Điện ảnh trước cuộc cách mạng 4.0: Cơ hội và thách thức

(TGĐA) - Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, với sự kết hợp các công nghệ và thông tin đã mở ra một bước ngoặt mới về độ lan tỏa, tự động và chia sẻ. Với công nghệ hiện nay, việc gọi một chiếc taxi, tìm kiếm một chuyến bay, mua hàng hóa, thực hiện thanh toán, nghe nhạc hay xem một bộ phim - bất kỳ công việc nào giờ đây cũng dễ dàng được thực hiện từ xa thông qua mạng Internet. 

dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc 'Thiên thần nhỏ của tôi': Phim chuyển thể từ truyện của tác giả Nguyễn Nhật Ánh casting diễn viên
dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc 'Lộ mặt' thu về 15 tỷ đồng chỉ sau một tuần ra rạp
dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc Sự khủng hoảng trong điện ảnh Việt Nam
dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc Liên hoan Phim quốc tế Hà Nội lần thứ V: Ngày hội để điện ảnh Việt 'chiêu đãi' bạn bè quốc tế
dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc Chưa đầy 6 tiếng, teaser 'Song Lang' đã thu hút hơn 1.000 chia sẻ khiến cộng đồng mạng 'phát sốt'
dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc Diễn viên đặc biệt nhất trong 'Chàng vợ của em' làm khó đạo diễn Charlie Nguyễn

Nhưng với công nghệ mới, mọi việc còn dễ dàng hơn thế. Bởi Internet vạn vật (Internet of thing) cho phép máy móc có thể kết nối nội dung, đến kết nối dịch vụ (Internet of Services) và đến kết nối mọi người (Internet of people)…gần như tức thời bất cứ điều gì mà con người yêu cầu. Có thể nói, hệ thống không gian mạng thực - ảo có quyền cho phép tự đưa ra quyết định và thực hiện nhiệm vụ một cách tự động nhất có thể. Tốc độ phát triển quá nhanh của công nghệ thông tin, của Internet và những ưu việt của nó đã dẫn đến sự thay đổi mạnh mẽ và sâu sắc đến rất nhiều lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là công nghiệp điện ảnh.

Cơ hội

Theo báo cáo của Cục Điện ảnh, năm 2017, Việt Nam có số lượng phòng chiếu phim trong cả nước đạt 740 phòng, số lượng hơn 111.000 ghế. Việt Nam hiện có 107 cụm rạp, rạp chiếu phim, trong đó có 90 rạp thuộc sở hữu nhà nước, 17 cụm rạp thuộc các thành phần kinh tế khác. Dự đoán, trong những năm tới ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam và thế giới sẽ còn tăng mạnh. Những thành tựu của công nghệ sản xuất, công nghệ viễn thông, công nghệ lưu trữ và truyền phát hình ảnh có chất lượng cao cũng đã đem lại cho ngành điện ảnh thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang có nhiều cơ hội phát triển.

dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc
Cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đã hỗ trợ rất nhiều cho các cảnh quay hành động trong phim Mỹ

CMCN 4.0 trước tiên sẽ tác động mạnh mẽ đến hoạt động sản xuất, tạo nên sự thay đổi lớn trong phương thức sản xuất, sự hội tụ giữa ứng dụng vật lý và ứng dụng kỹ thuật số tạo nên sự xuất hiện Internet vạn vật (Internet of Things - IoT) sẽ thay đổi nhanh chóng, sâu rộng toàn bộ chuỗi giá trị từ nghiên cứu phát triển đến sản xuất, logistics đến dịch vụ khách hàng, giảm đáng kể chi phí giao dịch, vận chuyển, dẫn đến những điều kỳ diệu trong sản xuất và năng suất.

Tốc độ phát triển rất nhanh của công nghệ số cũng làm ngành công nghiệp điện ảnh có bước tiến vượt bậc. Một trong số đó phải kể đến kỹ xảo điện ảnh (Visual Effect - VFX). Có thể nói, ngoài kịch bản hay, diễn viên xuất sắc, ê-kíp chuyên nghiệp thì công nghệ là yếu tố không kém phần quan trọng tạo nên thành công của bộ phim. Kỹ xảo đã trở thành một phần thiết yếu không thể tách rời của các bộ phim điện ảnh, đặc biệt là các tác phẩm đến từ Hollywood. Nếu không có kỹ xảo, làm sao khán giả được chứng kiến những cảnh phim hùng vĩ, những bối cảnh lộng lẫy, hoành tráng hay những pha rượt đuổi nghẹt thở? Với sự trợ giúp của kỹ thuật, đồ họa, những thước phim trở nên sống động, chân thực không ngờ trên màn ảnh. Hơn thế, việc xuất hiện khái niệm diễn viên kỹ thuật sốbằng việc tạo ra các hình ảnh phim mới từ những dữ liệu số hóa đã có của diễn viên.

Có thể nói, tương lai không xa, các xưởng phim kỹ thuật số sẽ tạo ra nhiều diễn viên kỹ thuật số và diễn viên song sinh chất lượng cao. Công nghệ chụp chuyển động cho phép tạo ra các mặt nạ số truyền đạt sắc thái của nét mặt và chuyển động của cơ thể một cách sống động. Vấn đề phục trang cho nhân vật trong phim sẽ trở nên dễ dàng, nhờ công nghệ in 3D, người ta không chỉ tạo ra phục trang kỹ thuật số tĩnh mà còn là thuật toán của quần áo hành vi trên cơ thể diễn viên kỹ thuật số.

Thách thức

Hiện nay, công nghệ đang thay đổi nhiều mảng trong lĩnh vực điện ảnh: từ việc bán vé, đặt chỗ qua các dịch vụ trực truyến, hay các hoạt động quảng bá phim, thu thập, phân tích dữ liệu công chúng, cung cấp dịch vụ xem phim trực tuyến… đến cách đạo diễn giao tiếp, cách xây dựng kịch bản, đối tượng chọn làm phim, và thậm chí cách quay phim - sử dụng các công nghệ kỹ thuật số, chia sẻ thông qua internet trên các nền tảng công nghệ đều rất mới. Về cơ bản, tất cả các công nghệ mới và phát triển được tạo ra để con người giao tiếp với máy móc, để máy móc giao tiếp với nhau và đạt được mục tiêu phức tạp hơn, và dữ liệu để thông báo và tối ưu hóa tất cả các quy trình liên quan đến lĩnh vực sản xuất sẽ kết nối các quy trình sản xuất từ thiết kế thông qua kết thúc vòng đời để ra được sản phẩm là bộ phim. Nhưng tất cả các quy trình đó, trong tương lai, có thể có được sự tham gia, tương tác của chính người tiêu dùng. Họ có thể cùng góp ý, xây dựng kịch bản và tham gia nhận xét nhằm đưa đến một sản phẩm hoàn chỉnh.

Lưu trữ và xử lý dữ liệu lớn (big data) cũng là một lĩnh vực sẽ có những tác động đáng kể đến điện ảnh. Big data cung cấp cho các nhà sản xuất phim khoảng 100 triệu hồ sơ chứa đựng tất cả các phim thương mại của Mỹ, Anh, Pháp, Trung Quốc, Hàn Quốc… hàng thập kỷ trở lại đây. Dữ liệu này bao gồm ngân sách, thể loại, đạo diễn, diễn viên, đội làm phim, và các giải thưởng, cũng như doanh thu của mỗi bộ phim (từ các phòng vé ở các nước, bản quyền ở nước ngoài, doanh số bản và cho thuê phim…), và nhiều nữa. Vì thế, tương lai gần, ngành điện ảnh nói chung và các nhà sản xuất phim nói riêng có thể dùng Big data để phân tích và dự đoán khá chính xác về doanh thu của bộ phim khi nó sắp công chiếu. Hơn thế, Internet of thing sẽ tác động làm biến đổi tất cả các ngành, trong đó có ngành công nghiệp điện ảnh, từ sản xuất đến thị trường tiêu thụ. Với việc thay đổi phương thức sản xuất khi có những công nghệ hiện đại có thể kết nối thế giới thực và ảo, để sản xuất con người có thể điều khiển quy trình ngay tại nhà mình mà vẫn bao quát tất cả mọi hoạt động của nhà máy thông qua sự vượt trội về Internet. Người dùng Internet không chỉ tìm kiếm được bộ phim mà mình muốn, xem chúng bất cứ đâu mà họ còn có thể chia sẻ với người khác hoặc tải bộ phim đó về máy tính, điện thoại hay các thiết bị điện tử có kết nối Internet khác.

dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc
Phim Việt Nam Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh

Ở Việt Nam, khán giả có thể theo dõi các bộ phim ngay khi nó đang được phát sóng trên truyền hình mà không cần đến tivi, họ cũng có thể xem lại các bộ phim đã phát sóng bất cứ khi nào mà họ muốn qua ứng dụng của YouTube, Netflix, Danet, FPT play, My TV net, Clip TV… Ngoài các website chính thức của các đài truyền hình, phần quan trọng nhất của hoạt động điện ảnh – truyền hình trên mạng được thể hiện qua sự hiện diện của hàng trăm website tự phát dành cho việc chia sẻ và xem phim trực tuyến. Theo số liệu từ Cục Điện ảnh, tính đến năm 2014, có tới hơn 400 website tiếng Việt đang chiếu hàng chục ngàn bộ phim trên Internet, bao gồm cả phim trong nước và quốc tế. Số lượng phong phú của các website xem phim trực tuyến cũng thể hiện qua kết quả tìm kiếm bằng công cụ Google vào ngày 18 tháng 5 năm 2018: trong vòng 0,35 giây, có 18.700.000 kết quả được đưa ra cho từ khóa “phim online”. Phần lớn các kết quả đưa ra nhanh nhất và nhiều nhất chính là địa chỉ của các website phim trực tuyến. Đây chính là cơ hội và thách thức lớn đối với ngành điện ảnh Việt Nam.

Kết luận

Ngành công nghiệp điện ảnh thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng cần nắm bắt cơ hội, đối phó với những thách thức của cuộc cách mạng 4.0 đem lại nhằm tìm ra xu hướng phát triển. Thực sự, không có công nghệ hay sự đột phá nào nằm ngoài sự kiểm soát của con người. Vì thế, ngành công nghiệp điện ảnh cần nắm lấy cơ hội, sức mạnh sẵn có để bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và hướng nó tới một tương lai phản ánh những mục tiêu và giá trị chung của nhân loại.

dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc Một số chương trình nổi bật tại LHP Quốc tế Hà Nội lần thứ V
dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc 'Song Lang' & cái hồn nghệ thuật từ những nghệ sĩ cải lương gạo cội
dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc 'Bước chân đầu tiên' được lựa chọn chiếu khai mạc Liên hoan phim Quốc tế Venice lần thứ 75
dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc 'Thiên thần nhỏ của tôi': Phim chuyển thể từ truyện của tác giả Nguyễn Nhật Ánh casting diễn viên
dien anh truoc cuoc cach mang 40 co hoi va thach thuc Khám phá câu chuyện hậu trường sau những thước phim hoành tráng của 'Nhiệm vụ bất khả thi: Sụp đổ'

Nguyễn Thị Thu Trang