Đạo diễn Ý Sebastiano Riso: 'Không sợ người giỏi hơn che khuất mình'

(TGĐA) - Từ ngày 6 đến 11 tháng 2 năm 2018, tại Moskva đã diễn ra LHP Ý lần thứ IX 'Từ Venice đến Moskva', với sự tài trợ của Viện văn hóa Ý và Đại sứ quán Ý ở Moskva. Nhân dịp này, phóng viên báo Cinemotion có cuộc trò chuyện với đạo diễn Sebastiano Riso, tác giả của những bộ phim có ý nghĩa xã hội sâu sắc, đề cập tới những đề tài gay gắt, đôi khi nhạy cảm như Tối hơn đêm khuya, (2014) và Gia đình, (2017). Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh Phim Tài liệu Khoa học: Đã có sự chuyển biến trong tư duy sáng tạo của lớp đạo diễn trẻ
dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh Liên hoan phim Bắc Kinh lần thứ 8: 'Scary Mother' giành cú đúp!
dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh Ba lý do không thể bỏ qua 'Lật mặt: Ba chàng khuyết'
dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh Đạo diễn Đoàn Nhất Trung: 'Tin tưởng Lật mặt 3 sẽ đạt doanh thu cao'
dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh Những chủ nhân giải thưởng Cánh diều Vàng: Họ nói gì?
dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh Đạo diễn nổi tiếng Milos Forman qua đời ở tuổi 86

Ông cố tình chọn đề tài xã hội cho phim Gia đình của mình?

Tôi muốn thông qua điện ảnh kể về những gì đang diễn ra ở Ý trên bình diện xã hội. Thông qua câu chuyện của một cặp đôi, những con người sống với nhau, chúng ta hiểu một vấn đề lớn hơn – vấn đề bán trẻ sơ sinh. Bộ phim này đặt ra câu hỏi: tại sao ở Ý người ta lại bán trẻ con? Đó là một sự thật. Câu hỏi thậm chí còn gay gắt hơn: tại sao người ta lại mua trẻ con?

Tiếc thay, không chỉ ở Ý.

Vâng, tôi biết đây là một hiện tượng quốc tế. Và một trong những câu hỏi bộ phim đặt ra là: liệu có thể tư bản hóa sinh mạng con người hay không?

dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh
Đạo diễn Sebastiano Riso

Ông tiếp cận đề tài này như thế nào, tại sao ông lại quan tâm tới nó?

Tôi đọc một bài báo và thấy rất khó tin. Sau đó tôi tự hỏi: không rõ chuyện đó phổ biến đến mức nào, và trao đổi với một công tố viên, người mở cho tôi nghe các cuộc nói chuyện điện thoại bắt được. Điều đó cho phép tôi suy nghĩ về những khía cạnh khác của vấn đề, ví dụ, khi nào thân xác người phụ nữ trở thành hàng hóa. Và chúng ta phải làm gì để hiện thực hóa cái gọi là “gia đình của mình”.

Lại nữa, tên gọi của bộ phim - Gia đình - trong tiếng Ý có một quán từ không xác định, nghĩa là “gia đình nào đó”, “một gia đình”, gần như là có dấu hỏi. Nghĩa là gia đình trên bình diện xã hội.

Như vậy, tên gọi bộ phim là “Liệu có phải gia đình”?

Chính thế. Trong phim xảy ra nhiều chuyện khác nhau, tôi tự đặt câu hỏi: thế thì một người mẹ đơn thân có phải là gia đình không? Hay có một cặp đôi đẻ con để bán có phải gia đình không? Hoặc giả, những người không thể có con và quyết định mua con, có phải gia đình không? Theo tôi, phải, vì có nhiều kiểu gia đình khác nhau. Và mỗi con người có quyền tồn tại, thành lập gia đình. Nhưng không được buôn bán sinh mạng con người.

Ông chọn diễn viên như thế nào, có phải xuất phát từ mục đích, quan điểm về bộ phim để qua chúng chuyển tải bầu không khí mua bán này không?

Tôi chọn người thứ nhất là nữ diễn viên Ý Micaela Ramazzotti, vốn được coi là một trong những diễn viên xuất sắc nhất nước Ý, người có thể truyền cảm hứng cho khán giả trong suốt bộ phim. Chị ấy có thể khiến cho cả đàn ông lẫn đàn bà hồi hộp, có một cái gì đấy kỳ vĩ trong diễn xuất của chị.

dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh
Poster phim Gia đình

Ngoài ra, nữ diễn viên này không làm ra vẻ mình là “ngôi sao”, đây là hiện tượng hiếm gặp trong giới nữ diễn viên Ý. Chị rất dễ tiếp xúc và vì vậy một số cảnh có thể diễn đến tận cùng.

Nhân vật chính của bộ phim do diễn viên Pháp Patrick Bruel thể hiện, hiện nay anh là diễn viên Pháp đắt giá nhất, vì anh chủ yếu là diễn viên hài. Chúng tôi cố ý chọn diễn viên hài, bắt anh ta biến thành quái vật ở một đất nước xa lạ, vì vậy người Pháp rất lấy làm ngạc nhiên về phim này.

Anh ấy đã từng đóng vai trong những bộ phim được đề cử giải Oscar, ngoài ra còn là một ca sĩ thành đạt. Mặc dù vậy, anh rất muốn đóng vai trong phim arthouse – một loại điện ảnh độc lập.

Ông chọn một diễn viên hài Pháp nổi tiếng và biến anh ta thành nhân vật phản diện, một người đàn ông trong hình ảnh kẻ thủ ác?

Trong sâu thẳm anh ta là kẻ ác, nhưng điều đó không ai nhìn thấy, trong phim anh ta tỏ ra là người tử tế. Tôi cần một diễn viên như vậy, nhưng trong điện ảnh Ý không có, kiểu như Ugo Tognazzi, một con người phức tạp, ở Ý những diễn viên như vậy không còn nữa. Vì vậy tôi chọn người nước ngoài. Ngoài ra, Patrick là một diễn viên tuyệt vời, anh tạo điều kiện cho đạo diễn làm việc tốt và có nhiều sáng kiến.

Những bộ phim của ông đề cập tới những vấn đề xã hội phức tạp, vậy thì những khó khăn nào xuất hiện khi làm một bộ phim động chạm tới những vấn đề nhạy cảm như vậy? Điều gì khó khăn nhất đối với ông?

Khó khăn nhất là thuyết phục những người tài trợ cho những bộ phim này, đầu tư kinh phí cho chúng, loại điện ảnh arthouse thuần túy, trong khi ở Ý các rạp chiếu phim rỗng không. Nhưng vẫn có những nhà sản xuất dũng cảm như Indiana của tôi. Kể cả các nhà sản xuất bộ phim đầu tay của tôi, họ không nghĩ về lợi nhuận mà về giá trị nghệ thuật của bộ phim.

Trong cả hai trường hợp, đó là những nhà sản xuất phim rất thành công vì họ làm những phim hài rất thành công.. Nhưng đôi khi họ quyết định đầu tư vào những bộ phim cần thiết theo quan điểm chính trị của họ.

dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh
Sebastiano Riso

Quá trính làm phim mất bao nhiêu thời gian?

Tôi làm phim thứ nhất trong 4 năm, còn phim thứ hai 2 năm rưỡi. Phim thứ nhất thu được thành công quốc tế lớn, điều đó cho phép tôi đẩy nhanh tiến độ.

Ông định hướng vào đối tượng khán giả nào?

Chủ yếu phim của tôi dành cho khán giả nữ trẻ. Vì thanh niên cần một số kiến thức về điện ảnh thu được qua những bộ phim. Đặc biệt, khi bộ phim đó bàn về vấn đề xã hội.

Nhưng nói thế không có nghĩa đây là bộ phim buồn chán, dài dòng. Không, đây là bộ phim rất súc tích, tiết tấu nhanh. Vì trong giai đoạn kịch bản tôi muốn nói với khán giả trình độ thấp hơn. Không nhất thiết nói bằng ngôn ngữ điện ảnh phức tạp, cái chủ yếu là chuyển tải được một thông điệp khó, nhưng đồng thời dễ hiểu đối với tất cả mọi người,và kể bằng ngôn ngữ điện ảnh. Giới trí thức bất cứ lúc nào cũng sẽ hiểu và nắm bắt được những sắc thái nào đó của bộ phim, nhưng một người bình thường không có những nhận thức sâu sắc cũng cần phải hiểu bộ phim này.

Nghĩa là ông làm một bộ phim đơn giản trong cách hiểu thông thường của từ này?

Đây là bộ phim mà những người khác nhau có thể xem. Ví dụ, ở đấy có những cách di chuyển máy quay rất phức tạp, và giám đốc LHP Cannes nói rằng đây là một trong những cảnh xuất sắc nhất trong lịch sử nghệ thuật quay phim thế giới. Nhưng đồng thời một người bình thường sẽ không đọc được sự phức tạp này, và có thể tiếp nhận cảnh đó như là ngẫu nhiên.

Ông nói rằng ông chọn một diễn viên nam nước ngoài nổi tiếng cho bộ phim của mình. Phải chăng hiện nay ở Ý đạo diễn khó tìm diễn viên? Tại sao lại như vậy? Điện ảnhÝ trở nên “kém hơn”, chăng?

Không phải, nó không kém đi, đơn giản là vì ở Ý 20 năm gần đây người ta chỉ sử dụng một số diễn viên nhất định, nghĩa là ở cấp độ điện ảnh không hình thành các diễn viên, các diễn viên đã trưởng thành rất ít. Nếu như nhà sản xuất nói: “Chúng tôi chọn hai diễn viên nổi tiếng vào bộ phim arthouse của bạn”. Trong trường hợp đó, tình hình của bạn sẽ khó khăn.

dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh
Cảnh trong phim Tối hơn đêm khuya

Kìa, (Sebastyano chỉ tay lên tấm áp phích bộ phim Ý năm 2017 Điểm hẹn), bạn thấy đấy, 11 diễn viên nam và nữ, trong số đó có 6 diễn viên nam, rất nổi tiếng, nhưng không một người nào trong họ phù hợp với bộ phim của tôi. Không một người nào trong họ có khuôn mặt nam tính phù hợp. Tất cả họ là những người rất bình thường, không có gì phức tạp. Chọn diễn viên Pháp đóng vai chính, tôi có cơ hội chứng minh rằng văn hóa có thể trở thành công cụ kiểm soát, bởi vì trong những thời điểm khó khăn của bộ phim, anh ta nói bằng tiếng Pháp. Cô ấy không biết tiếng và không thể trả lời anh ta hoặc hiểu anh ta nói gì.

Điện ảnh đương đại Ý khác với chủ nghĩa tân hiện thực thời đại Fellini, Antonioni và Visconti như thế nào?

Điều đó cũng giống như hỏi: điện ảnh Nga khác Eizenshtein như thế nào? May mắn thay, điện ảnh Nga cũng như điện ảnh Ý, đã trưởng thành và tiếp nhận những hình thức mới. Tất nhiên, hiện nay không có Andrey Tarkovsky, nhưng có những đạo diễn đang tồn tại nhờ Tarkovsky đã tạo ra được một cái gì đấy, một kiểu học vấn điện ảnh nhất định nào đấy.

Ở Ý hiện nay không có Fellini và Rossellini, nhưng nếu như có, có thể xuất hiện những bản sao không đúng.

Nhưng ở Ý đang xuất hiện một điều gì đấy đặc biệt ở các đạo diễn 35-40 tuổi. Chúng tôi, những đạo diễn dưới 35 tuổi, khi lần đầu tiên hợp tác với nhau, chúng tôi rất đoàn kết. Còn ở những thế hệ lớn tuổi hơn có một sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn. Thế hệ trẻ chúng tôi đoàn kết trong tất các giai đoạn làm phim, từ khâu kịch bản đến sản xuất. Điều đó có nghĩa là chúng tôi cảm thấy tự tin hơn. Không sợ người giỏi hơn che khuất mình. Mỗi người trong chúng tôi nói bằng ngôn ngữ của mình và hoạt động ở những thể loại khác nhau.

Hiện nay có thể đếm được 10-15 đạo diễn Ý trẻ rất có triển vọng trong điện ảnh. Tôi không nói về bản thân, mà về những người khác mà tôi biết.

dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh
Sebastiano Riso (Thứ 2 bên trái) và các diễn viên trong phim Gia đình

Ông đánh giá thế nào về nền văn hóa đương đại nói chung?

Ví dụ, chủ nghĩa tân hiện thực Ý nổi tiếng khắp thế giới kể về sự phục hồi sau chiến tranh, nhưng hiện nay về phương diện chính trị và lịch sử, chúng ta sống trong thời đại khác. Sự giao tiếp của con người hiện nay trở nên khác hơn, nó diễn ra thông qua điện thoại di động. Tự ý thức của chúng ta cũng đã thay đổi, nó mang tính chất toàn cầu. Vì vậy khó có thể có một quan niệm khắt khe như các đạo diễn ca ngợi chủ nghĩa tân hiện thực. .

Ở Ý, chúng tôi đang thử làm một thứ điện ảnh khác, ở nước chúng tôi, hơn 20 năm truyền thông bị kiểm soát. Tất cả báo chí, vô tuyến truyền hình, điện ảnh nằm trong tay một người. Không có tự do thực sự. Bạn nghĩ rằng bạn tự do, nhưng những gì bạn viết, dựng kịch, làm phim- rốt cuộc sẽ nằm trên giá, bị kiểm duyệt. Khi bị kiểm duyệt, bạn hiểu cái gì bị cấm, hiện nay mọi chuyện phức tạp hơn, nguy hiểm hơn. Tất cả do thị trường quyết định, đây không còn là vấn đề kiểm duyệt, cấm kỵ nữa, mà là vấn đề thương mại, mua bán, thiếu kinh phí. Tất cả những gì bán được thì tồn tại, vì nó đẻ ra tiền, không có lương tâm, đạo đức.

dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh Kevin Costner tham gia lồng tiếng trong bộ phim hoạt hình ‘The Art of Racing in the Rain’
dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh Đạo diễn nổi tiếng của Ý Fausto Brizzi bị điều tra về cưỡng dâm
dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh James Gray đạo diễn bộ phim chống khủng bố ‘I Am Pilgrim’ cho hãng MGM
dao dien y sebastiano riso khong so nguoi gioi hon che khuat minh Đạo diễn Ý Vittorio Taviani qua đời