Tại sao Steven Spielberg nổi tiếng? (Phần cuối) - Không thể làm gì ngoài việc tạo ra các kiệt tác

	Tại sao Steven Spielberg nổi tiếng? (Phần 2) - Chật vật mới lấy được bằng cao đẳng
	Tại sao Steven Spielberg nổi tiếng? (Phần 1)

Ông có thể làm việc với nhiều phong cách khác nhau

Chúng ta đều nghĩ một bộ phim của Spielberg thường nói về người ngoài hành tinh, trẻ em, vùng ngoại ô (xin vui lòng kiểm tra điều này)… Vậy điều gì đã khiến cho các phim của ông kể từ Schindler's list đều đáng nhớ và xuất sắc hơn, đều kiên trì thoát khỏi những gì chúng ta sẽ thường nghĩ đến về một bộ phim của Spielberg.

Phim Schindler's list

Từ những run rẩy không hề giấu giếm và sự phức tạp về chính trị trong Munich đến bài học lịch sử được kể sinh động và chậm rãi vẫn trong Munich, từ khoa học viễn tưởng về tội phạm trong Minority Reports cho đến khoa học viễn tưởng về bộ não với A.I., Spielberg đã luôn thay đổi màu sắc cá tính, chứng minh sự lão luyện của bản thân trong những mảnh đất sáng tạo hoàn toàn khác nhau. Ngay cả những bộ phim bom tấn nhưThe Lost world (Thế giới bị đánh mất) hay War of worlds cũng khác xa so với những bộ phim mùa hè có doanh thu khổng lồ mà ông đã làm vào những năm 30 tuổi. Là nhà làm phim, Spielberg vẫn đang trưởng thành và phát triển; chúng ta yêu quí ông vì điều đó.

Phim Munich

Chỉ đạo diễn xuất của Sean Connery trong Indiana Jones and the last crusade

Với phần 3 của loạt phim về Indiana Jones ra mắt vào năm 1989, Spielberg và Lucas không chỉ đặt cược vào những màn hành động, mà còn muốn đưa khán giả đi sâu vào ngóc ngách công việc của nhà khảo cổ lừng danh nhất thế giới này. Và điều này đã được thể hiện bằng cách giới thiệu về một cuộc truy lùng Chén Thánh khác, một người “chuyên đi đào bới” khác - bố của Indiana Jones. Sau khi đã phác thảo gần xong nhân vật này, Spielberg đã nhớ đến một diễn viên mà vai diễn nổi tiếng nhất của ông là một cảm hứng trực tiếp của loạt phim về Indy. Việc mời Sean Connery tham gia diễn xuất trong phần 3 này quả là quyết định của một thiên tài. Trong vai bố của Indy, Connery là đồng hành phiêu lưu hoàn hảo cho Ford. Vừa là nhà kinh viện mọt sách, vừa là người hùng vụng về, diễn xuất hài hước hơi ầm ĩ của Connery trong Indy 3 là một sự lựa chọn diễn viên chính hoàn hảo nữa của Spielberg - một điều khiến bộ phim luôn là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Spielberg.

Phim Indiana Jones and the last crusade

Cảm hứng cho cảnh quay trong Jurassic Park

Cảm hứng có thể đến vào những thời điểm kì lạ nhất. Việc quay những khoảnh khắc đáng nhớ nhất của Jurassic Park là ví dụ. Trong lúc kẹt xe, nghe tiếng bass đều đều đến rùng mình của nhóm funk Earth, Wind And Fire, Spielberg bỗng nhận ra mọi thứ trong xe ô tô đang rung nhẹ cùng lúc với những tiếng thịch tần số thấp. Chuyển qua lúc thực hiện Jurassic Park, đặt một cốc nước gần mic thu âm, thay thế bài Boogie Wonderland bằng tiếng sải bước của T.Rex. Và thật hấp dẫn, hiệu ứng rung của nước đã cho thấy rằng đó là một trong những cảnh quay mà camera khó tái tạo nhất. Một sợi dây đàn giutar được đặt dưới chiếc cốc nhằm tạo ra rung động rốt cuộc lại là thứ được dùng để tái tạo lại ý niệm “thưởng thức nhạc funk” ban đầu của Spielberg và kết quả là những gợn sóng trong cốc nước nhỏ đã khiến người xem cảm thấy một cơn rùng mình đang chạy dọc xương sống.

Phim Jurassic Park

Niềm kính trọng với lịch sử điện ảnh

Ông có một trong những chiếc xe trượt tuyết nguyên bản hiệu Rosebud được dùng trong phim Citizen Kane (1941), và nhiều năm trước, trong một nỗ lực nhằm ngăn chặn những mánh lới thương mại rẻ tiền, Spielberg đã mua bức tượng Oscar mà Clark Gable được nhận với phim It happened one night (Chuyện xảy ra trong một đêm) cùng hai tượng nữa mà Bette Davis đã giành được (trong Dangerous, 1935 và Jezebel, 1938).

Phim It happened one night

Sau khi mua được những kỉ vật quan trọng của các sự kiện điện ảnh đáng nhớ, Spielberg ngay lập tức đã những bức tượng vàng sáng bóng này về lại ngôi nhà đầu tiên của chúng - Viện hàn lâm khoa học và điện ảnh Mĩ. Là một người hâm mộ nhiệt thành các bộ phim và một nhà sưu tập đáng lưu tâm của lịch sử điện ảnh, cậu bé năm tuổi ngày nào còn mê mẩn với The greatest show on Earth dường như vẫn hiện hữu đâu đây ở người đạo diễn này sau 60 năm. Chính lòng nhiệt tình và say mê mãnh liệt với những điều kì diệu của việc làm phim qua nhiều thập kỉ này đã tiếp tục thúc đẩy Spielberg trên con đường sáng tạo những bộ phim ghi những dấu ấn mới.

Phim The greatest show on Earth

Mối quan hệ với Stanley Kubrick

Spielberg kết bạn với Stanley Kubrick khá tình cờ khi người nghệ sĩ ẩn dật này đang làm phim The Shining tại Elstree (cùng thời gian đó Spielberg cũng đang chỉ đạo dàn dựng bối cảnh cho Raiders).

Phim The Shining

Và đó là một trong những tình bạn “khét tiếng” của vương quốc điện ảnh. Mặc dù cả hai chỉ gặp nhau khoảng 12 lần trong vòng 18 năm - phần nhiều là liên hệ qua những bản fax - họ vẫn nói chuyện quên trời đất về những điều nhỏ nhặt của các bộ phim. Thành quả tột bậc của tình bạn này là A.I. Artificial Intelligence, một dự án mà Kubrick đã tặng cho Spielberg năm 1994. Cảm nhận được niềm đam mê của Kubrick với dự án này, ông đã muốn tạm gác nó lại, nhưng sau nỗi buồn khi Kubrick ra đi năm 1999, Spielberg đã nhận trách nhiệm tiếp tục dự án A.I. và kết quả là một bộ phim với sự pha trộn thiên tài về sự nhạy cảm của hai nhà làm phim - hai người bạn đã ra đời. Để bảo vệ và lưu giữ sự tưởng tượng của Kubrick song cũng kết hợp với những suy nghĩ riêng của mình, Spielberg đã sáng tạo nên một trong những bộ phim hấp dẫn và lôi cuốn nhất trong 25 năm đầu sự nghiệp của mình.

Phim A.I. Artificial Intelligence

Tom Hanks nói về Spielberg

“Steven Spielberg như một cuốn bách khoa về việc làm phim và lịch sử điện ảnh. Ông là một đạo diễn luôn truyền cảm hứng cho mọi người. Một đạo diễn không khi nào nhân nhượng để đạt đến ý tưởng của mình.”

Tom Hanks (phải) và đạo diễn Steven Spielberg

Ông đã từ chối việc bỏ qua những cuộn phim

Mặc dù làm việc dưới áp lực ngày một lớn của sự phát triển kĩ thuật, Spielberg vẫn là một người không thiên vị lịch sử, nó đã đem đến cho phim của ông một cảm nhận độc đáo riêng có về hiện đại và truyền thống. Đặc biệt, thay vì sử dụng kĩ thuật số để quay và biên tập phim như xu hướng hiện nay, ông vẫn yêu thích làm việc với những cuộn phim 35mm: “Tôi thích mình có thể là một nhà tráng rửa thực sự trong căn phòng của mình. Tôi thích ngửi thấy mùi của hóa chất và những thước phim. Tôi luôn mong muốn mình có thể giơ những đoạn phim lên và xem xét các khuôn hình thật sự. Tôi thích nghe tiếng bánh răng cuốn qua những cuộn phim. Tôi làm đủ thứ trong địa hạt kĩ thuật số, từ việc ngắm trước cảnh quay cho đến tạo ra những con khủng long bằng kĩ thuật số. Nhưng có những điều nhất định mà tôi không thể quên được”. Lý lẽ sâu hơn của Spielberg này - nếu dùng phim mà cho kết quả tuyệt vời như trong Casablanca, Cuốn theo chiều gió và David Lean, thì nó cũng sẽ mang đến điều tương tự cho ông – có lẽ cũng đúng với cả chúng ta nữa.

Phim Casablanca

Mối quan hệ với George Lucas

Steven Spielberg gặp George Lucas lần đầu tiên tại một liên hoan phim năm 1967. Sau khi xem bộ phim ngắn của cậu sinh viên Lucas quay bằng băng THX-1138: 4EB, Spielberg thấy “ghen tị đến tận xương” nhưng cả hai rồi cũng kết thân và duy trì một tình bạn luôn được truyền tụng trong giới làm phim từ đó đến giờ. Bộ đôi này đã tạo ra một huyền thoại với Indiana Jones - việc xây dựng tòa lâu đài cát ở Hawai là một ngón nghề luôn được nhắc tới trong điện ảnh. Sự hợp tác sáng tạo của họ đã làm giàu cho điện ảnh trên nhiều phương diện (Lucas là giám sát về kĩ xảo trong Jurassic Park trong lúc Spielberg đang bận rộn với Schindler's list hoặc Spielberg là người dự tính các hành động cho Revenge of the Sith (Người Sith báo thù). Tạo dựng dựa trên nền tảng tình yêu với các bộ phim, một thế giới quan có nhiều điểm chung và một sự kính trọng đối với khán giả, mối quan hệ Lucas-Spielberg là tình bạn lâu bền nhất trong cuộc đời Spielberg, một điều hiếm có trong hàng loạt tình bạn luôn thay đổi ở Hollywood.

Steven Spielberg và George Lucas

Và ông đã phát hiện ra Christian Bale

Spielberg đã mất 9 tháng để tìm người đóng vai Jim Graham trong Empire of the sun. Trong 4000 đứa trẻ đã diễn thử, vai chính của bộ phim cuối cùng đã được giao cho một cậu bé 13 tuổi còn ít tiếng tăm Christian Bale. Diễn xuất tự tin tuyệt vời của của Bale với vai một cậu học trò sôi nổi bị nhốt trong trại tập trung của phát xít Nhật trong Thế chiến 2 đã đem lại cho Empire of the sun một mạch phim đầy xúc cảm và hào hứng, chính nó đã khiến cho người xem bị thu hút vào việc dõi theo sự chết chóc và tàn phá vốn tràn ngập trong cuộc hành trình của Jim.

Phim Empire of the sun

Đó là một sự chọn lựa và chỉ đạo diễn xuất đầy cảm hứng của đạo diễn; và thành công gần đây của Bale trong vai trò một diễn viên hàng đầu là chứng cứ rõ ràng về khả năng thiên bẩm của Spielberg trong việc chọn người tốt nhất cho vai diễn.

Richard Dreyfuss nói về Spielberg

“Điều người ta cảm thấy một cách vô thức khi lần đầu gặp Spielberg là ông giống như một “đứa trẻ lớn”, đứa trẻ mà năm 12 tuổi đã quyết định làm bộ phim đầu tiên. Và dường như ông vẫn đang ở tuổi 12 đó. Ông thu hút mọi người bằng sức mạnh và khả năng của mình trong quá trình làm phim và phác thảo ra mọi thứ.”

Spielberg: tình cảm và lý trí

Một trong những lời chỉ trích dai dẳng nhất đối với Spielberg là chuyện ông có xu hướng bao bọc các bộ phim của mình bằng sự đa cảm đôi khi hơi độc đoán. Nhưng hiếm khi Spielberg diễn tả vùng ngoại ô như một miền quê chất phác và ấm cúng, và những cảnh trí lạnh trong hầu hết các phim của ông - đặc biệt là trong E.T và A.T Artificial Intelligence - đều là những địa điểm không mấy nổi tiếng. Những nhấn mạnh của ông về sự hòa hợp gia đình là không thể phủ nhận và các bộ phim ông làm đều kết thúc khá rõ ràng ngoại trừ Catch me if you can và The sugarland express - hai bộ phim mà các nhân vật chính đều có những kết cục không hài lòng và mất mát về cảm xúc. Khi cơn đa cảm của Spielberg được giải phóng, nó đưa đến một cảm xúc lớn lao và đáng quý về sức mạnh, sự ấm áp và niềm hi vọng. Và xin nhớ rằng, đó mới là những bộ phim.

Phim The sugarland express

Khởi đầu sự nghiệp điện ảnh

Chuyện này có thể chỉ là lời đồn thổi của làng điện ảnh, nhưng việc Spielberg bước vào thế giới của nghề làm phim vẫn là một câu chuyện thần kì không có hồi kết. Mùa hè năm 1965, chàng trai 17 tuổi Spielberg đã có một chuyến thăm quan bằng xe buýt phim trường của hãng Universal. Trong một lần dừng nghỉ, ông đã lén tách khỏi đoàn rồi thoải mái dạo chơi nhìn ngắm và học hỏi từ các bối cảnh mà không bị nhân viên an ninh của studio phát hiện. Với sự tự tin mới khám phá đó, Spielberg đã quay trở lại vào ngày hôm sau trong một bộ vest lịch sự, tay cầm chiếc cặp của bố. Một lần nữa, các bảo vệ lại không chú ý đến cậu và cuối cùng nhà làm phim trẻ tham vọng đó đã tình cờ vào một khu văn phòng vắng người… và phần còn lại, như người ta nói, là lịch sử.

Mối quan hệ với John Williams

Ngay cả trong thời khắc thật sự có tính chuẩn mực của Spielberg, John Williams vẫn có phần. Jaws sẽ ra sao nếu thiếu đi sự đe dọa đến từ sự chuyển đổi giữa hai nốt Mi và Fa? Hay Raider of the lost ark sẽ ở đâu nếu thiếu đi giai điệu của “The Raiders’ March”? Còn chuyến bay qua mặt trăng của E.T liệu có để lại ấn tượng sâu đậm đến thế nếu thiếu đi âm điệu hào hứng của dàn dây hay vẻ oai nghiêm hoành tráng của Jurassic Park có thật sự trọn vẹn nếu thiếu những bản hòa âm đi vào lịch sử nhạc phim? Nếu thiếu đi sự chỉ huy và sáng tác âm nhạc của John Williams, sẽ không một phim trong số này có được sự ngân vang cao vút của cảm xúc như vậy. Từ Sugarland Express cho đến Munich, những bộ phim hay nhất của Spielberg luôn song hành với những sáng tác âm nhạc nhiều năng lượng và đáng nhớ nhất của Williams. Trước mắt, đây là cặp đạo diễn và nhà soạn nhạc thành công nhất trong lịch sử điện ảnh, còn trong thế giới riêng của Spielberg thì Williams là “sự kết hợp hoàn hảo” duy nhất.

John Williams and Steven Spielberg

Năm nốt nhạc này

Cho cuộc gặp gỡ đáng nhớ đầu tiên giữa cư dân địa cầu và người ngoài hành tinh trong Close Encounter, John Williams ban đầu định sử dụng một đoạn nhạc gồm 7 nốt. Spielberg thì muốn đoạn điệp khúc ngắn gọn hơn thay vì cả một giai điệu và giống với một lời chào mừng hơn nên ông đã khăng khăng chỉ dùng 5 nốt nhạc. Mặc dù cặp đôi đạo diễn – nhà soạn nhạc này đã thử hơn 300 sự sắp xếp của 5 nốt nhạc nhưng đoạn nhạc được dùng cho khoảnh khắc ấy xem ra là sự lựa chọn khả dĩ nhất.

Phim Close Encounter

Về phim E.T. The extra terrestrial

Ban đầu, Spielberg chỉ dự định làm một bộ phim khiêm nhường và gần gũi hơn sau những cuộc phiêu lưu hoành tráng của Indiana Jones. Nhưng thay vào đó, E.T lại trở thành một trong những phim có doanh thu cao nhất của điện ảnh lúc đó, sáng tạo nên một trong những hình tượng khó phai mờ nhất của văn hóa và đem đến cho chúng ta sự định nghĩa về cái gọi là Spielbergian – nghĩa là, hình ảnh E.T và Elliott bay qua mặt trăng ngay lập tức đã trở thành logo cho công ty Amblin của ông. Nhưng ở trong sâu thẳm, E.T. The extra terrestrial vẫn là một bộ phim nhỏ gần gũi, lấy cảm hứng từ những kí ức của Spielberg về cuộc chia tay của bố mẹ và lòng khát khao về một cái gì vượt ra ngoài đời sống ngoại ô. Với diễn xuất tốt, kết nối tinh tế và một cảm xúc mạnh mẽ có thể làm tan chảy trái tim sắt đá nhất, E.T đã lưu giữ lại kiệt tác hoàn chỉnh và đủ độ “chín” nhất của Spielberg. Nó là một bộ phim kinh điển theo đúng nghĩa của từ đó nhất.

Phim E.T. The extra terrestrial

Cuộc phiêu lưu tuyệt vời của Raiders of the lost ark

Raiders of the lost ark nói không quá, là bộ phim vui nhất của Spielberg. Vẫn biết câu chuyện về nhà khảo cổ tài ba - tiến sĩ Herry hay thân mật hơn là Indiana Jones - chỉ là bịa nhưng các cảnh quay hành động nguy hiểm, những pha sử dụng roi da điêu luyện, các cảnh leo trèo nghẹt thở… đã khiến cho bộ phim thật sự là một tác phẩm của mọi thời đại trong ngành giải trí đại chúng. Với một Harrison Ford đang ở thời kì đỉnh cao, Spielberg và Lucas đã sáng tạo nên một mẫu anh hùng kiểu cũ hơi góc cạnh nhưng phóng khoáng, người đã dệt nên những truyền thuyết điện ảnh với những cuộc phiêu lưu của mình. Indy có thể đã bay cao hơn trong hai phần tiếp theo là The temple of doom (1984) và Indiana Jones And The Last Crusade (1989), nhưng Raiders of the lost ark là chuẩn mực cho không chỉ loạt phim về Indiana Jones, mà còn cho các bộ phim thành công lớn ở mọi nơi. Không nghi ngờ gì nữa, đây là một trong những thành tựu hoàn hảo của Spielberg.

Cảnh trong phim The temple of doom

Và tương lai

Một tương lai rạng ngời cho Spielberg

Sau ngần ấy bộ phim đã đạo diễn, vô số chương trình đã tham gia sản xuất, một loạt các thành công với màn ảnh nhỏ và một kiểu râu duy nhất cho tới nay, Spielberg đang ở trong thập kỉ thứ năm đầy kinh ngạc của sự nghiệp điện ảnh. Thật may mắn cho chúng ta, có vẻ như chưa xuất hiện bất cứ dấu hiệu đầu hàng nào ở con người ấy. Là một 'quyền lực' trong điện ảnh hiện đại, các phim đúng chuẩn Spielberg dường như không có địch thủ. Và có lẽ, sau tất cả những tác phẩm đỉnh cao đã kể, bộ phim xuất sắc nhất của ông vẫn chưa đến.

Phim Monster house

	Tại sao Steven Spielberg nổi tiếng? (Phần 2) - Chật vật mới lấy được bằng cao đẳng
	Tại sao Steven Spielberg nổi tiếng? (Phần 1)