‘The white balloon’: Bộ phim đầu tiên được công chiếu trong khuôn khổ Haniff 2018

	Một số chương trình nổi bật tại LHP Quốc tế Hà Nội lần thứ V
	Đạo diễn Oliver Stone lần đầu đến Iran

“Đứa con” đầu lòng của nhà làm phim có sức sáng tạo bậc nhất Iran

Ra mắt năm 1995, The white balloon (Quả bóng trắng) được coi là niềm tự hào lớn của điện ảnh Iran với giải Camera d’Or (Máy quay vàng) tại Liên hoan phim Cannes 1995, Giải Phê bình Phim New York, Giải Vàng tại Liên hoan Phim Quốc tế Tokyo 1995 cùng việc được lựa chọn vào danh sách đề cử Oscar năm đó.

Poster phim The white balloon (Quả bóng trắng)

Trailer phim The white ballon:

Mang danh tác phẩm đầu tiên của bậc thầy làm phim Jafar Panahi, The white balloon định hình cho phong cách đương đại sau này của ông. Tại đất nước còn nặng nề về giáo điều và cấm đoán như Iran, Jafar luôn biết cách truyền tải thông điệp về hiện thực trần trụi, hà khắc qua những lớp nghĩa đơn giản mà ẩn chứa sức nặng. Những phim sau của Jafar Panahi như The circle (giải Sư Tử Vàng LHP Venice) hay Offside (giải Gấu Bạc tại LHP Berlin) đều bị cấm chiếu nhưng không khiến tâm hồn ông ngưng việc sáng tạo.

Jafar Panahi

Dù từng bị phạt 6 năm tù tại nhà, cấm làm phim trong 20 năm, ông vẫn thực hiện This is not a film rồi đưa lén ra nước ngoài, công chiếu ở LHP Cannes. Tiếp tục năm 2013, ông tự hoàn thành Closed curtain kể về cuộc sống bị cầm tù của chính mình.

Sức hấp dẫn đến từ câu chuyện đơn giản

The white balloon kể về Razieh - cô bé 7 tuổi ước có một con cá vàng mới cho gia đình mình bởi đó là phong tục truyền thống vào đêm giao thừa ở Tehran, Iran. Chê cá nhà ốm yếu, ít đuôi và không đẹp, cô bé đòi mẹ 100 toman để mua con đẹp hơn. Chỉ được mẹ cho 50 toman, Razieh mua chuộc anh trai bằng một quả bong bóng để anh nài nỉ mẹ chấp thuận cho mình đủ tiền. Không có tiền lẻ, bà mẹ đưa cho Razieh tờ 500. Razieh vội chạy đi mua cá nhưng trên đường, cô suýt bị lấy mất tiền rồi chẳng may đánh rơi xuống rãnh cống. Razieh tỏ ra tuyệt vọng và chỉ còn cách nhờ người trên đường giúp đỡ.

Razieh gặp phải tình huống không thể tự mình giải quyết

Mở màn bộ phim, tiếng radio thông báo chỉ còn 1 giờ 28 phút là tới năm mới, vừa đúng với thời lượng phim. Thành ra, người xem không khỏi hồi hộp, lo lắng cho Razieh khi cô bé vướng phải hành trình chạy đua thời gian nếu không muốn bị mẹ la mắng.

Trớ trêu thay, trong dịp giao thừa tại Iran, ai cũng tỏ ra sốt sắng. Từ con buôn cố gắng tranh thủ kiếm chác, chàng thanh niên càu nhàu vì không có áo mới hay người người phóng xe vội vã trên đường… tất cả đều được Jafar Panahi dựng lên một thứ âm thanh ầm ĩ đến đinh tai nhức óc. Giữa mớ hỗn độn của tiếng cãi nhau, tiếng mặc cả, tiếng xe cộ… lời kêu cứu nhờ giúp đỡ từ cô bé Razieh bỗng dưng thật nhỏ bé, lọt thỏm và gần như không ai quan tâm. Điều này tượng trưng cho hiện thực phũ phàng, trẻ em Iran vẫn còn bị xem nhẹ, thiếu sự nâng niu và lắng nghe ước muốn của chúng.

Mọi người tỏ ra thờ ơ với Raziel

Tiếp đến, sự đối lập thể hiện cho tư tưởng trọng nam khinh nữ phô bày rõ “mồn một’’ trước mắt khán giả. Trong khi bà mẹ cùng anh em Razieh tất bật chuẩn bị năm mới thì nhân vật người cha chỉ có việc tắm xong rồi ngủ, thậm chí còn ra tay đánh đập anh của Razieh. Những người đàn ông khác ngoài phố thì mải mê vui chơi xem xiếc rắn, để lại gánh nặng lo toan dồn lên phụ nữ nếu không muốn nói còn có con trẻ.

Phụ nữ luôn tất bật với công việc trong phim

Tờ tiền 500 toman khiến cả thế giới suy ngẫm

Cảnh quay của The white balloon chỉ gói gọn qua khu phố chật hẹp, từ nhà của Razieh đến cửa hàng cá cảnh nhưng góp phần truyền tải một xã hội Trung Đông đang chuyển mình sau chiến tranh. Người dân Iran đã bắt đầu quên đi hậu quả nặng nề của cuộc chiến với Iraq mà tập trung đẩy mạnh kinh tế, buôn bán tư nhân, nô nức sắm sửa dịp năm mới. Tuy vậy, vẫn còn đó dư âm hậu chiến mà đạo diễn Jafar Panahi không hề quên nhắc tới qua một nhân vật phụ khác.

Nhiều nhà phê bình nhận xét, cô bé Aida hóa thân vào vai diễn Razieh chân thành và say mê, làm ta mất đi cảm giác xem phim, như ta đang trò chuyện với chính nhân vật. Cùng với bạn diễn nhí khác, từng cử chỉ, ánh mắt của Aiza đều biểu lộ cho quyết tâm lấy lại tờ tiền, thậm chí bảo vệ nó bằng được.

Phim có dàn diễn viên nhí khá tốt

Từ đầu tới cuối, phim sử dụng rất nhiều khung hình đặc tả sự cô đơn của Razieh, tác động mạnh mẽ tới niềm mong mỏi sẽ có ai qua đường giúp đỡ cô bé nhưng rốt cuộc, Razieh vẫn phải tự cứu lấy chính mình. Cách xây dựng của Jafar Panahi đặt ra câu hỏi rằng liệu trong đời thực, trẻ em Iran đang tự mình vùng vẫy mà thiếu đi che chở và bao bọc từ người lớn?

Giây phút cô đơn của Raziel khiến người xem bị ám ảnh

Câu trả lời sẽ được chúng ta khám phá trong thời gian diễn ra Liên hoan Phim quốc tế Hà Nội lần thứ V từ ngày 27 – 31/10/2018. The white balloon (Quả bóng trắng) nằm trong chương trình phim Iran tuyển chọn tại Haniff 2018. Bộ phim sẽ được công chiếu miễn phí tại một số cụm rạp. Đây quả thực là cơ hội để công chúng thủ đô tiếp cận với trào lưu hiện thực trong nghệ thuật điện ảnh.

	Haniff 2018: 10 phim điện ảnh Ba Lan không thể bỏ qua
	Một số chương trình nổi bật tại LHP Quốc tế Hà Nội lần thứ V