Ngôi sao xanh Cánh diều vàng Bông sen vàng Haniff Oscar Cannes Venice

Những chuyện thú vị trong cuộc đời đạo diễn lừng danh nước Ý Federico Fellini

(TGĐA) - Federico Fellini luôn giao vai nữ chính cho vợ của mình - nữ diễn viên Giulietta Masina hầu như trong tất cả những bộ phim nổi tiếng nhất của ông. Bà vợ cũng tham gia nhiều bộ phim của các đạo diễn khác nhưng nhanh chóng quên đi tất cả, mà chỉ nhớ các tác phẩm của chồng.

	Đạo diễn lừng danh Speven Spielberg chẳng ưa gì những phim điện ảnh của Netflix?
	Kịch bản thất lạc của đạo diễn lừng danh Stanley Kubrick được tìm thấy sau 60 năm

Dù ông luôn luôn công khai tuyên bố “Hôn nhân là điều trái tự nhiên” và vây quanh luôn có hàng tá người đẹp nhưng ông không bỏ vợ. Hai người đi bên nhau gần trọn 50 năm cuộc đời…

nhung chuyen thu vi trong cuoc doi dao dien lung danh nuoc y federico fellini

Đạo diễn lừng danh nước Ý Federico Fellini

Gánh xiếc, búp bê và điện ảnh

Federico Fellini (1920 - 1993) sinh tại Rimini - một thành phố hẻo lánh miền Bắc nước Ý. Hồi nhỏ, Federico hoàn toàn không thích bóng đá như các cậu nhỏ cùng vai phải lứa mà rất ái mộ môn xiếc. Khi đã luống tuổi, hồi ức Federico vẫn nhớ như in khoảnh khắc khi chàng thiếu niên ngày ấy được những công nhân làm việc tại một rạp xiếc quyết định giao cho cậu tắm cho một chú ngựa vằn. Ngoài ra, tuổi thơ của ông là hàng ngày quanh quẩn bên các chú hề, khi ở nhà chú có thể bỏ vài giờ đồng hồ ngồi trước gương, trát phấn lên mặt, vẽ râu và hàng mi xanh trên mắt.

Chú bé Federico cũng mê điên dại những vở hài kịch rẻ tiền và thần tượng của chú là cậu bé có tên là Nemo - Bé xíu, người đã trải qua những cuộc phiêu lưu không có thật trong những giấc mơ của mình. Từ năm lên chín, Federiko đã tự tay làm ra những con búp bê bằng bìa hoặc bằng đất sét. “May áo quần cho những chú búp bê này, tôi hiểu rằng bản thân có chút khả năng nghệ thuật. Tạo mặt cho các con búp bê tôi hiểu rằng quan trọng là phải biểu hiện cho chính xác, sáng tạo nên các mẫu cần thiết - điều mà sau này công việc làm phim rất cần tới”. Những năm sau, nhiều lần Federico nói rằng, trong thời thơ ấu, búp bê đối với ông còn gần gũi và “có thực hơn” tất cả những người vây quanh cuộc sống của ông.

Đương nhiên, ngay từ thời thơ ấu ông cũng đã say mê điện ảnh. Federico lấy tên 4 rạp chiếu bóng tại thủ đô Roma đặt tên cho 4 góc giường: Fulgor, Nhà hát Opera dân tộc Balilla, Savoia, Sultan. Tối tối, không cần thưa gửi với cha mẹ, Federico chạy vụt tới giường, nằm quay mặt vào một góc, nhắm mắt và bắt đầu tưởng tượng ra những gì sẽ thấy trên màn ảnh: Những ngọn nến cháy leo lét, những quả bóng bay, cái đáy giếng long lanh nước, những ngôi sao… Ban đầu là những hình ảnh tĩnh, dần chuyển sang những hình ảnh động, mỗi lúc một thêm nhanh, mỗi lúc những khúc ngoặt càng gấp gáp hơn… Khi cảm thấy những hình ảnh kia gây cảm giác sợ hãi, chú bé Federico quay nhìn về một góc giường khác. Và cứ thế quay đủ 4 góc giường. Chỉ sau đó chú bé mới thiếp ngủ.

Lớn thêm, chàng thiếu niên Federico bắt đầu vẽ tranh cho các tạp chí. Và khi vừa có thể, chàng trai rời khỏi thành phố Rimini buồn chán tìm lên Roma. Ở thủ đô, Federico sống một cuộc đời nghèo túng. Chàng thanh niên kiếm tiền bằng đủ nghề: lắp cửa kính nhà hàng, vẽ chân dung cho khách uống cà phê, viết báo, sáng tác các câu chuyện cổ… Tiền kiếm chỉ đủ ăn bữa sáng, bữa tối, còn bữa trưa Federico bị cơn đói thường xuyên hành hạ. Bởi vậy, chàng trai rất ngại phải cởi trần trước mặt đám đông.

Vào đầu những năm 1940, tại Roma, Federico phải lẩn trốn việc bắt lính để xung vào đội quân phát xít. Chỉ khi quân Mỹ tiến vào Roma, chàng trai bắt đầu quay lại việc kiếm tiền bằng cách họa chân dung cho những người lính Mỹ. Tại một quán cà phê, Federico tình cờ gặp được đạo diễn Roberto Rossellini. Thế là Federico tham gia vào việc viết kịch bản cho bộ phim Roma-thành phổ bỏ ngỏ (Rome, Open City) và đặt bước chân vào thế giới điện ảnh từ đó. Một số năm trôi qua, sau bộ phim Con đường (La strada, 1954) mọi sự đã rõ: Điện ảnh châu Âu đã xuất hiện một tài năng độc đáo, không lẫn với ai, một đạo diễn thiên bẩm.

“Giulietta Masina nhiều lần hối hận vì đã cưới tôi làm chồng”

Federico chỉ cưới vợ một lần duy nhất trong đời. Thời còn trẻ, ông gặp Giulietta Masina – nữ phát thanh viên thường xuất hiện trong buổi đọc chuyện trên đài vào chiều chủ nhật hàng tuần mà kịch bản văn học của chương trình này do chính Federico viết. Ông mời cô bạn mới quen tới một khách sạn sang trọng (đã dò xem trước thực đơn để “tự tin vào khả năng thanh toán của mình”). Nhưng Giulietta vẫn đoán được bạn trai không có nhiều tiền nên mang theo sổ tiết kiệm nếu bạn trai không đủ. Sau lần gặp nhau ở khách sạn vài tháng, hai người làm lễ thành hôn.

Ai mà chả nghĩ rằng đó là một cuộc hợp hôn lý tưởng. Federico đã giành cho vợ sắm các vai chính trong nhiều bộ phim của ông (Con đường, Đêm Cabiria, Giulietta và nước hoa, Fred và dàn nhạc…). Bản thân Giulietta cũng sắm vai chính trong phim của nhiều đạo diễn khác nhưng tất cả những bộ phim ấy bà quên đi rất nhanh, ngoài những bộ phim do chồng bà làm đạo diễn. Federico và Giulietta Masina sống hạnh phúc với nhau vài tháng sau đám cưới. Nhiều người thấy ở đó tấm gương của lòng chung thủy vợ chồng. Nhưng trong thực tế mây đen đã dần bao phủ lấy những tháng ngày đôi uyên ương sống chung đó.

Lý do đầu, vì hai người mất hai đứa con. Giulietta rất mong ước có con, nhưng trong những tháng mang thai đứa bé đầu, bà bị ngã khi lên thang gác nên cái thai đành phải hủy bỏ. Chú bé thứ hai chào đời nhưng chỉ sống vỏn vẹn được hai tuần lễ và chết vì bệnh viêm não. Sau lần ấy, các bác sỹ nói với Giulietta rằng bà không thể mang thai được nữa.

Lý do thứ hai, hình như Federico không thể có một tình yêu chung thủy đủ sức mạnh. “Trong những năm tháng đó tôi không bao giờ muốn trở thành chồng của cô ấy. Còn Giulietta, theo tôi nghĩ, cũng nhiều lần đã hối hận vì đã kết hôn với tôi. Có một điều không thể hiểu nổi sao Giulietta lại ghen với những người đàn bà khác mà theo cô ấy là có quan hệ ‘ngoài luồng’ với tôi. Tôi hoàn toàn không thích khi cô ấy ghen tuông. Như một người phụ nữ, đương nhiên cô ta phải cố giữ lấy người đàn ông đã như trở thành tài sản riêng của mình. Nhưng những người đàn ông lại không thể là thứ sinh vật một vợ một chồng. Hôn nhân là trạng thái không tự nhiên. Anh đàn ông phải chịu đựng áp lực ấy bởi vì quan niệm về hôn nhân từ thuở anh ta mới sinh đã gắn liền với nhiều quan niệm sai trái khác trái với quy luật tự nhiên. Nhiều năm tôi gắng gỏi giải thích để Giulietta hiểu được quan niệm đó. Nhưng ở nàng mọi thứ đều khăng khăng không thay đổi và đối lập với quan niệm của tôi…”, Federico sau này đã chia sẻ vậy.

Tiện đây nói luôn, nếu tin vào tiểu sử của Federico thì ông hoàn toàn không phải là người thích thả mồi bắt bóng như thế. Trong nửa thế kỷ sống chung với Giulietta, Federico chỉ có hai mối tình “ngoài luồng” thực sự nghiêm chỉnh. Cả hai lần ấy Felderico không bao giờ có ý định muốn chia tay vợ để đến với người đàn bà khác.

Cuộc tranh cãi về phim 8½

Poster phim 8½ của Federico Fellini

Tại nước Liên Xô cũ, phim của Federico Fellini rất được yêu thích, tuy chỉ có một số phim được đưa vào mạng lưới phát hành. Vào năm 1962, ông có 1 phim tham dự tranh giải tại LHP Moskva. Đó là 8½ - hiện nay bộ phim này được coi là một trong những tác phẩm xuất sắc trong lịch sử điện ảnh và thời điểm đó, nhiều thành viên của BGK liên hoan phim cũng cảm nhận được.

Nhưng Tổng bí thư Liên Xô lúc đó là Nikita Khrushchyov khi đến xem phim này đã ngủ gật. Chủ tịch Ban Giám khảo - đạo diễn phim Bài ca người lính Grigori Chukhrai nhớ lại, vào ngày hôm sau tất cả các báo đều đưa tin về việc ngủ gục này. Grigori Chukhrai bị gọi ngay lên Ban Văn hóa - tư tưởng của Đảng cộng sản Liên Xô để chất vấn về việc ai là người có ý định trao giải thưởng chính cho 8½. Chukhrai trả lời thẳng thắn vì không có phim nào khá hơn phim đó. Họ yêu cầu gay gắt rằng phải trao cho bộ phim Xô Viết Chào, Baluiev thay thế lĩnh giải nhưng ông không đồng ý.

Nội bộ BGK bắt đầu nổ ra tranh cãi. Nhà phê bình phim Italy Sergio Amedei đe rằng ông ta sẽ rời khỏi LHP ngay tắp lự nếu bộ phim Chào, Baluiev được trao giải. Những thành viên khác, ví như diễn viên Pháp Jane Marken lên tiếng ủng hộ Federico. Grigori Chukhrai không sợ búa rìu treo lơ lửng trên đầu cũng lên tiếng ủng hộ phim của Federico. Những thành viên BGK khác thì dưới sức ép từ bộ Văn hóa của nước mình đã lên tiếng chống lại việc trao giải cho 8½. Sự tranh cãi gay gắt đến mức, đạo diễn Mỹ Stanley Kramer không kiềm chế được đã bước ra khỏi phòng họp và xin rút khỏi BGK. Theo đó là một loạt BGK khác. Grigori Chukhrai chia sẻ: “Tôi nài nỉ trao cho Federico Fellini giải thưởng vì những cống hiến cho Điện ảnh thế giới, trong số đó có cả bộ phim 8½. Suốt một giờ sau tôi ngồi trong phòng một mình. Và tôi đã tìm ra một kế sách ứng phó mới. Sau giải lao, các thành viên quay trở vào. Rồi các thành viên trong hai phe cũng đồng ý trao giải cho phim 8½. Nhớ đêm trao giải, Federico Fellini đã nói với tôi một câu mà tôi nhớ suốt đời: Tôi đã nhận được gần 70 giải thưởng quốc tế, nhưng giải lần này thật đặc biệt quý, bởi nó được trao cho tôi ở một nước Xã hội chủ nghĩa”.