Ngôi sao xanh Cánh diều vàng Bông sen vàng Haniff Oscar Cannes Venice

Phụ nữ đang được nhìn nhận ra sao tại các Liên hoan phim trên thế giới?

(TGĐA) - Đã từ lâu, sự bất bình đẳng luôn tồn tại trong nhiều Liên hoan phim trên thế giới, nhưng có vẻ tình trạng này đã có sự đổi thay, dù chưa hẳn là đáng kể. Hãy cùng xem hình ảnh phụ nữ được nhìn nhận khác ra sao tại một số Liên hoan phim trên thế giới hiện nay.

	Hollywood có đang thay đổi cái nhìn về phụ nữ gốc Á?
	'Trái tim phụ nữ': Lén nghe Sarp và Bahar nói chuyện, Piril đau khổ uống thuốc tự sát
	Lê Hoàng khẳng định Trấn Thành gia trưởng nhưng phụ nữ chấp nhận được vì quá giỏi và quá giàu

Cate Blanchett đem đến làn gió mới cho Cannes

Sức ép liên tục

Còn nhớ vào năm 2018, Cate Blanchett, nữ diễn viên người Úc từng đoạt giải Oscar khi trở thành ban giám khảo của Liên hoan phim Cannes, đã từng phát biểu rằng: “Phụ nữ không phải là nhóm thiểu số trên thế giới, nhưng tình trạng hiện tại của ngành công nghiệp điện ảnh đã nói khác đi. Ngày hôm nay chúng tôi đứng cùng nhau trên những nấc thang này như một sự quyết tâm để thay đổi và tiến tới”.

Tiếp đến năm 2020, tại lễ trao giải Oscar 2020, nữ minh tinh Natalie Portman gây “bão” khi diện cho mình trang phục độc đáo, thêu tên của rất nhiều đạo diễn nữ nổi tiếng như: Lorene Scafaria (Hustlers), Lulu Wang (The Farewell), Marielle Heller (A Beautiful Day in the Neighborhood), Mati Diop (Atlantics), Melina Matsoukas (Queen & Slim), Alma Har'el (Honey Boy) và Céline Sciamma (Portrait of a Lady on Fire) và Greta Gerwig (Little Women) - người được cho là sẽ nhận đề cử nhưng lại bị cắt vào phút cuối. Bộ trang phục ngay lập tức được nhiều sao nữ tỏ ra tâm đắc và hưởng ứng trên twitter và là nguồn cảm hứng cho rất nhiều bài phát biểu về nữ quyền.

Bộ váy gây sốt của Natalie Portman khi đó

Dĩ nhiên, Cate Blanchett và Natalie Portman chỉ là hai cái tên trong số rất nhiều nhà đấu tranh vì nữ quyền trong điện ảnh. Nhưng nếu không có sức ép lớn đến từ tên tuổi của họ được lan rộng, có lẽ các nhà làm điện ảnh, ban tổ chức các liên hoan phim tầm cỡ sẽ không có nhiều thay đổi đáng kể đến vậy trong các năm trở lại đây.

Thay đổi trong từng “ngõ ngách”

Với tác động lớn của Cate Blanchett, hội đồng chấm giải của Liên hoan phim Cannes khi ấy đã có 4 phụ nữ, gồm: nữ đạo diễn kiêm biên kịch người Mỹ Ava DuVernay, "bóng hồng" Pháp Lea Seydoux, người đẹp Kristen Stewart và nữ ca sĩ Khadja Nin. Cate Blanchett tuyên bố, số lượng ít ỏi 82 người phụ nữ đại diện cho 82 nữ đạo diễn, được có tên tại Liên hoan phim Cannes từ năm 1946 đến nay sẽ chỉ còn là quá khứ mà thôi.

Đến Liên hoan phim Cannes 2021, nhìn vào thành phần ban giám khảo, tất cả chúng ta không khỏi tâm đắc khi bên cạnh chủ tịch hội đồng là đạo diễn da màu Spike Lee, còn có sự xuất hiện của một loạt gương mặt nữ giới, đó là Nhà làm phim Pháp gốc Sénégal Mati Diop, nữ danh ca gốc Canada Mylène Farmer, nữ đạo diễn Mỹ Maggie Gyllenhaal, nhà sản xuất kiêm viết kịch bản người Úc Jessica Hauser, hay nữ diễn viên kiêm đạo diễn Pháp Mélanie Laurent. Chưa kể, đó cũng là Liên hoan phim Cannes mà nữ giới chiến thắng đông đảo, với giải cao nhất thuộc về bộ phim Titane của nữ đạo diễn Julia Ducournau.

Ông Thierry Fremaux, Giám đốc Liên hoan phim Cannes nhấn mạnh rằng: “Ở nhiều quốc gia, sự hiện diện của phụ nữ không đủ mạnh. Điều tốt lành trong năm nay là đối với điện ảnh Pháp, chúng ta đã thấy sự tiến bộ thực sự”.

Như một làn sóng mạnh mẽ, nữ quyền tiếp tục trở thành tâm điểm tại Liên hoan phim Venice (Ý) diễn ra giữa tháng 9, với sự chú ý thuộc về nữ đạo diễn người Pháp Audrey Diwan với bộ phim thắng giải Sư tử Vàng – Happening. Nữ đạo diễn gốc Lebanon đã trở thành nữ đạo diễn thứ 6 đoạt giải thưởng Sư tử vàng trong lịch sử Liên hoan phim Venice.

Đạo diễn Audrey Diwan đoạt giải tại Venice

Với kinh nghiệm từng là một nhà báo, nhà biên kịch và là thành viên của tổ chức phi chính phủ Collectif 50/50 của Pháp, chuyên thúc đẩy bình đẳng giữa nam và nữ trong ngành điện ảnh, Happening đã thay đạo diễn Audrey nói lên sự quẫn bách của những người phụ nữ trẻ non nớt khi định phá thai tại nước Pháp những năm 1960, thời đại mà hành vi đó mang tội phạm pháp. Cũng theo nhận xét từ chuyên trang Rotten Ttomatoes, Happenning mang đến câu chuyện kinh hoàng về nạn phá thai, với những khoảnh khắc khán giả khó lòng có thể tưởng tượng nổi, qua đó cảm nhận được nỗ lực phi thường của nhân vật chính. 15 phút cuối cùng chắc chắn sẽ đem lại cảm giác điên rồ nhất của cả bộ phim.

Phim Happening

Ngoài Happenning, khán giả cũng cực kỳ tâm đắc với một số phim như The Last Duel, có bối cảnh vào thế kỷ 14, dựa trên câu chuyện có thật ít người biết về người phụ nữ bị bạn thân của chồng cưỡng hiếp. Hay Promise – phim kể về một nữ thị trưởng đứng trước lựa chọn giữa danh vọng và sự bảo vệ các công dân của mình.

Dạo qua một vòng những liên hoan phim độc lập, phụ nữ chiếm 42% trong số các đạo diễn, nhà văn, nhà sản xuất, điều hành sản xuất, biên tập viên và nhà quay phim trong các bộ phim tài liệu được giới thiệu tại các liên hoan phim như Sundance, SXSW, AFI, Liên hoan phim New York và các lễ kỷ niệm hàng năm khác của ngành làm phim. Đặc biệt, riêng với thể loại phim tài liệu, so với năm 2008, số bộ phim tài liệu do phụ nữ làm đạo diễn tham gia các liên hoan phim độc lập đã tăng lên 46,4%.

Những rủi ro về cách nhìn nhận

Phát biểu về bộ phim Titane – tác phẩm của nữ đạo diễn Julia Ducournau khi đoạt giải cao nhất tại Liên hoan phim Cannes, đạo diễn Spike Lee từng chia sẻ: “Tôi chưa bao giờ xem một bộ phim nào trong đời mô tả một phụ nữ ve vuốt một chiếc xe Cadillac”. Chắc chắn với hình tượng nhân vật nữ gây sốc của Titane, phim sẽ không được phổ biến ở một số nước, khi nhiều nơi có quan niệm riêng biệt về phái nữ, mặc cho Titane có dán mác danh giá của Cannes. Chưa kể ngày trước chúng ta còn có Charlotte Gainsbourg – biểu tượng tình dục tại Cannes, với những vai diễn phụ nữ bị hành hạ đau đớn trong các bộ phim ngập tràn cảnh nóng. Các phim của Charlotte và đạo diễn Lars von Trier cũng bị cấm chiếu liên tục

Số lượng nữ giới trong ngành phim tăng lên

Còn nhớ Liên hoan phim Venice 2020, tác phẩm Pieces of a Woman cũng từng gây sốc với cảnh lâm bồn của của nữ chính Vanessa Kirby kéo dài tới 30 phút, gây ám ảnh khôn nguôi với người xem dù đó hoàn toàn là hiện thực.

Nghệ thuật đôi khi là cảm quan cá nhân của người làm phim, nhưng có lẽ không thể áp đặt nó vào bất cứ môi trường nào họ muốn. Các nhà làm phim nên có tư tưởng rõ ràng và xác định đối tượng khán giả cụ thể, nếu không muốn tạo ra những tranh cãi không đáng có, nhất là với cách truyền tải ý nghĩa, quan điểm nào đó qua hình tượng có sự nhạy cảm cao là phụ nữ.

Đó là chưa kể nếu nữ quyền trở nên quá mạnh, sẽ khiến hình tượng đàn ông bị nhìn nhận một cách thiếu thiện cảm, nếu không muốn nói là bị coi là những kẻ “vô trách nhiệm” với một nửa còn lại của thế giới.

Nhiều báo cáo cho thấy, những bộ phim là đạo diễn nữ có nhiều khả năng thu hút nhiều phụ nữ làm việc trong ngành hơn. Tỷ lệ phụ nữ làm việc trong các vai trò quan trọng ở hậu trường tăng hơn gấp đôi trong các bộ phim do các nhà làm phim nữ đảm nhận. Và dĩ nhiên, liên hoan phim đóng một vai trò quan trọng trong việc khởi động sự nghiệp, tạo cơ hội cho các nghệ sĩ được thưởng thức, bán và đánh giá phim của họ. Vị trí của nữ giới không còn bị xem nhẹ như trước và họ hoàn toàn có thể làm ra những tác phẩm đáng giá.