Kim Ki Duk: Điện ảnh không phải là tiền mà là thú bày vẽ của đạo diễn!

(TGĐA) - Trung tuần tháng 4/2019, đạo diễn Kim Ki Duk được mời làm Chủ tịch Ban Giám khảo LHP Moskva lần thứ 41. Nhân dịp này nhiều rạp ở Moskva cho chiếu bộ phim Pieta (Cứu rỗi, 2012) của ông, tác phẩm được trao giải Sư tử Vàng tại LHP Venice lần thứ 69. Và dưới đây, là những trả lời phỏng vấn của đạo diễn Hàn Quốc với một tờ báo Nga.    

kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien Đạo diễn Kim Ki Duk bị kiện tấn công tình dục tại phim trường
kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien Kim Ki Duk - Tìm kiếm sự cứu rỗi với Pieta

Ý tưởng về Pieta đã ny sinh trong ông ra sao?

Mỗi bộ phim sẽ nẩy sinh ý tưởng một cách khác nhau. Nhiều tình tiết trong phim tôi gom nhặt từ chương trình truyền hình “Tin tức nóng hổi”. Tôi nghĩ rằng ở nước Nga cũng có những chương trình truyền hình như vậy. Ở Hàn Quốc, chương trình đó phát sóng hàng ngày vào 21 giờ tối. Chương trình này sẽ thuật lại tất cả những gì xảy ra trong ngày hôm đó.

kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien
Poster phim Pieta

Crocodile (Cá sấu) - bộ phim đầu tay của tôi cũng được hình thành khi tôi nghe được những tin về một vụ nhẩy cầu tự tử. Còn về phim Pieta, vào đầu những năm 1990, khi tới thăm nhà thờ Thánh Peter ở Vatican tôi đã nhìn thấy bức tượng Pieta (Đức mẹ ôm xác Chúa Jesu) bất hủ của danh họa Michelangelo. Bức tượng làm tôi sửng sốt. Tôi cảm nhận được nỗi đau của một bà mẹ mất con, nỗi buồn, sự thất vọng và niềm hy vọng của bà ta. Tất cả điều đó toát lên từ bức tượng tuyệt vời của nhà danh họa. Khi tôi nghĩ ngợi về một kịch bản mới, hình ảnh bức tượng Pieta bỗng nhiên như sừng sững hiện lên trước mắt tôi. Thông qua Pieta, trong tôi xuất hiện hai hình tượng khác - những đô thị công nghiệp bám xung quanh một con sông ở Seoul và những người thợ sống ở những đô thị này.

Trong bộ phim Pieta, tôi muốn động chạm tới 3 vấn đề chủ yếu: Đồng tiền, Gia đình và Tín ngưỡng. Đúng là Đồng tiền đang chiếm vị trí chính yếu trong thế giới hiện đại, nhưng lại cũng chính nó đang hủy diệt tất cả. Vì tiền, gia đình, con người đang tìm đến sự tự sát...

kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien
Đạo diễn Kim Ki Duk

Nhưng không có tiền thì chả làm được việc gì. Tiền cần thiết ngay cả khi ông muốn làm một bộ phim mới?

Đáng buồn là đúng như thế! Nhưng hiện nay tôi đang làm những bộ phim với kinh phí ít nhất. Vốn đầu tư cho Pieta chỉ khoảng 100 ngàn dollar. Tôi quay bằng máy ảnh Canon Mark - chi phí không đắt nhất. Điện ảnh, đó không phải là tiền mà trước hết là trò bày vẽ, là tâm hồn, là ý muốn của đạo diễn. Hiện nay đang diễn ra một thời kỳ của thứ điện ảnh kinh phí thấp, khi bất cứ ai cũng có thể mua được máy quay phim và tạo ra bộ phim như mình muốn.

Nhân vật Gang Do, 30 tuổi trong Pieta kiếm sống với nghề đòi nợ thuê bằng những hành động hung bạo đối với những con nợ có cuộc sống không sung sướng gì. Gang Do tàn nhẫn hành hạ con nợ đến tàn phế chỉ mong đòi lại những khoản tiền nợ. Vậy, thưa đạo diễn, hình tượng Gang Do là do ông hư cấu nên?

Tôi đẻ ra nhân vật nhưng trong cuộc sống những mẫu người như kiểu này đâu thiếu. Con người ta, phần đông vốn hung ác. Dù khi mới chào đời con người đâu tự lựa chọn mình sẽ thành người nhân hậu hay hung bạo. Hoàn cảnh sống đã tạo chúng ta thành như vậy. Khi con người không còn tình yêu, phải sống “tự động hóa” như một cỗ máy, ví như nhân vật trong phim của tôi bị cưa cụt cả chân lẫn tay, anh ta sẽ trở nên ác độc, lạnh lùng và không có tim.

kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien
Cảnh trong phim

Trong Pieta có nhiều cảnh bạo lực. Liệu đấy có phải là cái mốt thời thượng của điện ảnh hiện nay?

Pieta là câu chuyện về tay đòi nợ thuê Gang Do - kẻ sẵn sàng dùng tận cùng bạo lực để thực hiện công việc của mình. Đến một ngày, Gang Do gặp Mi Seon – người tự nhận là mẹ hắn. Mặc kệ sự ruồng rẫy không chấp nhận, Mi Seon từng bước sưởi ấm trái tim lạnh giá của Gang Do - kẻ luôn khao khát tình mẹ. Cuối cùng, khi bà tìm đến cái chết, khiến Gang Do trở nên điên loạn thì sự thật mới được hé mở. Đó chính là một âm mưu báo thù bằng một cách thức không ai ngờ tới…

Đúng vậy, đặc biệt trong 15 phút đầu tiên. Tôi cố ý như vậy, cho dù có một số người xem bỏ ra khỏi rạp vì những cảnh này hoặc không xem bộ phim đến cuối. Nhưng những cảnh như thế cần thiết cho bộ phim. Để mọi người hiểu cho rằng màu trắng chỉ là che đậy màu đen.

Tôi cần những cảnh như vậy để gây kịch tính. Đương nhiên tôi cũng thấy tim mình nhói đau khi nhìn thấy những cảnh ấy, nhưng nếu vứt bỏ những cảnh ấy đi, sẽ không thể nào hiểu nổi những thông điệp tôi muốn chuyển tải qua bộ phim. Trong đó có thông điệp tình mẫu tử có thể tạo nên nhiều điều diệu kỳ. Khi nhân vật chính sau 30 năm xa cách người mẹ, bỗng nhiên anh ta được nằm trong vòng tay ôm của bà, anh ta đã trở thành một con người khác. Phim của tôi xin gửi tặng tất cả các bà mẹ trong thế giới hiện đại này. Dành cho tất cả các cô gái nữa. Nghĩa là tất cả những ai sẽ tạo ra được những đứa bé sau này…

kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien
Điện ảnh, đó không phải là tiền mà trước hết là trò bày vẽ, là tâm hồn, là ý muốn của đạo diễn.

Mẹ của ông đã xem phim Pieta chưa?

Năm nay mẹ tôi đã 80 tuổi. Và bà chưa xem bộ phim này. Nhưng bà biết tin tôi nhận được giải thưởng ở LHP Venice với phim Pieta. Bà nói, bức tượng Sư Tử vàng rất đẹp. Tôi đã tặng bức tượng ấy cho mẹ tôi.

Giải thưởng này có ý nghĩa như thế nào đối với ông?

Giải thưởng, đương nhiên là quan trọng rồi. Không chỉ đối với sáng tác mà cả đối với cuộc sống nữa. Tôi muốn qua các LHP để giới thiệu tác phẩm của mình ra thế giới. Bây giờ, Pieta đang được chiếu ở châu Âu, ở Mỹ và hôm nay ở Nga...

Nước Nga đón nhận tác phẩm của ông rất nồng nhiệt...

Tôi xin cám ơn người xem Nga. Nói chung, tôi rất yêu quý công chúng điện ảnh ở nước Nga. Cũng xin nói luôn, sự thụ cảm của người xem đối với các bộ phim của tôi ở châu Âu và ở nước Nga rất khác nhau!

Ý ông ra sao?

Phim của tôi ở châu Âu được tiếp nhận trước hết bằng cái đầu, còn ở nước Nga người ta xem phim của tôi bằng tấm lòng và trái tim của họ.

kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien
Tôi muốn qua các LHP để giới thiệu tác phẩm của mình ra thế giới. Bây giờ, Pieta đang được chiếu ở châu Âu, ở Mỹ và hôm nay ở Nga...

Trong bộ phim tài liệu tự thuật Arrirang (đoạt giải “Un Certain Regard” tại Cannes 2011), ông thẳng thắn thừa nhận rằng một số năm, ông chìm ngập trong những khủng hoảng về phương diện sáng tác và cuộc sống cá nhân. Ông đã kể về nỗi cô đơn của mình, thậm chí ông không muốn tiếp chuyện ai. Hiện nay ông đã giao tiếp với ai chưa?

Hiện tại tôi vẫn sống trong căn nhà nhỏ bé cheo leo trên núi mà bạn đã thấy trong phim Arrirang. Vài ngày nữa tôi sẽ quay về Hàn Quốc, về với chính ngôi nhà đó. Tại nơi ấy, vẫn như mọi khi, tôi sẽ sống đơn độc và rất buồn; và vẫn như mọi khi, trong căn nhà ấy tôi chỉ có một người bạn độc nhất là chú mèo. Trong vài tháng trở lại đây tôi có tiếp xúc, chuyện trò với một số người và tôi nhận ra, sẽ không có gì đáng sợ lắm nếu một lần nữa tôi lại sẽ sống trong nỗi cô độc.

Ông có ý định quay bộ phim mới chứ?

Vâng, tôi đang bắt tay soạn thảo kịch bản. Ở bộ phim này tôi sẽ thể hiện ý tưởng mỗi con người đều đáng được tôn trọng.

kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien
Phim của Kim Ki Duk nặng tính phản biện xã hội khiến không ít người khó chịu, kinh hãi.

Đạo diễn Kim Ki Duk là cái tên luôn gắn liền với những tranh cãi, từ màn ảnh đến đời tư. Ngoài đời, ông bị xem là kẻ lập dị, gần như hoạt động độc lập với ngành phim ảnh chính thống Hàn Quốc, còn những tác phẩm của ông lại gây bàn tán bởi những hình ảnh bạo lực máu me và khỏa thân trực diện. Phim của Kim Ki Duk nặng tính phản biện xã hội khiến không ít người khó chịu, kinh hãi. Ông không ngại ngùng khai thác tận cùng sự phi đạo đức, hằn thù cá nhân thông qua nhân vật bình thường với những nghề nghiệp lạ lùng. Ở phương Tây, ông là một trong những đạo diễn châu Á được ngợi khen nhất, từng đoạt nhiều giải thưởng danh giá tại các LHP uy tín trên thế giới.

kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien Mặc cho bị phong trào #MeToo phản đối, đạo diễn Kim Ki Duk vẫn hiên ngang đến LHP Berlin
kim ki duk dien anh khong phai la tien ma la thu bay ve cua dao dien Bị tố cáo ​ép đóng cảnh nóng, đạo diễn Kim Ki Duk chuẩn bị họp báo để tường trình

Tô Hoàng