'All The Beauty And The Bloodshed': Đằng sau cuộc khủng hoảng chấn động về thuốc giảm đau

(TGĐA) - Cùng TGĐA khám phá những khía cạnh của All The Beauty And The Bloodshed – bộ phim tài liệu vừa giành được giải Sư tử vàng trong Liên hoan phim Venice vừa qua.

Dàn sao 'Don’t worry darling' nổi bật trên thảm đỏ Liên hoan phim Venice Dàn sao 'Don’t worry darling' nổi bật trên thảm đỏ Liên hoan phim Venice
Đại diện của Chris Pine lên tiếng về 'phốt' nhổ nước bọt của Harry Styles Đại diện của Chris Pine lên tiếng về 'phốt' nhổ nước bọt của Harry Styles

All the Beauty and the Bloodshed do nữ đạo diễn kiêm nhà báo điều tra Laura Poitras (người Mỹ) thực hiện, đan xen câu chuyện đáng chú ý về cuộc đời của nữ nhiếp ảnh gia kỳ cựu Nan Goldin, với chiến dịch của bà để bắt gia đình nhà Sackler và công ty dược phẩm của họ phải chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng “nghiện” thuốc giảm đau nhóm opioid ở Mỹ.

All the Beauty and the Bloodshed dựa trên nhiều hình ảnh nổi tiếng của Goldin. Nhưng Goldin cho biết sự nghiệp của bà gần như kết thúc vào năm 2014 khi bị nghiện thuốc giảm đau OxyContin, do Purdue Pharma của nhà Sackler sản xuất, được kê toa sau một ca phẫu thuật.

Purdue Pharma dù đưa ra phủ nhận: “Không thể ngờ được ảnh hưởng xấu của thuốc” nhưng vẫn bị cáo buộc đã gây ra nguy cơ nghiện OxyContin, góp phần thúc đẩy cuộc khủng hoảng chăm sóc sức khỏe từng cướp đi sinh mạng của hơn 500.000 người sử dụng opioid trong hơn hai thập kỷ. Công ty này đã nộp đơn phá sản vào năm 2019.

'All The Beauty And The Bloodshed': Đằng sau cuộc khủng hoảng chấn động về thuốc giảm đau
All the Beauty and the Bloodshed chiến thắng tại Liên hoan phim Venice

Thật ra có lẽ Nan Goldin cũng chỉ là một trong số hàng trăm ngàn nạn nhân của Purdue Pharma, thậm chí còn có những người lâm vào cảnh khổn khổ hơn bà. Tuy nhiên, cuộc đời của Nan Goldin đem lại nhiều tính biểu tượng và suy ngẫm, khi nữ nhiếp ảnh gia với loạt tác phẩm đầy những dằn vặt và ám ảnh này, từng có tuổi thơ lẫn cuộc đời chẳng mấy êm đẹp. Bà từng tâm sự rằng: “Tôi bỏ nhà đi năm 14 tuổi và tìm thấy gia đình mới của mình. Ma túy làm tôi cảm thấy tự do, rồi cũng chính nó đã giam hãm tôi”. Chính những ngày sống lang thang biến bà trở thành người lạm dụng thuốc. Năm 1988, Goldin trở vào trung tâm cai nghiện và chính nơi này bà cho ra đời kiểu chân dung tự chụp Nan Goldin.

Một nửa nội dung của bộ phim tài liệu này là về cuộc sống và công việc của Goldin, nửa còn lại là về chiến dịch mà bà phát động, bắt đầu từ năm 2018, chống lại gia đình Sackler. Kiểu kết cấu này không lạ gì đối với dòng phim tài liệu hiện giờ, nhưng chất liệu hiện thực vẫn luôn là thứ cuốn hút khán giả và ở đây, All the Beauty and the Bloodshed hoàn toàn đã tạo nên khác biệt lớn với yếu tố này.

'All The Beauty And The Bloodshed': Đằng sau cuộc khủng hoảng chấn động về thuốc giảm đau
Nhiếp ảnh gia Nan Goldin cá tính và nổi loạn trong những năm tháng còn trẻ

Nếu bạn xem bộ phim tài liệu HBO dài 4 tiếng Tội ác của thế kỷ của Alex Gibney hoặc đọc Đế chế nỗi đau: Lịch sử bí mật của triều đại Sackler của Patrick Radden Keefe, bạn sẽ hiểu tất cả việc kê đơn quá nhiều hàm lượng opioid, hay việc cố tình khiến người dùng nghiện chúng, đều là nền tảng trong kế hoạch kinh doanh của gia đình Sackler. Trên thực tế, nhà Sacklers đã trở thành “trùm ma tuý” với vỏ bọc là tính hợp pháp về mặt y tế. Nửa triệu người ở Hoa Kỳ đã chết vì nghiện opioid, nhưng phải đến khi Goldin nghiện OxyContin vào năm 2017, bà ấy mới hiểu được mối nguy hiểm và tìm hiểu về vỏ bọc nhiều lớp mà Purdue Pharma đã dàn dựng.

Và từng lớp từng lớp một, đã được bộ phim cùng Goldin vén màn với những sự thật gây sốc. Goldin cũng đứng trước những thách thức không hề nhỏ, như là gia đình Sacklers là một trong những nhà tài trợ được thế giới nghệ thuật kính trọng nhất trong nửa thế kỷ qua, đã tặng hàng triệu và hàng triệu USD cho các bảo tàng nổi tiếng nhất thế giới. Bộ phim đã đi vào cách thức phân tâm chúng ta khỏi các hoạt động kinh doanh bất hợp pháp của họ, bằng cách đánh bóng hình ảnh như những nhà từ thiện.

Điều khiến Goldin căm phẫn nhất, chính là vì thế giới nghệ thuật là thế giới của bà, nên nữ nhiếp ảnh gia tràn đầy sự ghê tởm, trước sự đạo đức giả từ âm mưu “rửa” hình ảnh từ gia đình Sacklers. Như bà ấy nói trong bộ phim: “Chúng đã rửa sạch tiền và máu của những nạn nhân thông qua các viện bảo tàng và trường đại học trên khắp thế giới”. Do đó, bà đã quyết định phát động một cuộc phản đối để đưa tội lỗi của nhà Sacklers ra ánh sáng, đẩy gia đình ác độc đó ra khỏi thế giới nghệ thuật.

'All The Beauty And The Bloodshed': Đằng sau cuộc khủng hoảng chấn động về thuốc giảm đau
Tội ác của Sackler khiến tất cả đều phải kinh hoàng

Nhưng mà suy cho cùng Nan Goldin cũng chỉ là nghệ sĩ, bà không phải chính trị gia, bà có thể làm được bao nhiêu cơ chứ?

All the Beauty and the Bloodshed đã kết hợp một cách tài tình giữa hai yếu tố - nghệ thuật của Nan Goldin và chiến dịch chống lại nhà Sacklers của bà ấy, cho bạn thấy chúng thực sự được bổ sung với nhau ra sao, theo những cách gợi ý hết sức phong phú. Bộ phim tôn vinh hoạt động tích cực của Goldin, trình bày nó như một câu chuyện sống động về một người tố giác, nhưng cũng sử dụng nó để tiết lộ bản chất sâu trong nghệ thuật của nữ nghệ sĩ huyền thoại mà người hâm mộ nhiếp ảnh vẫn tôn thờ bấy lâu.

Bên cạnh những năm tháng dữ dội của Nan Goldin, gắn liền với Boston năm 1973, bộ phim cũng quay trở lại những năm tháng trước đó nữa, khi tính cách của bà bị chịu ảnh hưởng khá lớn từ gia đình, với bố mẹ là những con người hết sức hà khắc và có vấn đề tâm thần.

'All The Beauty And The Bloodshed': Đằng sau cuộc khủng hoảng chấn động về thuốc giảm đau
Nan Goldin chiến đấu cho nghệ thuật cùng những nạn nhân xấu số

Thậm chí có những tình tiết, khiến người xem tưởng tượng ra những điều gây sốc, như một đoạn trích từ báo cáo của bác sĩ tâm thần ngụ ý rằng mẹ của Goldin cần được điều trị sức khỏe tâm thần, hay Goldin coi cái chết của chị gái mình, trên thực tế là một vụ giết người.

Goldon coi mẹ của bà không khác nào một “loài động vật ăn thịt”, đó là điều khiến bà đồng cảm sâu sắc về những nạn nhân của nhà Sacklers - rằng họ là một dạng những kẻ áp bức kiểu mới trong xã hội hiện đại. Ngoài ra, chúng ta cũng thấy những dòng chảy về nỗi đau trong công việc của Goldin đã trở nên rõ ràng như thế nào trong cuộc khủng hoảng AIDS, đã tàn phá cộng đồng mà bà ấy đang sống và được bàn thân ghi lại bằng một tấm lòng nhiệt thành và nhân văn.

Nhưng Goldin, hiện đã 68 tuổi đang là một nghệ sĩ hoạt động tích cực hơn bao giờ hết. Chúng ta thấy các sự kiện mà bà cố gắng dàn dựng để làm nổi bật dã tâm của nhà Sacklers trong thế giới nghệ thuật, chẳng hạn như thả hàng trăm đơn thuốc opioid làm hoa giấy từ đỉnh của Bảo tàng Guggenheim trong một buổi khai trương ở đó. Ngay từ sớm, các viện bảo tàng đã cố tránh xa bà ấy, vì họ không muốn gặp rủi ro mất tiền tài trợ. Nhưng bà ấy vẫn tiếp tục cố gắng đấu tranh, đến khi Phòng trưng bày Chân dung Quốc gia ở London đồng ý sau một cuộc phản đối, họ đã từ chối khoản quyên góp hàng triệu đô la từ nhà Sacklers.

Như một dãy domino bắt đầu sụp đổ, khi các tổ chức khác làm theo, Goldin đã thành công khi xóa tên Sacklers khỏi các phòng trưng bày trong bảo tàng. Và dù bà có đạt đến khoảnh khắc của sự chiến thắng, ngay cả khi chủ đề thực sự của của bộ phim là “vẻ đẹp và sự đổ máu” thì theo một cách nào đó, nghệ thuật của Goldin - vẫn là cái giá đau đớn của chấn thương trong tâm hồn lẫn thể xác.

Nan Goldin, sinh ra tại thủ đô Washington vào ngày 12 tháng 9 năm 1953, chẳng bao lâu sau gia đình bà chuyển đến Boston. Bước ngoặt của cuộc đời Nan là vào năm 1965, sau khi chị gái Barbara Holly Goldin tự tử, Nan thực sự bị sốc và hoảng loạn. Và như để bảo toàn những kí ức còn lại, Goldin đến với nhiếp ảnh từ đó.

Từ hàng thập kỷ qua, nữ nhiếp ảnh gia đã nổi tiếng với phong cách hiện thực đến quằn quại, mỗi bức ảnh của bà một lời đối thoại với chính nội tâm qua hàng loạt câu hỏi đại loại như: “Tôi là ai?”, “Bạn bè tôi là ai?” “Quan hệ của tôi với họ ra sao?”, “Nguồn gốc sự tự hủy diệt của tôi là gì?”, “Tại sao chúng ta lại đau khổ?”…

'All The Beauty And The Bloodshed': Đằng sau cuộc khủng hoảng chấn động về thuốc giảm đau

Nan Goldin hiện giờ

Harry Styles đáp trả cực gắt trước tin đồn nhổ nước bọt vào người Chris Pine Harry Styles đáp trả cực gắt trước tin đồn nhổ nước bọt vào người Chris Pine
Dàn sao 'Don’t worry darling' nổi bật trên thảm đỏ Liên hoan phim Venice Dàn sao 'Don’t worry darling' nổi bật trên thảm đỏ Liên hoan phim Venice

Thu Huế