Chú Khắc Lợi!

NSND Nguyễn Khắc Lợi - đạo diễn phim 'Tướng về hưu' qua đời

Ấn tượng mỗi khi gặp chú là nụ cười trên môi. Nụ cười rạng rỡ, hồn hậu và không dễ gì quên với những ai đã từng quen biết chú.

Ngay từ những năm 1976 – 1977, dàn dựng bối cảnh nội trong trường quay của Xưởng Phim truyện Việt Nam 4 Thụy Khuê (Hà Nội) cho bộ phim truyện đen trắng Bức tường không xây, vẫn nụ cười tỏa sáng ấy khi chú cùng đoàn phim tiếp nhận bối cảnh từ Phó Quản đốc Phân xưởng Thiết kế Mỹ thuật Trần Ngọc Truật và chú Tiến Đạt (Tổ trưởng Tổ Dựng cảnh) cùng anh Mậu Thịnh (Tổ trưởng tổ Trang trí – Mỹ công) – nơi tôi đã gắn bó công tác 3 năm trời từ năm 1976 – 1978 (thời kỳ chú Vũ Năng An làm Giám đốc Xưởng phim).

Đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi là người hiền lành, ấm áp

Bối cảnh giả trong trường quay khi ấy là căn nhà của nhân vật chủ nhiệm Hợp tác xã, được dùng vật liệu ván ép làm tường và sàn, dán giấy đã sơn theo hình vuông làm giả gạch bông và bên ngoài hướng máy nhìn ra cửa sổ là phông vẽ phong cảnh mây trời trên cánh đồng lúa, có cây đa, mái đình ở phía xa xa. Tất cả đều được gia công và vẽ bằng tay. Nhờ sự chung sức của anh em tổ Dựng cảnh (chú Đạt, chú Phong, anh Hoạch, anh Minh... cùng với sự bày biện, sắp xếp đồ vật của Tổ đạo cụ (chú Hồ Sĩ Chi) và công lao trang trí sơn, phết màu của Tổ Trang trí Mỹ công (của các anh Mậu Thịnh, Hoàng Chí Long, Lê Chấn... cùng các chị Đoàn Lê, Bích Hải, Chị Nguyễn Thị Hoàn... cùng chú Lê Văn Nồng, chú Quý, em Cương, Phạm Ngọc Thạch và Đỗ Lệnh Hùng Tú... mà bối cảnh được tái hiện như thật. Còn nhớ, để khỏi lộ những nhát chổi vẽ trên phông, anh Thịnh và anh Long còn phải leo trèo trên xe thang và dùng dụng cụ phun màu sao cho đều trước khi căng tấm phông này sau cửa sổ bối cảnh dựng. Đã thế, trong nhà, lắp thêm rèm che một phần cửa sổ cho khỏi lộ. Sau này, khi có dịp sang khảo sát tại Hàn Quốc mới biết đồng nghiệp nước bạn in phóng ảnh chụp cỡ lớn thay cho phông vẽ rồi căng trên phông lớn có bánh xe di động theo từng góc máy, mà không làm phông nút buộc dây vào thanh sắt nối trên/dưới vất vả như ở ta.

Bước vào bối cảnh dàn dựng trong trường quay khi ấy, đạo diễn Khắc Lợi đã nở nụ cười thân thiện và khen anh em làm bối cảnh đẹp quá, song ông cũng vẫn nghiêm túc yêu cầu thay thế mấy cái ghế và chiếc bàn cho phù hợp với khung cảnh bài trí nông thôn. Chú còn nhắc anh em làm lại màu sơn tường cho cũ đi, sao cho thấy những vết loang nước, những vệt bùn đất, những vết bong tróc trên tường để làm sao cho mắt thường cũng thấy được hơi thở của cuộc sống nhân vật và dấu vết cuộc đời. Thật sự, chỉ có những tích lũy, trải nghiệm quan sát tinh tế mới nhắc nhở một cách thấm thía với chúng tôi - những người làm nghề thiết kế mỹ thuật như thế!

Cảnh trong phim Bức tường không xây

Sinh thời, đạo diễn NSND Nguyễn Khắc Lợi còn là một nhà giáo với nhiều đóng góp cho công tác giảng dạy, biết bao học viên, sinh viên mà rất nhiều người trong số họ đã và đang là những nghệ sĩ đã thành danh, nổi tiếng. Thật không ngạc nhiên khi có rất nhiều những chia sẻ xúc động trên mạng xã hội. Những gì Đạo diễn - NSND Nguyễn Khắc Lợi để lại là tình cảm gắn bó, sự kính trọng, biết ơn và niềm tiếc thương từ nhiều thế hệ học nghề và làm nghề.

Với riêng cháu, tấm lòng nhiệt thành của đạo diễn - NSND Nguyễn Khắc Lợi là sự gắn bó, ân tình với nhiều kỷ niệm đáng nhớ. Đó là khi cháu cần viết bài phân tích bộ phim Hai bà mẹ (đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi), chú đã nhiệt tình, cởi mở, chia sẻ những gì đã gửi gấm về bộ phim này; Đó là lần cháu phải nằm bệnh xá Mai Hương (sau này là bệnh viện Thanh Nhàn), chú đã gửi gắm người em mình là bác sĩ Trâm trực tiếp điều trị cho cháu. Ân tình ấy làm sao quên!

Có ngờ đâu hôm tình cờ được gặp Đạo diễn - NSND Nguyễn Khắc Lợi tại sân bay Nội Bài khi chú cùng gia đình vào nghỉ dưỡng tại Đà Nẵng lại là lần cuối. Có ngờ đâu khi chú cười tươi nắm chặt tay cháu - lại là lần gặp cuối cùng, chú ơi!

Các phim NSND Nguyễn Khắc Lợi đạo diễn

Đạo diễn - NSND Nguyễn Khắc Lợi đã thanh thản mãi nở nụ cười về với thế giới người hiền. Ở nơi ấy, chắc hẳn đã nhiều cố nghệ sĩ điện ảnh Xưởng phim truyện Việt Nam cùng thời, cùng những hiền nhân thuộc Phân xưởng thiết kế mỹ thuật như: Họa sĩ Đào Đức, Chủ nhiệm Trần Ngọc Truật, Họa sĩ Lê Văn Nồng, Họa sĩ Lê Chấn... Chuyên viên dựng cảnh Văn Minh... nữ biên kịch diễn viên Đoàn Lê và nữ họa sĩ Bích Hải đã cùng đón đợi chú.

Xin thắp nén nhang trầm, cúi đầu đưa tiễn chú!

Đạo diễn, NSND Nguyễn Khắc Lợi sinh năm 1932 tại Phú Thọ. Ông để lại những dấu ấn đậm nét trong lòng khán giả qua các bộ phim như: Nguyễn Ái Quốc ở Hồng Kông, Tướng về hưu, Tiếng cồng định mệnh... Bộ phim Tướng về hưu đã mang lại cho ông giải Bông Sen bạc (không có giải vàng) trong Liên hoan phim Việt Nam lần thứ IX (năm 1990). Phim Nguyễn Ái Quốc ở Hồng Kông cũng giành giải Đặc biệt tại Liên hoan Phim Việt Nam lần 14 và giải Đặc biệt tại Giải Cánh diều 2003. NSND Nguyễn Khắc Lợi còn thành công với những thước phim tái hiện lại cuộc kháng chiến của nhân dân ta chống thực dân Pháp, trong đó có điểm nhấn đặc biệt về chiến dịch Điện Biên Phủ. Ông từng làm phim Cơn lốc biển, nói về việc công nhân mỏ đi biểu tình chống Pháp những năm 1936. Bộ phim này ông phải huy động tới 6.000 diễn viên quần chúng. Tại lễ trao giải Cánh diều năm 2016, NSND Nguyễn Khắc Lợi cùng NSND Trần Phương đã được tôn vinh vì những cống hiến cho nền điện ảnh cách mạng Việt Nam. NSND Nguyễn Khắc Lợi là một trong những tên tuổi được vinh danh tại lễ trao giải Cánh Diều 2016

NSND Nguyễn Khắc Lợi - đạo diễn phim 'Tướng về hưu' qua đời (TGĐA) - Đạo diễn, NSND Nguyễn Khắc Lợi của bộ phim Tướng về hưu đã ...