(DANAFF 2024) 'The New Boy': Một nước Úc 'khác' qua góc nhìn tôn giáo

	Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh được vinh danh với giải thưởng Thành tựu điện ảnh tại Liên hoan phim Châu Á Đà Nẵng lần thứ II
	Đoàn phim 'Đào, Phở và Piano' xúc động khi khán giả kín rạp, phải kê thêm ghế nhựa

Phim của minh tinh Cate Blanchett tranh tài tại Việt Nam, quả thực là một thông tin bất ngờ và dường như đây có thể là một điều hiếm gặp của các Liên hoan phim tại Việt Nam như Liên hoan phim Châu Á Đà Nẵng 2024.

Nhưng có lẽ tạm bỏ qua điều đó, dù yêu mến Cate Blanchett ra sao, tôi vẫn tự đặt cho mình một cái nhìn công tâm về phim, khi tác phẩm này được trình chiếu miễn phí tại DANAFF 2024. Ngoài ra, bộ phim của Warwick Thornton cũng đã từng gây tranh cãi không nhỏ tại Liên hoan phim Cannes.

Đi vào phần câu chuyện, The New Boy - Cậu bé lạ kỳ kể về một cậu bé người bản địa Úc (do Aswan Reid đóng) bị cảnh sát bắt và đưa đến một tu viện dành cho trẻ mồ côi tại một vùng hẻo lánh, nơi sơ Eileen (Cate Blanchett thủ vai) đang phụ trách. Ở đây, cậu bé vốn không biết nói một từ tiếng Anh nào, lần đầu tiên được tiếp cận với đức tin của những người Anh đem tới từ tận nửa kia của địa cầu. Cậu bé vốn mang trong mình một khả năng siêu nhiên kỳ lạ, song, trong quá trình bị buộc phải hòa nhập với cuộc sống mới tại tu viện, những xung đột và ép buộc diễn ra đã đe dọa tới khả năng bẩm sinh tuyệt vời này của cậu.

Bộ phim đặc biệt của Cate Blanchett

Warwick Thornton, đạo diễn của phim, người đã tạo được dấu ấn mạnh mẽ với những bộ phim nổi tiếng khác tại các Liên hoan phim hàng đầu thế giới, không gây thất vọng với những thước phim đẹp mãn nhãn. Chưa bàn tới cách xử lý kịch bản còn gây tranh cãi, riêng về mặt hình ảnh của các khung hình kết hợp với bối cảnh và phục trang hiệu quả, chân dung của các nhân vật hiện lên sắc nét: Những phân đoạn về cậu bé bản địa tràn đầy sự tự do, bay bổng mà vẫn gắn chặt với thiên nhiên hoang sơ của nước Úc thời mới bắt đầu bị khai phá, những phân đoạn riêng về sơ Eileen có sự chật hẹp, gò bó, bị đóng khung và cứng nhắc như niềm tin có phần quá khích của bà vào Chúa. Đây là hai tuyến nhân vật chính của phim.

Nếu như cảnh đầu phim hiện ra giữa vùng hoang mạc mênh mông, cậu bé bản địa trải qua môt cuộc vật lộn sinh tử đúng nghĩa với người cảnh sát để giành tự do nhưng thất bại, thì cả bộ phim về sau là cuộc đấu tranh (không dùng vũ lực) để giữ lại sự hồn nhiên, cách sống và niềm tin tinh thần của những người bản địa vốn chảy trong máu của cậu không bị đồng hóa với môi trường của tu viện.

Đặt trong hoàn cảnh lịch sử của nước Úc, khi các cuộc nội chiến liên miên dần đi đến hồi kết, người xem sẽ sớm nhận ra một sự thật đáng buồn về những tu viện giống như nơi sơ Eileen đang điều hành: Sự thiếu hụt nhân công đủ tuổi trưởng thành do phần lớn những người dân đều bị dồn ra chiến trường khiến cho các trại/tu viện cho trẻ mồ côi trở thành nơi đào tạo, phổ cập các kiến thức cơ bản cho trẻ em, đủ để chúng có thể đọc viết và được gửi tới những nông trường hay nhà máy, phục vụ sản xuất lương thực cũng như các nhu yếu phẩm từ khi chúng chỉ mới mười hai, mười ba tuổi. Việc lạm dụng lao động trẻ em đã trở thành một điều bình thường vô cảm trong giai đoạn này.

Hơn thế nữa, nếu nghĩ kỹ về những lời thoại đầy ẩn ý giữa sơ Eileen và sơ Mum, chúng ta có thể hiểu được sự thật rùng mình khác là họ đã “trừ khử” Cha Peter – người đứng đầu thực sự của tu viện, và che giấu điều đó suốt một thời gian dài. Nó khiến cho những cảnh sơ Eileen ngồi “trò chuyện” với một nấm đất gồ lên nho nhỏ sau nhà kho trở nên ghê rợn. Và bí mật này cũng chính là nguồn gốc của cảm giác tội lỗi mà sơ Eileen luôn mang trong mình.

Phim có những góc quay tuyệt đẹp

Hai tuyến nhân vật chính lúc này dần lộ rõ các mặt tương phản lẫn nhau và chúng ngày càng gay gắt hơn: sự phân biệt đối xử của những cậu bé mồ côi khác đối với cậu bé bản địa cùng cách sơ Eileen sử dùng niềm tin tôn giáo để dạy dỗ và gắn kết đám trẻ; những lời cầu nguyện xin thứ tội trong vô vọng, không được Chúa hồi đáp của sơ Eileen trái lập với những kết nối riêng tư của cậu bé người bản địa với Ngài khi cậu nhìn thấy bức tượng Ngài bị đóng đinh trên cây thập tự giá; sự sùng kính của sơ Eileen vào lúc phát hiện ra khả năng chữa lành vết thương của cậu bé đối chọi với sự sợ hãi của bà khi chứng kiến cách đối xử kỳ lạ của cậu với bức tượng Chúa giống như thể cậu bé – một phép màu hiển hiện ngay trước mắt bà - cũng không bằng được sự tôn kính bà dành cho bức tượng – vốn cũng chỉ là một biểu tượng không hơn không kém.

Những sự tương phản như vậy tạo ra sự thú vị nhưng đôi lúc lại phản tác dụng. Ví dụ như diễn viên Aswan Reid, người đóng vai cậu bé bản địa đã hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình và được coi là diễn viên nhí nổi bật nhất trong những năm gần đây của điện ảnh Úc. Tuy nhiên, với thâm niên và “phép thuật” trong diễn xuất của mình, Cate Blanchett lội tả một cách xuất sắc nội tâm phức tạp của nhân vật sơ Eileen, đặc biệt khi các tình tiết về hành động và lời thoại của bà rất đặc sắc. Và để so sánh với màn thể hiện của Aswan trong vai cậu bé không biết nói tiếng Anh, cả bộ phim chỉ thốt lên có vài chữ thì tuyến nhân vật của Cate dường như có sự áp đảo quá rõ ràng, khiến cho sự chênh lệch này ảnh hưởng tới hiệu quả truyền đi thông điệp mà đạo diễn Warwick mong muốn. Nó khiến cho những phân cảnh mang hơi hướng “lắng đọng” về tính cao cả, lòng vị tha và yêu thiên nhiên của cậu bé bản địa có phần bớt quan trọng và rủi ro hơn nữa là có thể trở nên sáo rỗng đối với người xem.

Những hành động thể hiện tình cảm thân thiết quá mức của cậu bé với bức tượng Chúa Giê-su bị đóng đinh trên thánh giá, và đặc biệt là cảnh cuối phim khi sơ Eileen làm lễ rửa tội cho cậu, phép màu nhiệm của cậu biến mất đã khiến cho không ít người theo đạo bày tỏ quan điểm không đồng tình cũng như phản ứng khá kịch liệt trong những bài review về phim The New Boy mà tôi đọc được trên các trang bình luận phim uy tín. Tuy vậy, trong mắt tôi, đặt để các tình tiết đó trong chuyện phim và trước mặt nhân vật sơ Eileen đầy tội lỗi, sự xuất hiện của cậu bé không khác nào lời đáp của Chúa dành cho những lời cầu nguyện xin thứ tội của bà nhưng bà đã không nhận ra, quá bám chấp vào hình tượng về Chúa mà bà giữ trong nhận thức của mình và sự sợ hãi điều khác lạ khiến bà đã tự tay hủy hoại nó.

Đặt lên bàn cân, The New Boy thiếu vắng cái gai góc trong cách đặt vấn đề mà Warwick Thornton đã làm trong những bộ phim gây tiếng vang khác của ông. Tuy nhiên, nếu nói một cách công bằng, với chủ đề về đức tin và danh tính/cái tôi của mỗi người, sự lựa chọn của Warwick lại có lý khi bày biện mọi yếu tố, khía cạnh của vấn đề lên và đặt vào tay người xem quyền cảm nhận cũng như định đoạt cho riêng mình. Liệu rằng nhận thức của họ bấy lâu nay có đang hiểu sai về bản chất của đức tin? Hay rằng chính niềm tin sai lệch đó đã và đang làm cho những điều tươi đẹp nhất của cuộc sống này dần biến mất? Những câu hỏi tựa như vậy, có lẽ, sẽ đọng lại trong tâm trí của khán giả.

Một lần nữa, tôi cảm thấy rất vui, không chỉ buổi chiếu ngày hôm nay, tôi được gặp Warwick Thornton, được nghe ông chia sẻ về những xúc cảm hiếm có trong một tác phẩm tầm cỡ, mà vui nhờ có DANAFF, chúng ta có lẽ đã tiếp cận được nhiều hơn những tinh hoa của điện ảnh thế giới... Mong rằng sớm gặp lại Warwick hay thậm chí là Cate Blanchett trong ngày đẹp trời với gió biển tại Đà Nẵng, biết đâu đó nhỉ?

Warwick Thornton đã có mặt tại DANAFF 2024

	Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh được vinh danh với giải thưởng Thành tựu điện ảnh tại Liên hoan phim Châu Á Đà Nẵng lần thứ II
	Đoàn phim 'Đào, Phở và Piano' xúc động khi khán giả kín rạp, phải kê thêm ghế nhựa