gerasimov đảm đương.

Một đặc điểm nổi bật trong nhân cách thái độ lao động và quan điểm thẩm mĩ của mình là Sergei Gerasimov không ngại ngần mời các diễn viên còn chưa có tên tuổi tham gia những bộ phim của ông. Khi đảm trách công việc giảng dạy tại Trường VIGK, Sergei Gerasimov cùng với bà vợ ông là Tamara Makarova đã tinh nhạy phát hiện ra những mầm xanh nghệ thuật ẩn chứa trong các sinh viên của mình và hết lòng ủng hộ, trợ giúp để những tài năng ấy đâm hoa kết trái. Là học trò của hai ông bà sau này là các diễn viên nổi tiếng như Nikolai Rupnhikov, Janna Bolotova, Lúdmila Gursenko, Sergei Nhikonenko, Natalia Plskix, Larisa Udovistenko, Lidia Fedoseva-Suksin… Học trò yêu của ông bà ở khoa đạo diễn có thể kể đến các tên tuổi như Sergey Bondarchuk, Lev Culidzanov, Tachia Lioznova…

Đạo diễn Sergei Gerasimov

	Aleksandr Sokurov: Nghề đạo diễn là cuộc chạy marathon
	Đạo diễn Nga Karen Shakhnazarov: Hệ thống phân phối kinh phí của chúng ta khá kỳ quặc